Microsoft Word Арабов Дизайн 280613. doc

Cədvəl 1  
Münasib rəqəmlər sırası  
 
Əsas sıralar 
 
R5 
 
R10 R20 R40 
Müasib 
rəqəmlər 
sırası 
 
Loqarifmin    
montissası 
 
 
Ədədlərin 
hesablanmış 
qiyməti 
 
 
Əsas sıralar ilə 
hesablanma 
qiymətinin 
arsındakı fərq 
% ilə 
 
1,00 
 
 
 
 
 
 
 
 
1,60 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2,50 
 
 
 
 
 
 
 
 
1,00 
 
 
 
1,25 
 
 
 
1,60 
 
 
 
2,00 
 
 
 
2,50 
 
 
 
3,15 
 
 
 
 
1,00 
 
1,12 
 
1,25 
 
1,40 
 
1,60 
 
1,80 
 
2,00 
 
2,24 
 
2,50 
 
2,80 
 
3,15 
 
3,55 
 
 
1,00 
1,06 
1,12 
1,18 
1,25 
1,32 
1,40 
1,50 
1,60 
1,70 
1,80 
1,90 
2,00 
2,12 
2,24 
2,36 
2,50 
2,65 
2,80 
3,00 
3,15 
3,35 
3,55 
3,75 
 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
22 
23 
 
000 
025 
050 
075 
100 
125 
150 
175 
100 
225 
250 
255 
300 
325 
350 
375 
400 
425 
450 
475 
500 
525 
550 
575 
 
1,0000 
1,0593 
1,1220 
1,1885 
1,2589 
1,3335 
1,4125 
1,4962 
1,5849 
1,6788 
1,7783 
1,8836 
1,9953 
2,1134 
2,2387 
2,3714 
2,5119 
2,6607 
2,8184 
2,9854 
3,1623 
3,3497 
3,5481 
3,7584 
 
0 
+0,07 
-0,18 
-0,71 
-0,71 
-0,01 
-0,88 
+0,25 
+0,95 
+1,26 
+1,22 
+0,87 
+0,24 
+0,31 
+0,06 
-0,48 
-0,47 
-0,40 
-0,65 
+0,49 
-0,39 
+0,01 
+0,05 
-0,22 

---

 
64
 
4,00 
 
 
 
 
 
 
 
 
6,30 
 
 
 
 
 
 
 
 
10,00 
4,00 
 
 
 
5,00 
 
 
 
6,30 
 
 
 
8,00 
 
 
 
10,00 
4,00 
 
4,50 
 
5,00 
 
5,60 
 
6,30 
 
7,10 
 
8,00 
 
9,00 
 
10,00 
4,00 
4,25 
4,50 
4,75 
4,30 
5,30 
5,60 
6,00 
6,30 
6,70 
7,10 
7,50 
8,00 
8,50 
9,00 
5,50 
10,00 
24 
25 
26 
27 
28 
29 
30 
31 
32 
33 
34 
35 
36 
37 
38 
39 
40 
600 
625 
650 
675 
700 
725 
750 
775 
800 
825 
850 
875 
900 
925 
950 
975 
000 
3,9811 
4,2170 
4,4668 
4,7315 
5,0119 
5,3088 
5,6234 
5,9566 
6,3096 
6,6834 
7,0795 
7,4989 
7,9433 
8,4140 
8,9125 
9,4406 
10,0000 
+0,47 
+0,78 
+0,74 
+0,39 
 -0,24 
-0,17 
-0,42 
+0,73 
-0,15 
+0,25 
+0,29 
+0,01 
+0,71 
+1,02 
+0,98 
+0,63 
0 
 
17. RƏNG VƏ IŞIQ 
 
İnsanı əhatə edən mühitin müəyyən rəngi vardır. Rənglərin bəzisi 
parlaq, bəzisi isə sönük və tutqundur. Rəng çalarlarını hiss etmək üçün 
şifahi izahat və dil bilmək tələb olunmur. Rənglər vasitəsilə insanların 
psixikasına təsir etmək mümkündür. Rəngşünaslıq fizika, fiziologiya, 
psixologiya, işıq texnikası, tibb aləmi, elm, texnika və incəsənətlə sıx 
surətdə əlaqədardır.  
 
