IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
780
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
AVROPANIN ENERJİ TƏHLÜKƏSİZLİYİNDƏ ŞƏRQİ ARALIQ
DƏNİZİ REGİONU
Həmid ƏHMƏDLİ
hahmedli@yahoo.com
AZƏRBAYCAN
Ukrayna konflikti və Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqı Avropanın enerji təhlükəsizliyinin
diversifikasiyalaşdırılmasını və rus qazından asılılığın tədricən azaldılmasını mühüm vəzifəyə
çevirmişdir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin hesablamalarına görə, 2025-ci ildə Avropa Birliyinin
ümumi istehlak etdiyi qazın 77%-i idxal hesabına təmin olunacaq (hal-hazırda 63%-i idxal olunur).
2015-ci ilin fevral ayında Avropa Komissiyası tərəfindən Enerji Birliyi Strategiyası qəbul edilmişdir
və burada enerji təchizatının məqsədləri, enerji təhlükəsizliyi, həmrəylik, Avropa enerji bazarına tam
şəkildə inteqrasiya və s. önəmli məqamlara vurğu edilmişdir. Bu gün Mərkəzi və Şərqi Avropa
ölkələrinin qaz bazarında Rusiya inhisarçı mövqeyə sahibdir və bu hal onların birlik daxilində vahid
siyasi və iqtisadi xətt izləməsinə mane olur. Digər tərəfdən ölkələr zaman-zaman qaz şantajına da
məruz qala bilərlər. Çünki 2006 və 2009-cu illərdə qaz təchizatının dayandırması, avropada ruslara
etibarsız tərəfdaş imici yaratmışdır. Statistikaya əsasən 2015-ci ildə avropanın idxal etdiyi enerjinin
31%-i Gazprom şirkəti tərəfindən təmin edilmişdir. Və ən önəmlisi gələcək illərdə şirkət tərəfindən
qaz təchizatının artırılması planlarının olmasıdır. Bütün bunlar Avropa enerji təhlükəsizliyini təhdid
edir və rəqabətli enerji bazarının yaranmasının qarşısını alır. Təsadüfi deyil ki, Cənub Axını qaz
kəməri layihəsi 2014-cu ildə Avropa Komissiyası tərəfindən dondurulmuşdu və əsas səbəb kimi
rəqabətliliyi pozması göstərilmişdir. Ancaq digər tərəfdən bu layihə həm qitədə Rusiyanın inhisarçı
mövqeyini davamlı inkişaf etdirəcək həm də alternativ marşrutlardan daha tez istifadəyə
veriləcəyindən qaz bazarlarını daha rahat “işğal”edəcəkdi. Avropa hələki yaxın müddətdə bu asılılığı
aradan qaldıra bilməyəcək, çünki burada həm siyasi həm də texniki maneələr var. Bundan başqa üzv
dövlətlərin Rusiya ilə qaz müqavilələri hələ 2025-ci ilədək davam edəcək. Vahid Enerji Birliyi
strategiyasına əsasən göstərilən alternativ mənbələrdən biri də Orta Şərq/Şərqi Aralıq dənizi
regionudur.
Ümumi təsdiqlənmiş qaz rezervlərinin regionlar üzrə (2014-cü il) bölgüsünə baxsa görərik ki,
Orta Şərq regionu 42% - ilə liderdir. Bu vəziyyət dünyanın ən böyük iqtisadiyyatı və enerji istehlakçısı
olan Avropa İttifaqını cəlb etməyə bilməz. Regionun böyük qaz rezervlərinə malik olan ölkələri Aralıq
dənizinin şərq sahilində yerləşir. Birləşmiş Ştatlar Geoloji Tədqiqat Agentliyinin hesablamalarına görə
Şərqi Aralıq dənizinin Levant Hövzəsində 122 trilyon kub metr qaz ehtiyatı vardır və bu region
ölkələrinin 50-100 illik ehtiyaclarını qarşılaya bilər. Kəşf olunan enerji ehtiyatları regionun enerji,
iqtisadi və geosiyasi gələcəyinə təsir edə bilər. Lakin bölgənin enerji ixracatçısına çevrilməsini siyasi
qeyri-sabitlik əngəlləyir. Çünki burada Ərəb-İsrail, Türkiyə-Kipr, İsrail-Türkiyə, Misir-Türkiyə
əlaqələrinin yüksək səviyyədə olmadığını və bu əlaqələrin dəniz sərhədlərinin müəyyən olunmasına
ciddi təsir etdiyi görə bilərik. Təsadüfi deyil ki, regionda İsrail, Türkiyə və Suriya Dəniz Qanunu Üzrə
Birləşmiş Millətlər Konvensiyasını imzalamayıb.
