Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
OTIN, Otinoyi - O’rta Osiyodagi diniy maktablarda qizlar o‘qituvchisi. O.lar ayollar 
o‘rtasidagi diniy marosimlar (mas., mavlud, amri ma’ruf, nahiy munkar va b.) 
o‘tkazishda boshchilik qilib, ularga diniy ta’lim berish bilan ham shug‘ullangan. 
OFOQXO’JA, Oppoqxo‘ja (1625, Kumul, Sharqiy Turkiston - 1695, Qo‘qo‘n qishlog‘i, 
Qashqar viloyati) - islom va tasavvuf ilmining yirik targ‘ibotchilaridan biri va Yorkend 
xonligida taxtda o‘tirgan xo‘jalarning dastlabkisi; Turkiston tasavvuf ilmining 
rahnamolaridan Mahdumi A’zamning avlodi. O.ning ismi Hidoyatullo bo‘lib, u xalq 
orasida hurmat belgisi bo‘lgan "Ofoq" ("Yorug‘ dunyo" yoki "yorug‘lik egasi") -xo‘ja nomi 
bilan mashhurdir. O. yoshligada otasi Muhammad Yusuf ibn Eshon Kalon bilan turli 
shaharlarda yurib bilim va tarbiya olgan. 1638 y.da Qashqarga kelib, otasi vafotidan 
so‘ng bu yerdagi oqtog‘lik xo‘jalarga bosh bo‘lgan. 1670 y.da Yorkend xonligada yuz 
bergan ichki kurashlar natijasida O. Qashqarni tark etib Turkiston shaharlarida, 
qalmoqlar (oyrotlar) orasida va Xeshi yo‘lagadagi (Xesi-tszoulan) viloyatlarda diniy 
targ‘ibot ishlari bilan shug‘ullangan. 1678 y.da Tibetga borib 2 yilga yaqin yashagan va 
bu yerdaga Budda dini vakillari bilan yaqin aloqada bo‘lgan. 1680 y. Tibet zodagonlari 
yordamida oyrotlar xoni bilan tanishgan. 1681 y.da qalmoqdar tomonidan Yorkend 
xonligi taxtiga o‘tqazilgan. Uning jasadi Yog‘du deb nomlangan joydagi ota-buvalari 
qabri yoniga dafn etilgan. Shundan boshlab ushbu qabriston "Ofoqxo‘ja mozori" deb 
nomlanib, ziyorat maskaniga aylangan.
 
OFOQXO’JA MAQBARASI - Qashqar sh.dagi tarixiy yodgorliklardan biri. Shaharning 
sharqiy-shim.dagi Qo‘qon qishlog‘ida joylashgan. Xitoy adabiyotida "Shyangpeymu" 
("Iparxon mozori") deb ataladi. Binobarin, Iparxon Ofoqxo‘janing evarasi bo‘lib, uning 
otasi manjur istilochilariga qarshi chiqqanligi sababli uning aka-ukalari, opa-singillari va 
yaqinlari bilan birga Pekinga olib ketilgan. Uning tengsiz go‘zalligi uchun xonning unga 
ko‘zi tushgan. Ammo u begona el xoqoniga itoat qilishdan bosh tortib yosh olamdan ko‘z 
yumgan. Mavjud rivoyatlarga ko‘ra, Iparxonning jasadi Pekindan olib kelinib mazkur 
maqbaraga dafn etilgan. O.m. ilk bor 1664 y.da qurilgan. Ofoqxo‘ja vafotidan so‘ng 
qayta qurilgan. Maqbara atrofidagi katta mozor ham Ofoqxo‘ja mozori deb ataladi. U 
yerda Qashqarda o‘tgan ko‘pgina yirik shaxslar ham abadiy makon topgan. Maqbaraning 
tashqari tomonida 4 burchagida 4 ta minora qurilgan. Har bir minoraning bal. 18 m. 
Maqbaraga kiradigan eshik devordan sal oldinga chiqarib qurilgan bo‘lib, uning 2 yonida 
eshik atrofidagi peshtokdan bir oz chiqib turgan yarim minora joylashtirilgan. Maqbara 
devorining qalinligi 1 m bo‘lib, 4 tomoniga darchalar ochilgan. Qurilgandan beri maqbara 
ko‘p marta ta’mirlangani bois u yaxshi saqlanib kelmoqda. Maqbaraning bal. 27 m, katta 
gumbaz bilan yopilgan. Qabr zalining kengligi 35x27 m, unga jami 5 avlodning vakillari 
bo‘lmish 72 kishi dafn qilingan. Shular ichida eng kattasi Ofoqxo‘janing buvasi Eshon-

---

Islom Ensiklopediyasi