Microsoft Word F?ls?f? az doc
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
46.İdrak prosesində hissi və rasionalın nisbəti
İ drak prosesi 2 səviyyədən ibarətdir. 1.Hissi idrak (hiss üzvləri ilə həyata keçirilən görmə, eşitmə, iybilmə, dadbilmə ).2.Rasional idrak (təfəkkür vasitəsilə gerçəkliyin ə ks etdirilməsi, mücərrəd və ümumiləşdirilmiş obrazların yaradılması, gerçəklik hadisələrindəki daxili zəruri əlaqə və münasibətlərin açıqlanması). Hissi və rasional idrakın nisbəti filosoflar tərəfindən müxtəlif aspektlərdə yozulur. Empirizm – qnoseologiyada cərəyandır.Ona əsasən dünya haqqındakı biliklərin yeganə mənbəyi məhz hissi təcrübədir.Rasionalizm də fəlsəfədə elə bir cərəyandır ki, ona əsasən idrak prosesində aparıcı rol oynayan məhz zəkadır. İ drakın hissi və rasional səviyyələri bir biri ilə əlaqədardır və bütöv bir tamlıq təş- kil edirlər.Real hadisələr haqqında hissi təsəvvür idrak prosesinin zəruri şərtlərin- dən biridir.Fikirdən kanarda qalan mücərrəd anlayış və ideyalar insanların ümumi- ləşdirilmiş hissi təcrübəsinə istinad edir və hisslərlə qavranılan işarələr sistemi şək- lində mövcuddur.Lakin həqiqi bilik hissi təcrübə nəticəsində alınmış məlumatların təfəkkür ilə işlənməsi olmadan mümkünsüzdür. Hissi idrakın formaları:1.duyğular-insanların hiss üzvlərinə predmet və hadisələrin təsiri nəticəsində yaranmış onların gerçək cəhət və xassələrin əks olunmasıdır. 2.qavrayış - predmet və hadisələrin hissi obrazıdır, gerçəklik hadisələrin bütöv şə kildə əks etdirilməsidir.3.təsəvvür - hər hansı bir obyektin insanın hiss üzvlərinə təsir etmədən onun şüurunda təsvir olunmuş idrak obyektinin ümumiləşdirilmiş obrazıdır. Rasional idrakın formaları:1.anlayış - idrak obyektinin ümumi və mahiyyət cə- hətlərini əks etdirən fikirdir.2.mühakimə - idrak obyekti haqqında nəyisə təsdiq yaxud inkar edən fikirdir.3.əqli nəticə (qənaətə gəlmə) – bir neçə mühakimənin əsa sında formalaşan və bunun nəticəsində məntiqi şəkildə yeni bir mühakimənin yü- rüdülməsinə səbəb olan bir fikirdir.
Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|