Design criteria - warehouse design criteria address physical facility characteristics and product
movement. Three factors to be considered in the design process are: the number of stories in the
facility, height utilization, product flow. Maximum effective warehouse height is limited by the safe
lifting capabilities of material-handling equipment, such as forklifts. Warehouse design should also
allow for straight product flow through the facility whether items are stored or not. In general, this
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
505
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
means that product should be received at one end of the building, stored in the middle, and then
shipped from the other end. Also this steps is including the straight-line product flow minimizes
congestion and confusion process on itself.
Handling technology and improving inbound warehouse processes - the second principle
focuses on the effectiveness and efficiency of material-handling technology. As well as improving
inbound processes starts with collaborating with product planning and procurement people to
understand their plans for bringing products into warehouse the companies. The all of the elements of
this principle concern, i.e.: Approaching from this position the following points are for movement
continuity and movement scale economies in our industrial companies while handling technology and
improving warehouse process:
Movement continuity means that it is better for a material handler or piece of handling of
equipment to make a longer move than to have a number of handlers make numerous, individual,
short segments of the same move.
Exchanging the product between handlers or moving it from one piece of equipment to another
wastes time and increases the potential for damage.
Thus, as a general rule, fewer longer movements in the warehouse are preferred.
Movement scale economies imply that all warehouse activities should handle or move the largest
quantities possible.
Instead of moving individual cases, warehouse activities should be designed to move groups of
cases such as pallets or containers.
This grouping or batching might mean that multiple products or orders must be moved or selected
at the same time.
While this might increase the complexity of an individual's activities since multiple products or
orders must be considered, the principle reduces the number of activities and the resulting cost.
Storage plan - According to the third principle, a warehouse design should consider product
characteristics, particularly those pertaining to volume, weight, and storage. Product volume is the
major concern when defining a warehouse storage plan. High-volume sales or throughput product
should be stored in a location that minimizes the distance it is moved, such as near primary aisles and
in low storage racks. Such a location minimizes travel distance and the need for extended lifting.
Conversely, low-volume product can be assigned locations that are distant from primary aisles or
higher up in storage racks.
Similarly, the plan should include a specific strategy for products dependent on weight and storage
characteristics. Relatively heavy items should be assigned to locations low to the ground to minimize the
effort and risk of heavy lifting. Bulky or low-density products require extensive storage volume, so open
floor space or high-level racks can be used for them. On the other hand, smaller items may require
storage shelves or drawers. The integrated storage plan must consider and address the specific
characteristics of each product. The warehouse is a key component of the inventory management. It
buffers uncertainties and breakdowns that may occur in the industrial. When properly managed and
appropriately stocked a warehouse provides a consistent supply of material when it is needed.
REGİONAL İQTİSADİ İNTEQRASİYANIN MÜASİR TƏCRÜBƏSİ
Cahid MƏMMƏDOV
Qafqaz Universiteti
cmammadov@qu.edu.az
AZƏRBAYCAN
İqtisadi inteqrasiya dövlətlər arası ticarətdə mövcud olan tarif və qeyri-tarif məhdudiyyətlərin
qismən və ya tam ləğv edilməsi vasitəsilə iqtisadi siyasətin birləşdirilməsi prosesidir. İqtisadi
inteqrasiya dövlətlərin iqtisadi məhsuldarlığını artırır, istehlakçılar üçün isə qiymətləri aşağı salır və
rifah səviyyəsini artırır. Regional inteqrasiyanın əsas üstünlükləri daha yeni, daha ucuz və daha
müxtəlif malların, xidmətlərin, resursların, fikir və biliklərin mövcudluğu və eləcə də yüksək həyat
standartıdır. Coğrafi bir regionda iqtisadi inteqrasiya edən dövlətlər qrupu ticarət bloku adlanır.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
506
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Regional iqtisadi inteqrasiyanın aşağıdakı mərhələlərini qeyd etmək olar:
Güzəştli Ticarət Razılığı (Preferential Trade Arrangements- PTA) regional inteqrasiyanın ilkin
mərhələsi olub, iqtisadi inteqrasiyanın ən zəif formasıdır. Bu inteqrasiyada müəyyən ölkələr müəyyən
məhsullar üzrə gömrük tariflərini aşağı salırlar. Bu tip ticarət razılığı Ümumdünya Ticarət Təşkilatı
üzvülərinə qadağandır. Nümunə olaraq Azərbaycanın da üzv olduğu İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatını
(ECO) göstərmək olar. Təşkilat 1985-ci ildə İran, Pakistan və Türkiyə arasında qurulub. 1992-ci ildə
Azərbaycan da daxil 7 dövlət bu təşkilata üzv olub. Təşkilatın ərazisi təxminən 8 milyon km
2
- dir
(dünyanın 5,3 % ). 2013-cü ildə ECO-nun əhalisi 441 milyon nəfər (dünyanın 6,21 %) və ÜDM-1,863
milyard dollar (dünyanın 2,49 %) olub.