Regionun ən böyük təbii qaz istehlakçısı İsraildir. Yeni tapılan ehtiyatlar İsrailə həm bir neçə on
illik daxili ehtiyacını qarşılamağa, həm də onu qonşuları üçün qaz ixracatçısına çevrilməsinə kömək
edə bilər. Levant Hövzəsinin ən iri qaz yataqları İsrailin Xüsusi İqtisadi Zonasında yerləşir və
hökumətin qərarına əsasən ən böyük hesab olunan Leviathan qaz yatağının 2017-ci ildən sonra
təxminən 410 milyard kub metri və ya 43.2 %-i ixrac olunacaq. Levant hövzəsi ümumi Avropa
Birliyinin 7 illik istehlakını təmin edə bilər (hazırki istehlak nəzərə alınmaqla). Ancaq İsrail dövləti
hələ də qərara gəlməyib ixrac edəcəyi qazın marşrutu Şərq olacaq ya Qərb. Əgər Avropaya ixrac
düşünüləcəksə, bu Rusiya qazı ilə ciddi rəqabət aparmalı olacaq və bu hal Rusiyanın monopoliyasını
sarsıda bilər. Digər tərəfdən hövzədəki qazın çıxarılmasının və ixracının daha çox vəsait tələb etməsi
və qonşu dövlətlərlə xüsusi iqtisadi zonaların bölgüsündə ortaya çıxan qeyri-müəyyənlik Avropa
Birliyinin və ABŞ-ın bu məsələlərə dəstəyini labüd edir.
Kipr Respublikası regionda Avropa Birliyinin üzvü olan yeganə ölkədir və özünün potensial qaz
ehtiyatlarına görə Avropanın cənub şərq bölgəsini enerji ilə təmin edə bilər. 2010-cu ildə İsrail və Kipr
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
781
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
arasında XİZ haqda delimitasiya sənədi imzalanmışdır. Ən böyük yatağı Afrodita İsrail ilə Xüsusi
İqtisadi Zonasının sərhədində yerləşir və işlənməsində İsrail şirkətinin 30%-lik payı vardır. Ancaq
Türkiyə Kiprin dəniz sərhədlərinin delimitasiyası ilə razılaşmır və adanın qaz ixracından əldə edəcəyi
gəlirdə türk icmsının da haqqı olduğunu israrla bildirir. Hətta 2014-cü ilin oktyabrında Türkiyənin
Barbaros Seysmik gəmisi adanın hidrokarbon ehtiyatlarının araşdırılması məqsədi ilə Kiprin XİZ-nə
daxil olmuşdur. İsrail dövləti bu hadisədə Türkiyəni günahlandırmış və müstəqil dövlətin işlərinə
qarışmamasını tövsiyə etmişdir. Göründüyü kimi İsrail-Kipr münasibətləri İsrail-Türkiyə əlaqələrinə
mənfi təsir etmişdir. Kipr dövləti öz ərazisində LNG-sıxılmış təbii qaz anbarlarının yaradılmasına,
buraya İsrailin də qoşulmasına və daha sonra yeni kəmərlə hər iki ölkənin Yunanıstan vasitəsi ilə TAP
kəmərinə qoşularaq enerji ixrac etməsinə fokuslanmışdır. Kiprdə sıxılmış qaz zavodlarının yaradılması
rentabelli sayılmadığından, bu İsrail üçün məqbul variant deyil. Çünki İsrailin zəngin enerji
qaynaqlarının Türkiyə üzərindən avropa bazarlarına çıxarılması üçü dəfə ucuz başa gəlir. Ekspertlərə
görə 2014-cü ildə Türkiyə və Kipr arasında başlanan danışıqlarda İsrail və Kipr qazının Türkiyəyə
ixracı müzakirə edilmişdir və qazanacağı iqtisadi mənfəətlər Türkiyəni regionun digər dövlətləri ilə
əməkdaşlığa həvəsləndirəcək.
