Metodika azərbaycan məKTƏBİ. 2018. №2 61

«Qruplarla iş». Pedaqoji ədəbiyyatda qeyd

olunduğu  kimi,  «qruplarla  iş»  formasında

şagirdlər müəyyən problemi həll etmək üçün

üç  və  altı  say  tərkibində  olmaqla  müəyyən

qruplarda  birləşirlər.  Bu  şəraitdə  onlar

müzakirə  etmə,  fikir  mübadiləsi  aparma,

mühakimə  yürütmə  və  birgə  fəaliyyət

bacarıqlarını inkişaf etdirmə imkanlarını əldə

edirlər.  Məhz  pedaqoji  işin  təşkilində  əsas

önəm şagirdin fəaliyyətinə verilir. Kurikulum

sisteminin əsas prinsiplərindən biri də şagird

nailiyyətinin qiymətləndirilməsi olduğu üçün

burada  şagirdin  fəaliyyətinə  geniş  sosial-

pedaqoji zəmin yaradılmalıdır. Bu isə o zaman

mümkündür ki, şagirdin dinamik fəaliyyətini

istiqamətləndirməkdən ötrü təhsildə konkret

məzmun  standartları  müəyyənləşsin.

Ümumtəhsil sahəsində qəbul edilən belə stan-

dartlar  «qruplarla  iş»  formasının  tətbiqi

şəraitində öz pedaqoji səmərəsini verməkdədir.

Daha dəqiq ifadə etsək, şagirdlərin ayrı-ayrı

qruplarda  birgə  fəaliyyəti  zamanı  müxtəlif

fənlər  üzrə  ümumi  təlim  nəticələrinin

reallaşmasını  təmin  etmək  üçün  müəyyən

edilən  məzmunun  zəruri  hissəsi  üzə  çıxır,

nailiyyət  qarşılıqlı  müzakirələrin  obyektinə

çevrilir. Təlim formalarının tətbiqi şəraitində

kiçik qruplarda 3-6 şagirdin hansısa problemin

həllinə yönəlmiş birgə, uzlaşdırılmış və sonu

mükəmməl qərarlarla bitən fəaliyyəti aşkara

çıxır. Bu baxımdan qrup üzvlərində düşünmə

imkanlarının inkişaf perspektivlərinin, təlim

prosesinin  idraki  və  psixoloji  əsaslarının,

tapşırıqların həlli prinsiplərinin, qaydalarının,

öyrənmə  motivasiyasının,  qarşılıqlı  qiymət-

ləndirmənin istiqamətlərinin yeni və müasir

modeli  yaranır.  Nəticədə,  şagirdlərdə  birgə

fəaliyyətin  qrup  formasının  normaları

müəyyənləşdikcə  qarşılıqlı  münasibətlərdə

əlaqələndirici, istiqamətverici və inkişafetdirici

qabiliyyətləri  stimullaşdıran  sosial-pedaqoji

mühit  formalaşır.  Bu  baxımdan  təlimin

təşkilinin qrup formasını fəal təlim şəraitində

həm  sosial,  həm  də  pedaqoji  işin  əsas

formalarından biri kimi dəyərləndirmək olar.

«Qruplarla iş» formasında hər bir qrup üzvünü

(şagirdi) fikri fəaliyyətə cəlb etməyə müvafiq

sosial-pedaqoji  mühitin  şahidi  oluruq.  Bu

şəkildə  yerinə  yetirilən  işin  məzmunu

şagirdlərin idrak proseslərinin inkişafı üçün

yeni  dinamik  şərait  yaradır.  Burada  işin

məzmun elementləri sosial-psixoloji və pedaqo-

ji mahiyyətdə formalaşır. Qarşılıqlı müzakirələr

şəraitində qoyulan problemin həlli yollarının

tapılması cəhdi şagirdin psixologiyasının bütün

laylarını  hərəkətə  gətirə  bilir.  İlk  növbədə,

məntiqi  təfəkkür  aktivləşir.  Psixologiya

elmindən bizə məlumdur ki, təfəkkür məqsədə

yönəlmiş səciyyə daşıyır [Əlizadə H.Ə., Mah-

mudova R.M. 2013, İbrahimov F.N., Hüseynzadə

R.L.  2013,  Плоткин  М.М.  2003].  Məntiqi

təfəkkür  hər  şeydən  əvvəl  praktik  fəaliyyət

mühitini yaradaraq şagirdin qarşısında yeni

məqsəd, yeni problem, yeni vəziyyət və yeni

rəngarəng  fəaliyyət  şəraiti  formalaşdırır.  Bu

baxımdan  şagirdlər  qrup  daxilində  verilən

tapşırıqların təsiri nəticəsində yaranmış prob-

lem  situasiya  hesabına  dinamik  fəaliyyət

göstərməyə meyilli olurlar. Problem situasiya

Sahil Cəfərov