Azad Ticarət Zonası (Free Trade Area) üzv ölkələr arasında ticarət maneələrinin aradan
qaldırıldığı lakin III ölkələrə qarşı ortaq gömrüyün tətbiq edilmədiyi ticarət blokudur. Nümunə olaraq
NAFTA-nı göstərmək olar. İnteqrasiyanın bu səviyyəsinə o ölkələr üstünlük verir ki, onların
iqtisadiyyatı bir-birini tamamlayır. Əksinə, əgər ölkələr bir-biri ilə iqtisadi baxımdan
rəqabətdədirlərsə, bu razılıq əldə etmək üçün stimul yaratmır və ya bu razılıq yalnız müəyyən sahədə
olan məhsul və xidmətlərə aid edilir. III ölkələrə qarşı ortaq məhdudiyyət qoyulmadığından sazişə
daxil olmayan ölkə
tarifləri aşağı olan ölkədən məhsullarını bu zonaya ixrac etməyə çalışacaq. Bu məqsədlə də malın
mənşə ölkəsi təyin edilir. Malın mənşəyi o ölkə hesab olunur ki, mal ya tamamilə həmin ölkədə
istehsal olunsun və ya müəyyən olunan meyarlar əsasında kifayət qədər yenidən emala məruz
qalsın. Məsələn, Azərbaycanın mallarına ikitərəfli sazişə əsasən Rusiya ixrac zamanı gömrük rüsumu
tətbiq olunmursa, bu halda Rusiya gömrük orqanları idxal olunan malların Azərbaycana məxsus
olduğu haqqında dəlillərə malik olmalıdır. Belə olduqda Azərbaycanda Rusiyaya aparılan malın mənşə
ölkəsi təyin edilir və mənşə sertifikatı verilir ki, bununla Rusiyanın gömrük orqanları istədikləri sübutu
əldə etmiş olurlar və mala gömrük rüsumu tətbiq etmirlər.
Gömrük İttifaqı (Customs Union) Azad Ticarət Zonasına daxil olan ölkələrin başqa ölkələrə
tətbiq etdiyi ümümi tarif sistemidir yəni tərəflər aralarındakı gömrük tarifləri və miqdar kvotalarının
ləğv edilməsi ilə birlikdə üçüncü ölkələrə qarşı ortaq gömrük siyasəti yeritmək öhdəliyi götürmüş olur.
İştirakçı ölkələr ortaq xarici ticarət siyasəti qururlar, lakin bəzi hallarda onlar müxtəlif idxal kvotaları
tətbiq edə bilərlər. Misal olaraq Argentina, Braziliya, Paraqvay, Uruqvay və Venesuelanın qurduğu
Mercosur təşkilatını göstərmək olar.
