Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar
AZƏRBAYCANIN BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏRİ VƏ QEYRİ-
Yüklə 22,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- NEW ECONOMIC ORDER: CHINA’S FINANCIAL EXPANSION THROUGHOUT THE WORLD CASE: SOUTH CAUCASIAN STATES Mari JAVAKHISHVILI
- AZƏRBAYCAN VƏ İNDONEZİYA ƏLAQƏLƏRININ TƏŞƏKKÜLÜ, MÜASİR İKİTƏRƏFLİ ƏLAQƏLƏRİN ƏSASLARİ Gəzənfər KAZIMOV
- 21 -Cİ ƏSR DİPLOMATİYASI: REALLIQLAR, ÇƏTİNLİKLƏR VƏ ÇIXIŞ YOLLARI Rəşad ƏLƏKBƏROV
|
AZƏRBAYCANIN BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏRİ VƏ QEYRİ- NEFT SEKTORUNUN İNKİŞAFINDA BU AMİLİN ROLU
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti
AZƏRBAYCAN
Muasir şəraitdə beynəlxalq aləmdə baş verən iqtisadi, siyasi,sosial və digər sahədə hadisələr onu söyləməyə əsas verir ki, bu proseslərdən təcrid olunmuş formada fəaliyyət göstərmək qeyri mümkündür. Yəni hər bir ölkə çalışır ki , elə bir dayanıqlı və davamlı iqtisadi siyasət yürütsün ki, mövcud vəziyyətdə inkişafı ləngitmiş olmasın. Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra onun xarici iqtisadi siyasətinin mühüm istiqamətlərindən birini beynəlxalq maliyyə-kredit və iqtisadi qurumlarla əlaqələr təşkil etmişdir. Ötən dövr ərzində bu sahədə kifayət qədər iş görülmüşdür. Azərbaycan, demək olar ki, bütün nüfuzlu beynəlxalq qurumlara, o cümlədən 1992-ci ildə Beynəlxalq Valyuta Fonduna, Dünya Bankına, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankına, İslam İnkişaf Bankına, 1999-cu ildə Asiya İnkişaf Bankına üzv qəbul olunmuşdur. Siyasi istiqlaliyyət əldə edildikdən sonra Azərbaycanın iqtisadi inkişafının əsas məsələlərindən biri xarici iqtisadi əlaqələrin düzgün istiqamətdə qurulması zərurəti olmuşdur. Azərbaycan hazırda dünyanın 84 ölkəsi ilə qarşılıqlı iqtisadi-ticarət əlaqələrinə malikdir. Ölkənin iqtisadi potensialı, xammal və mineral ehtiyatlarla zənginliyi, təbii şəraiti və əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi əmək- daşlıq imkanlarını artırır. Göstərilən faktlar son illər xarici iqtisadi fəaliyyət sahəsində baş verən struktur və keyfiyyət dəyişikliklərinə əyani sübutdur və eyni zamanda, Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya əlaqələrinə qoşulmasının nümunəsidir. Xarici ölkələrlə iqtisadi əməkdaşlıq Azərbaycanın milli iqtisadiyyatının çoxşahəli inkişafının təmin etmək üçün böyük üstünlüklər verir. Məhz buna görə Azərbaycanın milli iqtisadiyyatının formalaşması şəraitində xarici ölkələrlə qarşılıqlı iqtisadi əlaqələr və bu əlaqələrin inkişafı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan Respublikasının xarici iqtisadi münasibətlərinin əsas xüsusiyyəti beynəlxalq, regional və yerli xarakterli iqtisadi təşkilatlara daxil olmaq və bununla da ictimai həyatın bütün sahələrində bu təşkilatlara inteqrasiya olunmaqdır. Müstəqillik bərpa etdikdən sonra (1991-ci ilin oktyabr ayının 18-ində) Azərbaycanın ilk əməkdaşlıq münasibətləri əldə etdiyi beynəlxalq iqtisadi təşkilatları aşağıdakılardır: İslam Konfransı Təşkilatı (İKT) – 8 dekabr 1991-ci il; İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (EKO) – fevral 1992-ci il; Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı – 1992 - ci il; Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (QİƏT) – 