18 RƏNG 
 
Rəng – şüalanma və  əksetmə prosesində müəyyən spektral 
tərkibli cisimlərin görmə hissiyyatı yaratmaq xassəsidir. 
Müəyyən olunmuşdur ki, insan gözü dalğa uzunluğu  380-760 
nm arasındakı  işıq rəqslərini hiss edir. Nanometr (nm) metrin 
milyardda biridir 
(
)
m
nm
9
10
1
−
=
. Dalğa uzunluğu 
λ
-ilə  işarə edilir. 
İşıq dalğaları bir-birindən rəqs amplitudası və uzunluğu ilə fərqlənir. 
Rəng spektrləri aşağıdakı ardıcıllıqla düzülür: 

---

 
65
Qırmızı, narıncı, sarı, yaşıl, mavi, göy, bənövşəyi ( qarı  nənə 
səksən yaşında məxməri gülə bənzəyir). Hər sözün baş hərfi bir rəngin 
baş hərfinə uyğun gəlir.  
     Əsas rəng çalarlarının spektrləri aşağıdakı kimidir: 
Rəngin adı Dalğf uzunluğu, nanometrlə 
Qırmızı 760...620 
Qırmızı - narıncı 620...600 
Narıncı 600...590 
Narıncı -sarı 590...580 
Sarı 580...570 
Sarı - yaşıl 570...550 
Yaşıl 550...520 
Yaşıl - mavi 
520...500 
Mavi 500..485 
Göy 485...470 
Göy – bənövşəyi 470...444 
Bənövşəyi 440...380 
Bənövşəyi – al qırmızı 380...520 
Al qırmızı 520...560 
Al qırmızı - qımızı 560...760 
 
Qırmızı, narıncı, sarı rənglər isti, mavi və göy rənglər isə soyuq 
rənglər adlanır. Bütün rənglər axromatik və xromatik rənglərə ayrılır. 
Birinci qrupa (axromatik) ağ, qara, kül rəngi işıqlı – sönük 
rənglər daxildir. 
 İkinci qrupa (xromatik) – qırmızı, narıncı, sarı, yaşıl, mavi, göy, 
bənövşəyi,və al qırmızı  rənglər daxildir. Xromatik rənglər olduqca 
çoxdur, insan gözü 300 rəngi bir-birindən seçmək qabiliyyətinə 
malikdir. Axromatik rənglər bir-birindən yalnız açıq çalarları ilə 
seçilir. Axromatik rəngli cisimlərdə  əksetmə  əmsalı bütün uzunluqlu 