Ortaq Bazar (Common Market) – tərəflər gömrük birliyində qəbul edilən mal və xidmətlərin
sərbəst hərəkəti ilə birlikdə, öz aralarında istehsal faktorlarının (əmək, sərmayə) da sərbəst hərəkətinə
icazə verilməsi öhdəliyini götürürlər. Üzv dövlətlər arasında fiziki (sərhədlər), texniki (standartlar) və
maliyyə (vergilər) maneələri maksimum dərəcədə aradan qaldılır. Üzv ölkələr bütün istehsal fak-
torlarının hərəkətini tam azad etməklə istehsal amillərini daha səmərəli istifadə edir və nəticədə məh-
suldarlıq artır. Ortaq bazara misal olaraq EFTA (Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası)nı göstərmək olar.
İqtisadi və Pul Birliyi (Economic and monetary union) – tərəflər ortaq bazar elementlərinin
qəbulundan əlavə ölkələrin maliyyə və pul siyasətinin də bütünləşməsini, ortaq maliyyə və pul
siyasətinin tətbiqini qəbul edirlər. Ən yaxşı nümunəsi Avropa İttifaqıdır. Avropa İttifaqı iqtisadi və
valyuta birliyini aşağıdakı vasitələrlə həyata keçirir:
a. üzv dövlətlər arasında iqtisadi siyasətin koordinasiyası
b. fiskal siyasətin əlaqələndirilməsi (dövlət borcunun və kəsirinin məhdudlaşdırılması yolu ilə)
c. Avropa Mərkəzi Bankı (AMB) tərəfindən yürüdülən müstəqil pul siyasəti
d. Avro məkanda maliyyə institutlarına vahid nəzarət və vahid qaydaların tətbiqi
e. Avrozonada vahid valyutanın tətbiqi
Tam İqtisadi Birlik (Complete economic integration)-İqtisadi inteqrasiyanın son mərhələsi-
dir.
Bu mərhələdən sonra üzvlər iqtisadi siyasəti tək başına müəyyən edə bilmir və ya çox cüzi
miqyasda həyata keçirirlər. Tam iqtisadi inteqrasiya çoxmillətli təşkilatdan daha çox vahid dövlətə
bənzəyir. Onun daxilində vahid iqtisadiyyat formalaşır. Misal olaraq ABŞ göstərilə bilər.
İlk baxışda inteqrasiya prosesi nisbətən sadə proses kimi görünsə də, əslində olduqca mürəkkəb
və qarışıq prosesdir. İnteqrasiya prosesinə daxil olan ölkələrin hər biri öz ölkəsinin maraqları
baxımından hərəkət edir və bu prosesdən maksimum dərəcədə yararlanaraq, maksimum fayda əldə
etməyə çalışır. Məhz belə maraqların toqquşmasının nəticəsidir ki, proses bir neçə il, bəzən bir neçə
onillik zamanı müddətində baş verir, bəzən də ümumiyyətlə uğursuzluğa düçar olaraq nəticəsiz qalır.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
507
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
TURİZMDƏ LOW COST AVİAKOMPANİYALARININ ROLU
Afət QASIMOVA
Azərbaycan Texnologiya Universiteti
sadiqefe@yahoo.com
AZƏRBAYCAN
Pərviz KAZIMOV
Azərbaycan Texnologiya Universiteti
sadiqefe@yahoo.com
AZƏRBAYCAN
Turizm dünyada ən inkişaf etmiş sahələrdən biri hesab olunur. Onun ölkə iqtisadiyyatına verdiyi
töhfələr danılmazdır. Turizmin ölkənin sosial-iqtsadi həyatındakı rolundan əlavə onun dünyadakı
siyasi mövqeyinin möhkəmləndirilməsində də çox əhəmiyyəti vardır. Belə bir cəhət, ələlxüsus, öz
müstəqilliyini yeni əldə etmiş olan ölkələr üçün çox mühümdür. Turizmin həmin bölgələrdə inkişaf
etdirlməsi, buraya turist axınına nail olunması ilə iqtisadi yüksəliş və sosial səmərədən əlavə həmin
ərazi haqqında yüksək imic formalaşdırıb, canlı informasiya da yaymaq mümkündür.