1993-cü il; Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (keçmiş QATT) müşahidəçi statusunda 1993-cü il; Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) – 1993-cü il; Avropa Şurası – 25 yanvar 2001-ci il. Azərbaycan dünyanın müsəlman respublikalarından biri olduğu üçün bir neçə beynəlxalq islam təşkilatlarına da üzv olmuşdur. Bunlardan ən nüfuzlusu və daha çox iştirakçı üzv ölkələrin sayına görə bütün islam dünyası ölkələrini (28 ölkə) özündə birləşdirən İslam Konfransı Təşkilatıdır (İKT). İslam Konfransı Təşkilatı müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycanın inteqrasiya oldunduğu ilk regional səviyyəli təşkilatdır.Bu əlaqə islam ölkələri ilə iqtisadi münasibətlərin inkişafına təkan verir. Azərbaycan demokratiya və iqtisadi inkişaf naminə təşkilat olan GUAM təşkilatının üzvü və yaradıcılarından biridir. Təşkilatın digər üzvləri Gürcüstan, Moldova və Ukraynadır. GUAM 1997-ci il, oktyabrın 10-da yaranmışdır. Azərbaycan dövlətinin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasında İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (EKO) da xüsusi rolu vardır. Azərbaycan dövləti Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlığının (QİƏ) təsisçilərindən biridir. Azərbaycan 20 sentyabrından MDB üzvü olmuşdur. Azərbaycan Respublikası 1992-ci ildən Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Beynəlxalq Yenidənqurma IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
791 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan və İnkişaf Bankının üzvüdür. BVF-nun Bakı şəhərində nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir. Ölkəmiz xarici ölkələrə neft, neft məhsulları və avadanlıqlar, pambıq lifi, tütün, spirtli içkilər (şərab), soyuducu və kondisionerlər, əlvan metallar və kimya məhsulları göndərir, əvəzində isə ərzaq məhsulları (yağ, un, şəkər, taxıl, sitrus meyvələr), avtomobil və sənaye avadanlıqları, metal və meşə materialları, yüngül sənaye malları (parça, paltar, ayaqqabı), mineral gübrə və məişət əşyaları alır. Azərbaycan gələcəkdə xammal əvəzinə daha çox hazır sənaye məhsulları ixrac etməyi planlaşdırır . Azərbaycanın bölgədə siyasi sabitliyin, təhlükəsizliyin, iqtisadi inkişafın təmin edilməsi üçün təşəbbüskarlığı və xarici siyasətdə açıq və çevik fəaliyyəti digər ölkələrlə ikitərəfli münasibətlərin güclənməsinə müsbət təsir göstərir. Prezident İlham Əliyevin bu barədə mövqeyi aydın və qətidir: “Azərbaycanın yolu birmənalıdır. Biz bütün ölkələrlə ikitərəfli formatda qarşılıqlı maraq, qarşılıqlı hörmət, bir-birimizin işinə qarışmamaq prinsiplərini üstün tuturuq və görürük ki, hətta bəzi hallarda bir-birilə o qədər də yaxın münasibəti olmayan ölkələrlə də Azərbaycanın münasibətləri yaxşıdır”. Respublikamızın xarici dövlətlərlə ikitərəfli münasibətlərin inkişafında idxal-ixrac əməliyyatları mühüm rol oynayır. Bu, ölkələrarası münasibətlərin, iqtisadi əlaqələrin genişlənməsində mühüm amillərdəndir. Məlum olduğu kimi ölkə rəhbəri yeni iqtisadi diversifikasiya modeli , Azərbaycanın neftsiz iqtisadiyyat qurulması istiqamətində fəal iqtisadi siyasət yürüdülməsini daima ön plana çəkir. Beləliklə , Azərbaycan xarici beynəlxalq təçkilatlarla sıx inteqrasiya etməklə həm iqtisadi,həm sosial və digər sahələrdə məqsədyönlü addımlar atmaqdadır.
