- 68 - xarakteriga ko‘ra turli jismoniy mashqlarni (ertalabki
gimnastika, jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari, sayr paytidagi
harakat faoliyati…) tizimi tarzda muntazam bajarish,
chiniqtirish tadbirlari bolalarni belgilangan sog‘lomlashtirish-
tarbiyalash tartibiga o‘rgatadi. Jismoniy tarbiya hosil
qilinayotgan harakat ko‘nikmalarining takrorlanishini talab
yetadi. Faqat ko‘p marta takrorlangandagina harakatlar
shakllanadi. Onglilik, faollik va mustaqillik prinsiplari
bolaning o‘z faoliyatiga ongli va faol munosabatda bo‘lishga
tayanishni ko‘zda tutadi, u yoki bu maqsadni amalga oshirish
uchun nimani qanday bajarish kerakligini aniq tasavvur qilish
lozim. Onglilik prinsipini ilk bor P.F.Lesgaft ishlab chiqqan
edi. Bolaning mustaqil faol faoliyati berilgan vazifaga bo‘lgan
qiziqishga, uni ongli idrok etishga, vazifa maqsadini amalga
oshirish yo‘llarini tushunishga bog‘liq bo‘ladi.
Ta’limning ko‘rgazmali, og‘zaki va amaliy usullarini birgalikda qo‘shib olib borish. Bilish faoliyati – hissiy bilish
jarayonlarini amaliyot bilan birligidir. Harakatlarga o‘rgatish
jarayonida
bilishning
bu
ajralmas
qismlari
o‘zaro
aloqadorlikda bo‘ladi. Biroq qo‘yilgan vazifaga qarab ularning
izchilligi har-xil bo‘ladi: bolalarni harakatga o‘rgatish,
ko‘rsatib tushuntirish; tarbiyachining mashqni og‘zaki
tushuntirishi va uning bolalar tomonidan harakatda bajarilishi
bilan boshlanishi mumkin. Yangi harakatlarni o‘rganishda
ko‘rgazmalilik prinsipi harakatlarni tarbiyachi tomonidan juda
aniq qilib ko‘rsatish orqali amalga oshiriladi. Ko‘rgazmalilik
onglilik bilan c hambarchas bog‘liqdir: og‘zaki berilgan
topshiriq kishi tomonidan tushunib olinadi, harakatni qaytadan
bajarish bilan amalda sinaladi. Bunda sezgilar, ayniqsa,
