Microsoft Word forma muhazire docx
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kartoqrafiya
Ə
Müasir xəritələrin riyazi əsasını aşağıdakı elementlər təşkil edir. 1.Miqyas – uzunluq və sahələrin kiçilmə dərəcəsini göstərir. 2.Geodeziya əsası – Yerin fiziki səthindən şərti ellipsoid səthinə keçməyi müəyyən edir və xəritədə təsvir olunan coğrafi elementlərin vəziyyətini en və uzunluq dairələrinə və yüksəkliyə görə düzgün təyin edir. 3.Kartoqrafik proyeksiya – ellepsoid səthindən müstəvi səthə keçmə üsulunu təyin edir və bu zaman xəritə üzərində alınmış təhriflərin paylanma qanunlarını öyrədir. 4.Koordinat şəbəkələri – kartoqrafik şəbəkədən, kilometr (yaxud, düzbucaqlı koordinatlar) şəbəkəsindən və s. şəbəkədən ibarətdir. 5.Komponovka elementləri – xəritənin çərçivəsi, cəhətlənməsi və s. riyazi elementlərdən ibarətdir. Qeyd etmək lazımdır ki, bütün riyazi elementlər bir-biri ilə və xəritə məzmununun lementləri ilə sıx elaqədardır. Xəritənin hansı məqsəd üçün tərtib edildiyindən asılı olaraq miqyas, kartoqrafik proyeksiya, məzmununun elementləri, onların xüsusiyyətləri və s. müəyyən edilir. Xəritənin hər bir elementinin seçilməsi onun digər elementlərinin seçilməsi ilə müəyyənləşir, çünki bunlardan birinin dəyişməsi başqalarının dəyişməsinə səbəb olur. Xəritələrin (eləcə də geodeziya planalma işlərinin) geodezik əsasını istinad məntəqələri təşkil edir. Istinad məntəqələri isə üfüqi və şaquli olur. Üfüqi istinad məntəqələrinin koordinatları geodeziya və astronomiya üsulları lə təyin edilir Xəritə tərtib etdikdə astronomiya məntəqələrinin koordinatlarından istifadə etmək üçün onların coğrafi koordinatlarına müəyyən təshihlər etmək lazımdır. Belə təhsislərdən sonra astronomiya koordinatları ilə geodeziya koordinatları arasındakı fərq 45-60 m, bəzən isə bir neçə yüz metrə qədər olur. Ona görə də 1:100000-dən böyük Melikov Behruz
|