Ancaq müasir dövrdə bazar iqtisadiyyatına keçid, fərdi mülkiyyətçiliyin bərqərar olması,
sahibkarlıq fəaliyyətinin liberallaşması, insanların həyat səviyyəsinin daim artım meyli və nəhayət,
dünya ölkələri arasında sürətli inteqrasiya turizmə yeni bir prizmadan yanaşmağı tələb edir.
Turizmin bu cür inkişafı heç də təsadüfi olmamışdır. Doğrudur, turizm xidmətinin göstərilməsi,
ölkəyə xarici turistlərin cəlb olunması üçün turizm məhsulu yaradılmalıdır ki, onun üçün də təbii,
tarixi, coğrafi, etnik-milli ehtiyatlar tələb olunmaqdadır.Bunlarla yanaşı turizmin inkişafı üçün vacib
amillərdən biri də nəqliyyat sisteminin formalaşmasıdır.
Daşınmalar praktik olaraq istənilən tərkibdə turist məhsulunun mərkəzi yerlərdən birini tutur.
Daşınma növünün düzgün seçilməsi səyahətin effektivliyini müəyyən edir. Turist səyahətinin və
daşınma mərhələsinin planlaşdırması, təşkili və müşayiəti - turoperatorların və nəqliyyat
müəssisələrinin ümumi fəaliyyətinin mahiyyətidir.
Daşınma turist biznesinin mahiyyətini təşkil edir. Hər bir daşınma növləri öz tarixinə, formalaşma
mərhələlərinə, inkişaf üsullarına, metodlarına malikdir. Daşınma vasitələri mühitin xüsusiyyətləri,
ərazinin relyefi, iqlim şəraiti, sürət və daşınma vasitələrinin tutumu, həmçinin istehlakçının ödəmə
qabiliyyəti nəzərə alınmaqla seçilir.
Klassik aviaşirkətlər bir və ya bir neçə mərkəzi hava limanının (xab) ətrafında öz marşrut
şəbəkələrini tikirlər. Böyük və kiçik şəhərləri birləşdirmək üçün müxtəlif ölçülü təyyarələrdən istifadə
edirlər. Müxtəlif təyyarə pilotlarının hazırlığı üçün, texniki xidmətlərə və s.daha çox vəsait
xərcləyirlər. Hava limaninda eyni vaxtda görüşmək üçün, yaxın reyslərin təyyarələri uzaq reysləri
gözləməli olur. Təyyarənin hava limanında uzun müddət qalması da əlavə xərc deməkdir. Biletləri
baha qiymətə satmaq üçün, aviaşirkətlər əlavə xidmətlər təklif edir – hava limanlarında yerləşən
biznes-zallardan istifadə, təyyarədə qidalanma, mərkəzi hava limanında yüklərin yüklənməsi və s.
Bütün bunlar da, əlbəttə ki, əlavə vəsait tələb edir.
Ənənəvi aviaşirkətlər vasitəçilərlə əməkdaşlıq edir - aviabiletlərin satışı üzrə agentliklərlə,
yerlərin bronlaşdırılması üçün qlobal kompüter şəbəkələri ilə və s. Bu baxımdan da klassik
aviakompaniyalar aviabiletin dəyərindən böyük pay (hissə) götürürlər.
Büdcə aviaşirkətləri isə başqa yolu seçirlər: xərclərin azalması, uçuşların səmərəliliyinin artması,
ucuz tariflər üzrə vasitəcilərsiz biletlərin satışı, yalnız arzu edənlər üçün (əlavə ödəməklə) əlavə
xidmətlərin təklifi.