Şərqi Aralıq dənizinin ehtimal olunan ən böyük potensial enerji mənbəyi Nil Deltası Hövzəsidir
ki, bu hal Misiri avropa üçün cazibədar edə bilər. Və 2015-ci ildə İtaliyanın ENİ şirkəti burada
dünyanın ən böyük qaz yatağı olan Zöhr yatağını tapdığını elan etdi. Misir Ərəb baharından sonra
ixracatçıdan idxalçıya çevrilmişdi və yeni tapıntı onu əvvəlki mövqeyinə qaytaracaq. Lakin siyasi
sabitsizlik bu ölkənin ixrac üçün yaratmağı planlaşdırdığı sıxılmış qaz anbarlarının təhlükəsizliyini
vacib məsələ olaraq ortaya qoyur.
Lakin Rusiyanın bu regionda aktiv olduğunu qərb unutmamalıdır. Belə ki, 2013-cü ildə Suriya ilə
Soyuzneftqaz arasında müqavilə imzalanmışıdır və müqaviləyə görə Suriyanın XİZ-də kəşfiyyat işləri
aparılacaq və tapılacaq ehtiyatlar 25 il ərzində Rusiyanın nəzarətində olacaq. Həmin il Gazprom şirkəti
İsrail ilə Tamar və Dalin yataqlarından sıxılmış qazın alınması ilə bağlı 20 illik müqavilə imzaladı. Bu
müqavilələrlə Rusiya Avropanı yeni qaz resurslarından məhrum edir. Ancaq Rusiyanın Suriya və
Ukrayna konfliktlərində tutduğu mövqedən və tətbiq edilən sanksiyalardan dolayı bu müqaviləyə
uyğun hərəkət etməsi mümkünsüzdür. Digər tərəfdən Rusiya Türkiyənin avropa üçün regional qaz
ixracatçısı olmasını istəmir və həm də bununla öz dominantlılığını qoruyub saxlamaq istəyir.
Regionda həm Yunanıstan həm də Kiprlə çox dərin əlaqələrini qoruyub saxlayan Rusiya, Türkiyə ilə
baş vermiş mübahisəli vəziyyətlərdə ikincini dəstəkləmiş və maliyyə böhranı zamanı maliyyə
dəstəyini təklif etmişdir.
Son olaraq, Avropa Birliyi öz enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün aşağıdakı məsələləri
diqqətində saxlamalıdır;
Kiprin və Misirin sıxılmış qaz zavodları yaratmaq planlarını dəstəkləməli,
Türkiyə-İsrail, Fələstin-İsrail, Kipr-Türkiyə, Misir-Türkiyə əlaqələrinin inkişiafına çalışmalı,
Dəniz sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi prosesini sürətləndirməli,
Kipr və İsrail qazının Türkiyə vasitəsi ilə daşınmasını dəstəkləməli,
Ölkələrin siyasi, və iqtisadi stabilliyinin qorunub saxlanmasında maraqlı olmalıdır.