NEW ECONOMIC ORDER: CHINA’S FINANCIAL EXPANSION THROUGHOUT THE WORLD CASE: SOUTH CAUCASIAN STATES Mari JAVAKHISHVILI Ivane Javakhishvili Tbilisi State University mari.javakhishvili@outlook.com GEORGIA
Giorgi KHIDESHELI Ivane Javakhishvili Tbilisi State University giorgixidesheli@gmail.com GEORGIA
Since the second half of the 20 th century China’s socialist market economy was the remarkable example of “miracle” which made the latter as the world's second largest economy by Gross Domestic Product. According to the data of 2015, the GDP of China is the amount of $11.2 trillion. The mentioned economy success was caused by several reasons: voracious involvement in the international trades, abound of foreign direct investments, seeking the new technologies from transnational corporations and development of the scientific research centers, cheap labor, the low currency of Chinese Yuan, political stability and the export oriented industrial policy. In 2009 China became the world's largest exporter of goods and it surpassed the United States. It is considerable, that the China’s outward direct investment (ODI) includes almost every region of the world and it stands at around 120 billion US dollar. The index of ODI upsurges year to year, for example in 2014 it was raised by 10% compared to 2013. Considering all the information mentioned above, China’s influence on world’s economic processes is increasing gradually. Therefore, China reinforces its capability of being world’s possible economic hegemon. We will try to explain China’s economic expansion throughout the world with the help of Hegemonic Stability Theory by George Modelski. The later emphasizes on the leading states’ role in developing of international economy. The hegemon is responsible for liberal and stable economy, coordination between all members and establishment of joint rules. Furthermore, the leadership of superior state is associate with the globalizations of markets, the intensification of international trades, circulations of capital and increased number of transnational corporations. the hegemon possesses as economic as political power which spread on the entire world. According to Hegemonic Stability Theory it is obvious that the hegemon has capability to establish world economic order. China’s economic expansion includes almost every part of the world and diverse sphere of interests, so we choose the particular case in order to shorten our research field. We decided to select the region of south Caucasus and figure out how China establish and reinforce
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
792 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan the economic ties with it. The aforementioned business relations with South Caucasian states might be considered as the way China tries to become a significant player in the region, where other powerful countries, for example Russia, Turkey or even Iran, are interested in strengthening of their economic or political positions. Also, the “New Silk Road”, from Chine to the UK, crosses two South Caucasian states: Azerbaijan and Georgia. Without any hesitations this global project will change the “economic weather” in the region, and the later will gain new meaning. The second part of our paper will be dedicated to China’s economic activities in Azerbaijan, Armenia and Georgia. We will try to examine the trading relations between those countries and People’s Republic of China. In addition to this variable, we will analyze China’s direct investments and significant economic projects in the South Caucasus region. For example, Armenia and Azerbaijan are focus on Chinese investments in energy sector while Georgia seeks the new opportunities in order to deepen its economic cooperation with China and create sustainable economic and political environment for possible Free Trade Area. The paper’s main argument is the following: China’s economic influence on the south Caucasian
one: what economic factors maintain China’s economic expansion in the South Caucasus region? As for hypothesis: when the new economic power appears in the particular region, it causes the new
variable is the redistribution of the economic influence among region’s dominant economic powers and the dependent variables are frequency of trading relations, the amount of direct investments and important projects. Although we have already selected our theoretical framework, Hegemonic Stability Theory, we still consider it quite important to review phenomenon of economic hegemon. Furthermore, we will use the method of case study in order to research China’s economic activities in Azerbaijan, Georgia and Armenia. Also, we will try to expose some connection between variables with the purpose of proving or denying of our hypothesis. Besides, we will pursue some significant data from distinguish ongoing literature, research reviews, experts’ opinions and statistics. As a possible result of our research we expect to validate our theoretical framework in accordance with our case. We suppose that in the end of our work, it will be clarified in which fields do we face China’s increasing economic influence in the South Caucasus region. Also we will figure out what kind of anticipation and benefits do the both sides have from the economic cooperation. Finally, we will be able to observe how China is being formed as an economic hegemon in the aforementioned region.
