Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
SOLIMIYA - Basrada 10-11-a.da mavjud bo‘lgan ilohiyotchilar va so’fiylar maktabi, 
Sahl at-Tustariy izdoshlari. Unga at-Tustariyning eng yaqin safdoshi Abu Abdulloh 
Muhammad ibn Solim (909 y. v.e.) asos solgan. Ba’zi bir xususiy masalalardan tashqari 
uning qarashlari ustozinikidan farq qilmagan. Muhammad ibn Solim qat’iy zohidlikni 
targ‘ib etgan: o‘zini to‘liq Alloh irodasiga topshirish (tavakkul), sinoatlarga bardosh 
berish, turmush qurmaslik va b. S. unga Muhammad ibn Solimning o‘g‘li Ahmad ibn 
Solim rahbarlik qilgan paytda uzil-kesil shakllangan va ta’sirchan bo‘lgan. Unga ba’zi 
masalalarda (xususan inson irodasi erkinligi va takdirni oldindan Alloh tomonidan 
belgilanganligi o‘rtasidagi nisbat haqida) Basra mu’taziliylariga yon bosgan molikiy 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
267
mazhabidagi ilohiyotchi va so’fiylar kirgan. Bag‘dodning mashhur olimlaridan Abdulqohir 
al-Bag‘dodiy, Abul Muzaffar al-Isfaroiniy, ular bilan bir qatorda so’fiy-hanbaliy 
Abdulqodir Jiloniy as-Solimni al-Halloj qarashlariga xayrihoxligi uchun qattiq tanqid 
qilishgan va uni "Allohni insonda mujassam bo‘lishi" (xululiya) tarafdorlari qatoriga 
kiritganlar. Bundan ilgariroq uni mashhur so’fiy-shofi’iy Ibn Hafif tanqid qilib "Ibn 
Solimni rad etish" (ar-Radd ala Ibn Solim) asarini yozgan. 
SOLIK (arab. yo‘lchi, yo‘ldan yuruvchi) -tasavvufda suluk - tariqatni ixtiyor qilib, uni 
o‘zlashtirish harakatiga tushgan, lekin hali biror maqom yoki martabaga erishmagan 
murid. S. o‘ziga xos odob-qoidalar majmuiga rioya etsagana, tariqat ahli sirasidan joy 
olgan.
SOLIH (as) - Qur’onda zikri kelgan payg‘ambarlardan biri. Qur’onga ko‘ra, Samud 
qavmini hidoyatga boshlash uchun payg‘ambar qilib yuborilgan. Hijoz bilan Shom 
orasida Hijr degan joyda yashovchi bu qavm nafsoniy lazzatlarga berilgan, huzurbaxsh 
ichimliklar ichib, shohona uylarda yashab yurar, o‘zlari yasab olgan butlarga sig‘inar edi. 
S. (as) ularni yolg‘iz Allohga ibodat qilishga chaqiradi. Biroq qavm hidoyat yo‘liga yurish 
o‘rniga S. (as)ni masxara qila boshlaydi, unga qarshi adovatni kuchaytiradi va 
haqiqatdan ham payg‘ambar bo‘lsang, bizga mo’jiza ko‘rsat deb da’vo qiladi. Shunda S. 
(as) Allohdan o‘ziga bir mo’jiza berishini so‘rab duo qiladi. Alloh S. (as)ning duosini 
ijobat qiladi va S. (as) mo’jiza ko‘rsatib xarsang toshdan tuya chiqaradi. Va S. (as) 
Samud qavmini mo’jiza qilib berilgan tuyaga ozor bermaslikka chaqirib, Samud qavmi 
suv olib ichadigan havzadan bir kun tuya suv ichishini va bir kun Samud qavmi suv olib 
ichishini bildiradi (Qamar surasi 27-28-oyatlar). Ammo, Samud qavmi xiyonat qiladi va 
tuyani so‘yib yuboradi, shuningdek, S. (as) va uning oilasini yo‘qotishga qasd qiladi. 
Ammo, osmondan kuchli yashin yuborilib, ular halok etiladi. S. (as) o‘ziga imon keltirgan 
kishilar bilan birga Falastindagi Ramla degan joyga borib, umrining oxirigacha shu yerda 
yashaydi (Zoriyot surasi 44-oyat).