SILK ROAD NEW ECONOMIC BELT, THE INFLUENCE OF
PROJECT OVER ECONOMICAL AND POLITICAL PROCESSES IN
SOUTH CAUCASIAN COUNTRIES
Shalva CHIKHLADZE
Tbilisi State Universityshakochikhladze65@gmail.com
GEORGİA
"The road is an interesting notion and it have its own implication and economical, cultural,
political and diplomatic essence" these words are beginning of the book about new silk road capacities
written by one of the most famous Georgian politician, the former minister of Soviet Union, President
of Georgia Eduard Shevardnadze. The road was conveyor of civilization and humans relations during
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
782
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
the centuries. Silk Road is the one of the most famous historical brand and it is known for millions
people from the Cairo's streets till Xinjiang province in People's republic of China. The idea about
rebuild new silk road had many countries in twenty century and many implemented and unrealized
projects are among us. Every country wanted and want to take part in this project and get a profit but
the most large-scale and serious initiative announced in 2013 year, when the president of People's
republic of China Xi Jinping talked about silk road new economic belt project leaded by chines
people, As Xi said this project would be the guarantee of economical and progressive development in
Eurasia continent and it would be based on commercial interest and the business would be the main
pillars. This was an interest statement but we should take into account the geopolitical and
geoeconomical implications on this issues.
China’s interests in the South Caucasus are essentially derived from its wider foreign policy
goals: securing access to new sources of raw materials where possible, creating a stable environment
around China’s extended periphery, and, to an extent, opening up new markets for Chinese companies
to expand into.
A rail link from western China to Turkey via Central Asia, Azerbaijan and Georgia (with a
ferry link across the Caspian Sea from Turkmenistan to Baku). This project, still apparently only at
the stage of initial discussions, has been floated as one of a number of initiatives designed to revive the
concept of a ‘Silk Road’ transportation network linking China to Europe via the Caspian region. It
was reportedly raised by Turkish PM Erdogan during his visit to Beijing in 2012. From Beijing’s
standpoint, the potential attraction of such a route lies in its contribution to diversifying China’s access
to international markets and reducing its vulnerability to disruption of sea-based exports.
The construction of a Trans-Caspian Gas Pipeline (TCGP) capable, in principle, of shipping
Azeri gas into Central Asia and onwards to China. Although no more than a theoretical idea (TCGP is
generally promoted as a means of transporting gas in the opposite direction, i.e. from Turkmenistan
westwards), officials in Azerbaijan and Kazakhstan have publicly discussed the idea of gas being
transported eastwards via a future TCGP for this purpose. To date, however, there is no evidence of
serious negotiations having been held over such a possibility.
There are several questions among political scientists and researchers of Asian studies regarding
this issues:
Research questions:
1) What will be the outcomes of this project (implemented by china) for Eurasian countries ?
2) What is the reaction of Russia toward this project?
3) What kinds of benefit will got for Georgia and southern Caucasian countries?
3) Can peoples republic of china become a major investment in south Caucasus? what does
it means for Russian federation? for USA?
Research methodology
I used in my research paper different kinds of research methodology. the analysis of primary
sources, comparative methods of secondary sources and analysis of statistical materials.
Research aims
The main aim of my research is to define future perspectives of balance power in south Caucasus
among global economical actors. The meaning of new silk road economic belt for Caucasian countries
and for its economy,
I will try to underline of meanings of this project for central Asian and south Caucasian countries,
according to the theoretical methods including Geopolitics and interdependence theory i also try to
take into account changing processes of balance power in Eurasia area, especially in south Caucasus.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
783
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
BALANCING AND BANDWAGONING AS FOREIGN POLICY
STRATEGIES OF SMALL STATES: THE CASE OF AZERBAIJAN
Aygün QƏHRƏMANLI
aygunqahraman7@gmail.com
AZƏRBAYCAN
This statement focuses on the use of balancing and bandwagoning as the foreign policy strategies
in the context of small states. In this paper the politics of the Republic of Azerbaijan will be mainly
discussed in terms of political practices mentioned above. In addition, it will be made a comparison of
which of those strategies has been more successful or unsuccessful. Additionally, foreign policies and
strategies pursued by Ayaz Muttallibov, Ebulfez Elchibey, Haydar Aliyev and finally, Ilham Aliyev,
as well as their choice of bandwagoning or balancing policies as a priority and the steps taken in this
direction in the post-independence period will be analyzed. We can note that all policies of
Azerbaijan deal directly or indirectly with the Karabakh conflict, energy questions and national
sovereignty. The Research question of this paper is:Bandwagoning or balancing? Which of these
political options should be practised by Azerbaijan state as a safer alternative?