---

 
66
dalğalar üçün eynidir, xromatik rəngli cisimlərdə isə  əksetmə  əmsalı 
müxtəlifdir. Hər xromatik rəng üç əsas xassəyə malikdir: rəng tonu, 
işıqlılığı və dalğa uzunluğu. 
Rəng tonu-xromatik rənglərin  əsas fərqləndirici xassəsidir. 
Bunun köməyi ilə bir rəngi-qırmızı, digərini sarı və s. adlandırırlar. 
Spektral rənglər vahidə  bərabər dalğa uzunluğuna malikdir, 
axromatik rənglərdə isə dolğunluq sıfra bərabər olur. Məsələn,  əgər 
yaşıl rəng 530 nm olan rəng tonuna, P=0,7 dolğunluğa malikdirsə, 
deməli, verilmiş rəng 70% spektral rəngə (530 nm uzunluqlu dalğaya) 
və 30% ağ rəngə malikdir. 
Rənglərin insana təsiri müxtəlifdir. 
Qırmızı  rəng
 – insanı ehtirasa gətirir, isti, enerji, sevindirici 
rıngdir, onun dalğa uzunluğu digər rənglərə  nisbətən daha böyükdür. 
Beyinə oyadıcı  təsir edir və emosional reaksiya yaradır.  Əzələ 
gərginliyini artırır, qan təzyiqini artırır, nəfəs alma ritmini artırır və 
insanların əhval ruhiyyəsinə güclü təsir edir. 
Narıncı  rəng
 - əlvan, sevinc gətirən, müxtəlif hallarda rahatlıq 
və qıcıqlanma verir. Fizioloji baxımdan qida həzmini yaxşılaşdırır və 
qan dövranını sürətləndirir. 
Sarı rəng
 – görmə, beyin və sinir üzvlərini stimullaşdırır, hirsli 
adamı sakitləşdirir, şən əhval ruhiyyə yaradır. 
Yaşıl rəng
 – təbiətin rəngidir, sakitlik və  təzəlik gətirir, sinir 
sisteminə skitləşdirici təsir edir. Kapilyarları genişləndirir və qan 
təzyiqini azaldır. 
Mavi rəng
 – işıqlı,  şəffaf rəngdir. O, yaşıl rəngə uyğun təsir 
yaradır – sakitləşdiricidir, göy, fəza zənginliyi təsəvvürü yaradır. 
Fizioloji baxımdan o, müalicəvi  əhəmiyyətə malikdir. Xəstəliyi yaşıl 
rəngə nisbətən daha yaxşı müalicə edir. 
Bənövşəyi rəng
 – qabarıq və yaxşı rəngdir. O, ürək və ciyərlərə 
yaxşı  təsir edir, onların uzunömürlüyünü artırır. Yorğunluq və  qəm 
gətirən rəngdir. 

---

 
67
Qəhvəyi rəng
 – istidir, sakit əhval ruhiyyə yaradır, cisimlərin 
möhkəmliyi və bərkliyi əlamətidir. Kül rəng əhatəsində qəhvəyi rəng 
psixikaya ağırlıq gətirir. 
Kül rəngi
 – soyuq, işguzar və basıcı  rəngdir.Darıxdırıcı  və 
boğucu təsir yaradır.  İstehsalat  şəraitində ondan mümkün qədər az 
istifadə etmək lazımdır. 
Ağ rəng
 – yüngül, soyuq, əyani rəngdir. Çox olduqda parlaqlıq 
yaradır. 
Al rəng
 – təmizlik rəmzidir. Digər rənglərlə yaxşı görünür. 
Qara rəng
 – tutqun, ağır,  əhval ruhiyyəni kəskin aşağı salan 
rəngdir. Kontrast yaratmaq üçün azacıq işləndikdə gözəllik yaradır. 
 İnsan orqanizminə psixoloji təsir baxımından rənglərin görünən 
spektrləri üç hissəyə bölünür: uzundalğalı (760...580 nm, qırmızı, 
narıncı, narıncı-sarı), bu rənglər qısqandırıcı  və oyadıcı  təsir yaradır; 
orta dalğalı (580...510 nm,sarı,yaşıl,mavi) – insana çox yaxşı  təsir 
bağışlayır, qısa dalğalı (510...380 nm, göy, bənövşəyi) insanı narahat 
edən və qıcıqlandıran rənglərdir (şəkil 48). Rəngli variantı şəkil 49 – 
da təsvir olunmuşdur. 
Rəng çalarlarının harmonik (yaxşı) və qeyri harmonik 
qruplaşdırılması mümkündür. 
Rəng forma və mühitə görə düzgün seçildikdə onun emosional 
təsiri daha çox olur. Sadə kombinasiyalar vasitəsilə  rənglərin 
harmonik ahəngdarlığınıyaratmaq mümkündür. 
Alman alimi Osşvald aşağıdakı kombinasiyaları  təklif etmişdir: 
qırmızı - yaşıl; qırmızı – sarı – yaşıl – mavi; qırmızı – mavi – sarı – 
göy; qırmızı – sarı – göy; qırmızı –sarı; qırmızı – sarı – yaşıl.  
Professor E.B. Rabkinə görə  rəng çalarları üç əsas qrupa 
bölünür: 
    1. Optimal rənglər 
    2. Köməkçi rənglər (suboptimal) 
    3. Qoruyucu rənglər (təhlükəsiz texniki) 

---

 
68