Onda belə bir sual yaranır: büdcə aviaşirkətləri nədə qənaət edirlər? Bir neçə məqama diqqət
yetirək.
1.Təyyarələrdən səmərəli istifadə - diskaunter-aviakompaniyalar nöqtədən nöqtəyə (point-to-
point) qədər uçuşları təşkil etməklə, hava limanına bağlanmış olmurlar və hər saat uçuş xərclərini
azaldaraq daha tez-tez uçuşlar təşkil edirlər. Loukost-şirkətləri adətən sərnişinləri mərkəzi hava
limanlarına çatdırmır, onlar daha uzaq, həm də daha az yüklənmiş yerlərə üstünlük verirlər. Bunun
hesabına da şirkətlər daha çox qazanırlar və gözləmə vaxtına, yanacağa qənaət edib, hava limanında
xidmət xərclərini azaldırlar.
2. Eyni növ təyyarədən istifadə - texniki xidmətlərə və işçi heyətin təliminə (təhsilinə) daha az
xərc çəkirlər və ekipajdan istifadənin səmərəliliyinin yüksəldirlər. Loukost-şirkətlərin təyyarələrində
bir sərnişin dərəcəsi vardır, bu qayda hava gəmilərinin maksimal yükləməsinə və onlardan daha
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
508
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
səmərəli istifadə edilməsinə ımkan verir. Belə olan halda hər bir təyyarə gün ərzində bir istiqamətə və
geriyə bir neçə reys edə bilir. Bundan başqa, bu şirkətlərdə bütün hava gəmiləri yeni və müasirdir:
onları təmir etmək lazım gəlmir və istismar olunmuş təyyarələrən daha az yanacaq sərf edirlər.
3. Əlavə xidmətin olmaması - büdcə aviaşirkətləri üçün təyyarədə qidalanma - gəlir mənbəyidir.
Loukost-aviaşirkətlərin təyyarələrində sərnişinlərə pulsuz yemək və içkilər təklif edilmir: istəkdən asılı
olaraq bunları əlavə almaq olar.
4. Daha az sayda personaldan istifadə - biznes nə qədər sadə olursa, bir o qədər az sayda işçi
heyət tələb olunur.
5. Internet vasitəsilə elektron aviabiletlərin satışı – bu aviaşirkətlər şəhər aviakassaların olmasına,
kağız blankların emalına və çapına xərc çəkmirlər. Biletlər qabaqcadan bronlaşdırılır və saxlanır. Əgər
bron uçuş tarixinə yaxın həyata keçirilirsə, onda biletlərin qiymətində bir qədər bahalaşma müşahidə
olunur. Loukost-aviaşirkətlərin biletlərində, bir qayda olaraq, yerlər göstərilmir. Buna görə ən rahat
yerləri tutmaq arzusunda olan sərnişinlər mümkün qədər cəld hərəkət edir və bu da ləngimələrsiz
təyyarənin maksimal tez dolmasını stimullaşdırır.
Bu sadalanan üstünlüklərə yanaşı bu aviaşirkətlərin müəyyən çatışmamazlıqları da vardır.
Səfərdən imtina edildiyi halda biletlərin dəyəri qaytarılmır və pulsuz yükün daşınmasında adi
reyslərdəki məhdudiyyətlərdən fərqli olaraq daha ciddi məhdudiyyətlər qoyulur (sərnişinlərin xeyrinə
olmamaq şərti ilə). Uçuşlar böyük şəhərlərdən kifayət qədər uzaq məsafədə yerləşdirilmiş
(uzaqlaşdırılmış) hava limanlarından həyata keçirilir. Bu səbəbdən də hava limanından şəhərə çatmaq
üçün kifayət qədər uzun müddət tələb olunur və bu da əlavə yol xərclərinin yaranmasına səbəb olur.