Balancing is the alliance with the weaker side, but bandwagoning is the alliance with the stronger
side. K. Waltz uses “bandwagoning” to serve as the opposite of balancing: bandwagoning refers to
joining the stronger coalition, balancing means allying with the weaker side. The weaker the state, the
more likely it is to bandwagon , because states will bandwagon when there are no allies available to
balance with. But balancing is driven by the desire to avoid losses; bandwagoning by the opportunity
for gain.
Azerbaijan’s foreign policy. After regaining its independence in 1991, Azerbaijan faced
reorganization of its minuscule foreign policy establishment. Ayaz Mutallibov, the last president of the
Azerbaijan Soviet Socialist Republic and the first president of independent Azerbaijan, pursued a
largely pro-Russian foreign policy.In 1991, Russia resisted to establish diplomatic relations with the
newly independent Azerbaijan. Then Russia recognized the independence of Azerbaijan on 4 April
1992. It has weak diplomatic ties with Western states.
Abulfaz Elchibey is the second president of Azerbaijan Republic (1992-1993). He stressed close
relations with Turkey, which he saw as the best hope for arbitrating an end to the Nagorno-Karabakh
conflict. Though Elchibey officially visited Russia and numerous agreements between the two parties
were signed, tensions continued. Furthermore, during Elchibey’s rule, certain policies were adopted to
discharge Russian troops from the region. As a consequence, a coup occurred in June 1993, and
Elchibey was toppled.
Haydar Aliyev- (1993-2003) This stage is described as balance policy, and implemented among
ascendent actors in this region. He constructed the foreign policy on two phases. In first phase, he tried
to eliminate the harmful damages of pro-Western and anti-Iranian, anti-Russian foreign policy which
was applied during Abulfez Elçibey era. In the second phase, by implementing a balanced foreign
policy he tried to carry out a coherent policy among active international actors within the region. The
main priority of Aliyev’s balance policy was multilateralism. Therefore, the main features of balanced
foreign policy can be defined as living in peace with all states, peaceful settlement of disputes, not to
intervene to internal affairs of other states, establishment of diplomatic relations, representation in
international organizations.
Ilham Aliyev is the fourth and current President of Azerbaijan, in office since 2003. He became
an increasingly frequent visitor to Western capitals, making his first official visit to Washington in
spring 2006. Azerbaijan also signed various memorandum on cooperation with the European Union,
both in the energy sphere and in a broader context, most notably joining the Eastern Partnership, an
EU initiative launched in 2008 to improve multilateral relations with former Soviet republics within
continental Europe, in May 2009.
After the independence, the first period(1991-1992) of Azerbaijan foreign policy was conducted
in one direction and it can be described as a pro-Russian foreign policy which was followed by Ayaz
Muttalibov. On the other hand, in the second period (1992-1993) Abulfez Elçibey implemented pro-
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
784
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Western and pro-Turkish foreign policy while the relations with Russia and Iran was getting worse.
And Elchibey started to meet with Western oil companies and these meetings bothered Russia because
it perceived this situation as a threat to its own security, and it did not want to give up control over
those territories. So, While Mutalibov paid the price of his clear pro-Russian approaches, Elchibey
paid the penalty for his anti-Russian approaches. When Heydar Aliyev came to power, the most
important problems were to ensure a positive development about Armenian-Azerbaijan Nagorno-
Karabakh problem, to enhance relations with Russia and Iran, to overcome political and etc. Unlike
Haydar Aliyev, Ilham Aliyev is more likely to pursue a pro-Russian policy,however the president
tries to maintain good diplomatic relations with Western states as well. Azerbaijan has adjustedits
foreign policy in recent years, in particular by intensifying cooperation with Russia, thus altering the
traditional balance in its external relations. In the end, before coming to a conclusion, we have to take
into account the fact that Azerbaijan is a small state. Small and developing countries should prefer
bandwagoing to balancing, since the security of such states can be provided by practising this strategy.