MÜASİR İKİTƏRƏFLİ ƏLAQƏLƏRİN ƏSASLARİ Gəzənfər KAZIMOV mega.dronqo@mail.ru AZƏRBAYCAN Azərbaycan Respublikası müstəqillik qazandıqdan sonra müstəqil olaraq dünyanın bir çox ölkələri ilə istər siyasi, iqtisadi, istərsə də mədəni əlaqələrini inkişaf etdirmək yolunda mühüm addımlar atdı. Azərbaycan Respublikasının yaxın-uzaq qonşularıyla, eyni zamanda Cənubi –Şərqi Asiya ölkələri, o sıradan İndoneziya, Cənubi Koreya, Malayziya və digər ölkələrlə qurulan çoxtərəfli əlaqələr dövlətimizin dünyaya intreqrasiyasında əsas xətlərdən birini təşkil edir. Azərbaycan və İndoneziya əlaqələrinin yaranma zərurətinin əsasları, təşəkkülü, inkişaf istiqamətləri və digər məsələləri araşdırma obyektinə çevirərkən bir neçə ümumi ortaq məsələlərə diqqət yetirmək lazımdır. Azərbaycan-İndoneziya əlaqələrinin muasir vəziyyətindən bəhs edərkən qeyd edək ki, ötən əsrin ortalarında, hələ Azərbaycan Sovet Birliyinin tərkibindəykən qurulan əlaqələrin məzmununda din birliyi mühüm amil kimi önə keçdi. Azərbaycan İndoneziya əlaqələrinin tarixinə nəzər yetirdikdə
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
793 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan məlum olur ki, bu əlaqələr hələ XX əsrin ortalarında hərarətli bir şəkildə inkişaf tempini qorumuşdur. İndoneziyanın ilk prezidenti Əhməd Sukarno keçmiş SSRİ-yə rəsmi səfər etmiş, müsəlman respublikalarında olmuşdur. Özbəkistana və Azərbaycana səfərlər edən Əhməd Sukarno çıxışlarında müsəlman xalqlarına, o sıradan Azərbaycan xalqına olan səmimi, dost münasibətini ifadə etmişdir. Ulu Öndər Heydər Əliyev cənabları ölkənin xarici siyasətində Şərq siyasətinə xüsusi diqqət vermiş, Azərbaycan-İndoneziya münasibətlərini daima diqqətdə saxlamışdır. 1995-ci ilin 2 fevralında İsveçrəyə səfəri zamanı Azərbaycan Prezidenti cənab Heydər Əliyevin İndoneziyanın sənaye və ticarət naziri S.Xartarto ilə görüşü reallaşmışdır. Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini ilk tanıyan ölkələrdən biri İndoneziyadır. Belə ki, Azərbaycan Respublikası 1991-ci ildə müstəqilliyini elan etdiyi ilin 28 dekabrında İndoneziya müstəqilliyimizi tanımışdır. “İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 24 sentyabr 1992-ci ildə qurulmuşdur. 17 fevral 2004-cü ildə İndoneziyanın Azərbaycandakı səfiri (iqamətgahı Türkiyədə olmaqla) Amin Rianom öz etimadnaməsini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə təqdim etmişdir. 1 fevral 2006-cı il tarixində Azərbaycan Respublikasının İndoneziya Respublikasındakı Səfirliyi, 2 dekabr 2010-cu il tarixində isə İndoneziya Respublikasının Azərbaycan Respublikasında Səfirliyi fəaliyyətə başlamışdır. Dövlət səviyyəsində qarşılıqlı səfərlər, parlamentlərarası münasibətlər və s dövlət qurumları səviyyəsində işgüzar səfərlər və görüşlər, iki ölkə arasında əməkdaşlığın inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirməkdə mühim amillərdir. Azərbaycan-İndoneziya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupuna Bəxtiyar Əliyev, İndoneziya-Azərbaycan əməkdaşlıq üzrə işçi qrupuna Nabiel Fuad Al Musavva rəhbərilik edirlər. Parlamentlərarası dostluq qruplarının fəaliyyəti qarşılıqlı münasibətlərin inkişafında mühüm