REFUGEE INDUSTRY
Polad POLADOV
Qafqaz University
ppoladov@qu.edu.az
AZƏRBAYCAN
As we all know in economics, there is a phrase War provides food to its people, the sentence from
Bertolt Brecht’s can be considered as slogan for a modern industry today that enriches itself from hike
of refugees. People arriving in Germany from poverty, war and dictatorship come face-to-face with
catastrophic conditions in this country. Since the state has contracted with private companies to
provide welfare and good conditions for refugees, it has opened up lucrative conditions for business
opportunities. The less spent for refugees the great profits.
The Interior Ministry reported that the care of a refugee costs 12,000-14,000 Euros annually. At
the same time it is expected that 450,000 people will seek refuge in Germany this year. Thus the state
is making 5.4 and 6.3 billion Euros available for their care. Profiteers are seeking lucrative part in the
money allocated for refugees.
European Homecare, the largest organization providing refugee accommodation in Germany now
runs more than 50 hostels in the country which are working for the care and treatment of refugees in
the country. But the company was removed from managing refugee hostels as last year security guards
had tormented and refugees.
In Germany company are literally fighting to get piece in the allocated money for refugees. The
country also admitted large swathes of refugees thinking that they will hike up the demand which will
result take-off in demands that will continuously rise population problems and at the same time
production shortages.
Numerous hostels and hotels are taking advantage in the desperate situation of refugees. As the
result some hotel owners have changed their operations to only providing accommodation for
refugees. Mainly in less tourist-dense territories many hoteliers have turned to providing
accommodation, care and treatment for refugees, those ousted from their homelands because of
violence, poverty and the like, the money is then paid to hoteliers by the municipalities. Given the
increasing number of asylum-seekers, many of these hotels are then fully occupied or over-occupied
which can easily be named a lucrative business.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
509
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
In Saxony 3 out of 4 accommodation facilities set up for refugees are operated privately; in
Saxony-Anhalt it is nearly two-thirds. Where the major part of money flows into pockets of private
companies, many of municipalities have remained quiet about the cost of accommodation.
The situation in the example of the Berlin state executive’s Social Affairs Senator Mario Czaja
openly indicates that there are sometimes extremely close ties between politicians and refugee
industry enabling it to prepare profitable business. Czaja is accused of having shown a preference for
two hostel operators in bids who were then awarded contracts immediately.
In addition to the afore-mentioned, municipalities have to lean on private providers because the
public infrastructure is from-scratch destroyed, especially in Eastern Germany. So in order to get rid of
this dependence the government structures do their best to get use of refugee industry.
Germany, during these years, tried to get good use of refugee industry. Merkel tried to increase
demand in the country by initiating flow of refugees, which later possibly be reason for increase in
production.
The refugee industry is not only showing itself in Germany, but in Turkey as well. In one of the
poorest neighborhoods in Turkey, Syrian refugees cluster in decrepit buildings and very cheap hotels
,counting the days until they can leave the country and head for neighboring European countries.
There is “Basmane” district which is located in the center of Izmir often times referred to local
inhabitants as -little Syria- because of influx of Syrian refugees, this district has changed dramatically
since Syira’s brutal war, relentless civil war caused the city’s population to surge.
As the result of thousands of refugees arriving in Germany every day, calls are growing up from
German business leaders to offer them jobs. If we become able to offer them jobs by integrating them
into German economy, we will not only be helping refugees but ourselves as well, says Ulrich Grillo,
chief for powerful BDI industry. To recap Europe’s top economy expects 800,000 asylum seekers this
year, which may be considered as a record figure.
In a nutshell we can easily come to the conclusion that those refugees arriving in Europe with
Turkey included may help boost local economics one day, as their arrival automatically increases the
demand, which is vital factor in economics in terms of hiking supply. Grow-up of supply is clear
indicator of production industry in the economics. So we can say that people coming to Europe may
sound as negative indication but it may hike up development in economics in future, albeit with
negative effects in social sphere.
Dostları ilə paylaş: |