Microsoft Word boshlangich sinflar jismoniy tarbiyasi

Harakatlanish usullari. 
Inson har xil usulda harakatlanishi mumkin: sakrash, hatlab o’tish, yugurish, 
muvozanat saqlash, emaklab oshib o’tish, tirmashib chiqish va xokazo. Masalan, 
dorboz arqon ustida muvozanat saqlab yurishni bilishi kerak. Quruvchi esa 
qurilayotgan uylardagi tor taxtalar ustida qo’rqmasdan va mohirlik bilan yurishi zarur. 
Bu malakalar barchasi jismoniy mashqlar yordamida rivojlantiriladi. Siz harakat 
qilayotganingizda tanangizning turli a’zolari: bosh, qo’l, oyoq, gavda ishtirok etadi.
Harakatlar tezligi va yo’nalishi. 
Siz har kuni har xar tomonga qarab harakat qilasiz, yurasiz, yugurasiz. Masalan 
oldinga, orqaga, tepalikka yoki pastlikka, yon tomonlar (o’ng yoki chap) bilan, hatto 
orqa bilan oldinga qarab yurasiz. Sizning har xil tomonga qarab bajargan 
harakatlaringiz harakat yo’nalishi deyiladi. Bajarayotgan harakatlaringiz sekin yoki tez 
bo’lishi mumkin. Masalan sekin yurib maktabga, sayir qilish uchun hayvonot bog’iga 
borasiz. Avtobusga, do’stlaringiz yoki koptokka yetib olish uchun yugurasiz. Sizning 
sekin yoki tez yurishingiz, yugurishingiz harakat tezligi deb aytiladi.
 
2-sinf. 
Sport o’yinlari elementlari. 
To’pni otish, ilish, uloqtirish mashqlari yelka muskullaringizni, tana 
muskullaringizni hamda qo’llarning mayda muskullarini takomillashtiradi. ko’z bilan 
chamalash malakasini shakllantirish imkonini beradi. To’p bilan bajariladigan o’yinlar 
sizni chaqqolik harakatini bir maromda va aniq bajarashga o’rgatadi. To’p bilan 
bajariladigan harakatlar mustaqil o’yin va jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida muhim 
ahamiyatga ega. Chunki bolalarga to’p bilan bajariladigan o’yinlar yoqadi. Ayniqsa 
kichik yoshdagi bolalar bu o’yinga ko’proq qiziqishadi. Bolalar, siz asta sekin to’p bilan 
mustaqil o’yinlarni tashkil qilish, to’pni ixtiyoriy yo’nalshda otish, otishning istalgan 
usullarida -pastdan, yon tomondan, yelka va bosh ustidan bir yoki ikki qo’llab otishni 
mustaqil bajarishga o’rganasiz. Jismoniy sifatlarni rivojlantirishda ularning foydasi 
katta. Masalan:
- o’tirgan yoki turgan holda to’pni bir-biriga dumalatish;
- to’pni bosh ustidan orqaga uzatish; 
- o’tirgan yoki turgan holda doira hosil qilib to’pni chap (o’ng) tomonga 
uzatish; 

---

53
- to’pni ikki qo’llab yoki bir qo’l bilan (chap, o’ng) yerga urib o’ynash; 
- to’pni ikki qo’llab yerga urish va yerdan sapchigan to’pni ikki qo’l bilan ilib 
olish; 
- to’pni ikki qo’llab devorga otish va yerdan sapchigan to’pni ikki qo’llab ilib 
olish; 
- to’pni ikki qo’llab yerga otish (yerdan sapchigan to’pni sherigi - o’rtog’i ikki 
qo’llab ilib oladi).