əhəmiyyətə malikdir. İkitərəfli əməkdaşlığın qurulmasında, görüşlərin həyata keçirilməsində beynəlxalq təşkilatların, BMT (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı)-nin, İƏT (İslam Əmək- daşləq Təşkilatı-nın, BETT (Beynəlxalq Ekoloji Təhlükəsizlik Təşkilatı)-nın, Dünya Bankı və Bey- nəlxalq Valyuta Fondunun və onun parlament şəbəkəsinin rolu müstəsnadır. Azərbaycan Respublikası ilə İndoneziya Respublikası arasında Diplomatik münasibətlərin qurulması haqqında Birgə Kommünike, Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi və İndoneziya Respublikasının Xarici İşlər Departamenti arasında Əməkdaşlıq və Məsləhətləşmələr haqqında Anlaşma, Azərbaycan Dövlət Teleqraf Agentliyi və İndoneziya Milli Xəbər Agentliyi arasında informasiya mübadiləsi sahəsində Əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumları, Diplomatik və Xidməti pasportlara malik olan vətəndaşların vizasız gediş-gəlişi haqqında, İqtisadi və Texniki Əməkdaşlıq haqqında Sazişlər müstəqillik dövründə imzalanmışdır. İki ölkə arasında yüksək səviyyəli siyasi münasibətlər həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli platformada əlaqələrin xarakterini müəyyənləşdirir, iqtisadi, humanitar, mədəniyyət sahələrində də əməkdaşlıq üçün potensial kimi çıxış edir. Bu gün istər Azərbaycan, istərsədə Indoneziyanın ədalətli və müasir cəmiyyət kimi dövlətçilik prinsipləri öz tarixi kökləri əsasında qorunur, milli mənəvi dəyərlərin üzərində milli və bəşəri ideallara doğru irəliləyir. Ölkələrimizin milli birliyə, demokratiya, sosial ədalət prinsiplərinə dayanan dövlətçilik siyasəti bu günkü və gələcək tərəqqi yolunun təməlidir. Dövlətçilikdə ümumi maraqlar, iqtisadi inkişaf potensialı, mənəvi birlik kimi məsələlərin əsasında qurulub inkişaf edən Azərbaycan-İndoneziya münasibətlərinin bu günü və gələcəyi göz önündədir. Sağlam təməllərlə qurulan əməkdaşlıq tərəfdaş ölkələrin gələcək münasibətlərinin də göstəricisidir. IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
794 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 21 -Cİ ƏSR DİPLOMATİYASI: REALLIQLAR, ÇƏTİNLİKLƏR VƏ ÇIXIŞ YOLLARI Rəşad ƏLƏKBƏROV Yaxın Şərq Universiteti resad.alekberov@gmail.com AZƏRBAYCAN
İngilis dilinin Oksford lüğətinə əsaslanaraq H. Nikolson “diplomatiya” anlayışına belə tərif verir: “Diplomatiya – danışıqlar vasitəsilə beynəlxalq münasibətlərin aparılmasıdır.” Fransız diplomat və dövlət xadimi Şarl Moris de Taleyrana görə diplomat: “Həqiqəti gizlədən, yalanı uydurandır.” Diplomatiya öz tarixi inkişaf dövrü ərzində hakim olan beynəlxalq əlaqələr sistemindən, bərqərar olan dünya siyasi – iqtisadi nizamından, mövcud olan beynəlxalq əlaqələr və xarici siyasətin inkişaf xəttindən, dünya siyasi xəritəsində olan və formalaşmaqda olan güc aktorlarından asılı olaraq şəkildən şəkilə düşmüşdür. Mahiyyət etibarilə diplomatiya bir sənət və fəaliyyət sahəsi kimi öz özəyini qoruyub saxlasa da, məqsədə nail olmaq üçün istifadə olunan üsul və vasitələrdə, tətbiq olunan metodlarda yenilik və əlavələrdən istifadə olunmuşdur. “Klassik” və ya digər adıyla “köhnə” diplomatiya adlanan diplomatiya növü Avropada yerləşən dövlətlər arasında mövcud olan əlaqələr sistemi üzərində qurulmuş və 1 - ci dünya müharibəsinə qədər öz mövcudluğunu qoruyub saxlamışdır. “Klassik” diplomatiyanın əsas səciyyəvi cəhəti hərbi gücə və gizliliyə verdiyi önəm olmuşdur. 