Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
14 və s. Etnofərqləndirici əlamətlər dinamik xarakter daşıyır. İnsan- ların mənsub olduğu etnosun fərqləndirici əlamətlərini bilməsi və orada inkulturasiyaya meyl göstərmələri etnik özünüdərketməyə xidmət edir. Bundan da əlavə insanların eyni kökə malik olmalarını dərk etməsi etnik identikliyi gücləndirir. Rus etnopsixoloqu T.Q.Stefanenkoya görə etnos özlərini hər hansı bir əlamət əsasında onun üzvü hesab edən insan birliyidir. Etnos özünü onun üzvləri ilə hər hansı bir təbii və davamlı etnofərqləndirici xüsusiyyətlər əsasında dərk edən insan birliyidir. Etnos hər şeydən əvvəl psixoloji birlikdir və insan üçün mühüm olan funksiyaları yerinə yetirir. Etnos real surətdə mövcud olan, yaşayan, öz aralarında qarşılıqlı təsir göstərən və nəhayət assim- liyasiya olunaraq itən insan qrupudur. Rus alimi Bromley etnosu etnososial orqanizm kimi səciyyələndirir və milləti buna misal göstərir. Millət iqtisadi və siyasi ümumiliyə malik olduğu üçün etnosdan daha geniş anlayışdır. Elə milli psixologiya da iqtisadi və siyasi birlik zəminində formalaşır və inkişaf edir. Etnopsixologiya ayrıca götürülmüş etnosu, xalqı, milləti öyrənməklə yanaşı, həm də etnoslararası münasibətlərin də psixolo- giyası məsələlərini öyrənir. Son dövrlərdə məhz etnopsixologiyanın bu istiqaməti ilə bağlı tədqiqat işlərinin aparılmasına güclü tələbat var. Çünki, cəmiyyətin sosial və siyasi problemləri bəzi hallarda etnoslararası münasibətlərlə bağlıdır. Etnopsixologiyanın predmetinə psixoloji və mədəni dəyi- şənlər arasındakı sistemli əlaqələrin öyrənilməsi kimi baxmaq olar. İnsanın şəxsi keyfiyyəti, onun xarakter əlamətləri ümumi anlayış və meyarlar fonunda üzə çıxır və qiymətləndirilir. Hamı tərəfindən qəbul edilmiş əxlaq norması nümunəsi ilə tanış olduqdan sonra bu normanın kimsə tərəfindən pozulduğunu və bu hərəkətin həmin xalq tərəfindən necə qiymətləndiriləcəyindən söz açmaq olar. De- məli etnopsixoloji fərqlər, milli-etnik xüsusiyyətlər başqa amillərlə yanaşı, həm də hər hansı bir anlayışa öyrənilən xalqın necə məna verməsindən, ora nəyi daxil etməsindən də asılı olur. Məsələn, imtahan vaxtı cavab verə bilməyən tələbəyə qiymət yazmağı bizdə |