On this matter balancing seems to be more risky for small states. The variability of this phenomenon
can be confirmed through observing Georgian situation. All in all, after taking into consideration the
current state of Azerbaijan Nagorno-Karabakh problem, and the problem between Georgia and Russia,
Ilham Aliyev’s political strategy can be considered as a lucky one.
İCTİMAİ DİPLOMATİYA MÜASİR DİPLOMATİYANIN
FORMASI KİMİ
Nəhmətova BƏHRUZƏ
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası
behruzenehmetova@gmail.com
AZƏRBAYCAN
İctimai diplomatiya xarici siyasətin həyata keçirilməsi vasitələrindən biri, diplomatiyanın yeni
formasıdır və uğurla tətbiq ediləcəyi təqdirdə mühüm nailiyyətlər vəd edir.
İctimai diplomatiya xarici siyasətə xidmət etməklə yanaşı, ölkəyə daha çox investisiya
yatırılmasını və xarici yardımların göstərilməsini təmin edərək inkişafa da yardım edir. Eyni zamanda,
ictimai diplomatiya münaqişələrin sülh yolu ilə həll olunmasını təmin etdiyi üçün regional
təhlükəsizliyə, inkişafa yol açaraq siyasi və iqtisadi sabitliyi təmin etdiyi üçün isə milli təhlükəsizliyə
töhfə verir.
İctimai diplomatiya anlayışından daha əvvəllər istifadə edilsə də, onu ilk dəfə
1965
-ci ildə ABŞ-
ın Taft Universitetinin Fletçer Hüquq və Diplomatiya Məktəbinin dekanı və təqaüddə olan görkəmli
diplomat Edmund Qallion izah etdiyindən o, hamı tərəfindən bu terminin ilk istifadəçisi kimi qəbul
edilmişdir. Qallion ictimai diplomatiyaya sonda diplomatiyanın həyata keçirilməsinə təsirlə
nəticələnən ictimai fikirə təsir forması kimi tərif vermişdi
[1, səh.6]
. E. Qallion eyni zamanda Fletçer
Hüquq və Diplomatiya Məktəbində Eduard Murrou adına İctimai Diplomatiya Mərkəzinin əsasını
qoymuşdur. Mərkəzin ilk broşürasında E.Qallionun konsepsiyasının xülasəsi verilmişdir: “İctimai
diplomatiya xarici siyasətin formalaşması və həyata keçirilməsində ictimai mövqeyin təsiri ilə
əlaqəlidir. O, beynəlxalq münasibətlərin ənənəvi diplomatiyadan fərqlənən sahələrini; hökumətlər
tərəfindən başqa ölkələrdə ictimai rəyin yaradılmasını; müxtəlif ölkələrin özəl qruplarının qarşılıqlı
əlaqəsini; xarici əlaqələr və onun siyasətə təsirini; diplomatlar və xarici jurnalistlər arasındakı əlaqələri
və mədəniyyətlərarası əlaqələri əhatə edir. İctimai diplomatiyanın mərkəzində informasiya və
ideyaların transmilli axını durur”
[2].
İctimai diplomatiyanın üç əsas məqsədi vardır
[5, səh. 5]
:
Siyasi məqsəd: xarici siyasət məqsədlərinə daha asanlıqla nail olmaq üçün xaricdə ölkənin güclü
nüfuzunu yaratmaq.
İqtisadi məqsəd: təbliğat yolu ilə ölkənin iqtisadi inkişafına nail olmaq. Məsələn, turizm, ixracat,
investisiya, tələbələrin və tədqiqatçıların cəlb olunması.
|