1-ci dünya müharibəsinin yekunu ilə əlaqədar olaraq çağırılan 1919 – cu il Paris sülh konfran- sında, bəşəri sülh və təhlükəsizliyə töhfə vermək məqsədilə ABŞ Prezidenti Vudro Vilsonun tərtib etdiyi “Ön dörd müddəa”sı avropalıları inandırmağa çalışırdı ki, artıq beynəlxalq münasibətlər sistemi “qüvvələrin tarazlığı” konsepsiyası üzərində yox, “xalqların öz müqəddəratını təyin etmə” prinsipin- dən çıxış edərək qurulmalı, avropalıların təhlükəsizliyi hərbi ittifaqlardan deyil, kollektiv fəaliyyətdən asılı olmalı, həmçinin bu günə qədər tətbiq olunan diplomatiya məxfi deyil açıq olmalı, qazanılan diplomatik uğurlar açıq əldə edilən razılaşmalara əsaslanmalıdır. Əlavə olaraq diplomatiya sadəcə diplomatiya ilə məşğul olan mütəxəssilərin təsiri altında olmayıb, daha geniş kütlənin ixtiyarına verilməliydi. “Yeni” diplomatiya adını alan diplomatiya artıq ictimaiyyətə açıq olmalıydı.“Yeni” diplomatiya 1- ci dünya müharibəsinin sonundan etibarən peyda olmuş, iki qütblü dünyanın bərqərar olduğu “Soyuq müharibə” illərində beynəlxalq əlaqələr sisteminə hakim olmuş və Sovetlər İttifaqının dağılmasına qədər mövcud olmuşdur. “Soyuq müharibə”nin başa çatması və Sovetlər İttifaqının dağılması ilə əlaqədar olaraq bey- nəlxalq əlaqələr sistemi yeni forma və şəkil almışdır. Beynəlxalq əlaqələr sisteminin yeni aktorları olan beynəlxalq və regional təşkilatlar, qeyri hökümət təşkilatları, transmilli korporasiyalar, qeyri hökümət təşkilatları dövlətlərin xarici siyasətinə göstərdiyi təsirlə kifayətlənməmiş, yeni beynəlxalq əlaqələr sisteminin qurulmasına, yeni dünya siyasi – iqtisadi nizamının formalaşmasına öz töhfələrini vermişdir. Yaşadığımız dünyanın qloballaşması, insan hüquq və azadlıqlarının beynəlxalq əlaqələrdə getdikcə artan önəmi, ictimaiyyətin dövlətlərin xarici siyasətindəki effektiv təsiri, müstəmləkəçiliyin aradan qaldırılması və müstəmləkə zülmünə məruz qalan xalqların “öz müqəddəratını təyin etmə prinsipi”, radikal ekstremist qruplaşmaların mövcudluğu, terrorizmin beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik üçün əsas təhdid formalaşdırması, ölümcül xəstəliklərin, kütləvi qırğın silahların artması ilə əlaqədar olaraq “qlobal diplomatiya” deyilən diplomatiya növü tətbiq olunmağa başlamışdır. Qeyd edilən bütün məsələlər “qlobal” diplomatiyanın vacibliyini zəruri etmişdir. Artıq heç kəsə sirr deyil ki, yaşadığımız dünyada güclü olan tərəf informasiyaya sahib olan tərəfdir. Dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı bir şəraitində, sosial medianın dövlətləri təşkil edən cəmiyyətlər üzərindəki effektiv təsiri “internet diplomatiyası” və ya “vətəndaş diplomat”lar kimi adlanan diplomatiya növünün tətbiqinin vacibliyini zəruri edir. Texnika və texnologiyanın inkişafı, informasiya əldə etməyin asandlığı, çeşidli və bol informasiya - dövlətləri baş verən proseslərin fonunda öz siravi vətəndaşlarını diplomatiya ilə bağlı qərarvermə mexanizminə cəlb etmək məsələsini aktual edir. |