Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
263
 
SAHIH (arab. ishonchli, to‘g‘ri) - eng ishonchli deb hisoblangan hadis nomi. O’rta 
asrlarda hadislarni to‘plash bilan shug‘ullangan muhaddislar ularni din nuqtai nazaridan 
haqiqiy va nohaqiqiylarini ajratish (ya’ni, kodifikatsiya qilish) bilan shug‘ullanib, hadislar 
asoslangan isnodni tekshirish yo‘li bilan sahih (ishonchli), hasan (yaxshi) va zaif (zaif, 
kuchsiz)dan iborat uch toifaga bo‘lgan, ulardan sahixlarni to‘plam qilganlar. Shu 
munosabat bilan ba’zi to‘plamlarning nomi ham S. deb atalgan (mas., "S. i Buxoriy", "S. 
i Muslim"). S. hadis deb: uning sanadi to oxirgi muhaddisga qadar o‘rtada uzilib 
qolmagan, sanadning biror tabaqasidagi roviyning ma’naviy nuqsoni bo‘lmagan (kar, 
soqov, duduq yoki akd zaiflik, yoki yolg‘on gapirib qo‘yishlik kabi illatlar bo‘lmagan), 
sanadning biror tabaqasida roviy yolg‘izlanib qolmagan va barcha sanaddagi roviylarning 
ishonchliligi elga mashhur bo‘lgan kishilarning rivoyatiga aytiladi. 
 
"SAHIHI BUXORIY" (asl nomi "al-Jomi’ as-sahih" - "Ishonchli to‘plam") - oltita 
ishonchli hadis to‘plamidan biri. Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy tuzgan. 
Islom dini tarixiga oid eng mukammal manbalardan hisoblanadi. To‘plamga Muhammad 
(sav) va uning sahobalari haqidagi hadislardan tashqari islom huquqshunosligi (fiqh), 
marosimchiligi hamda o‘sha davr tarixi va etnografiyasiga oid hadislar ham kiritilgan. 
Ma’lumotlarga ko‘ra, Buxoriy 600 mingga yaqin hadislarni to‘plab, ulardan faqat 7250 
tasini "ishonchli" deb hisoblab kitobiga kiritgan. "S. B." keyinchalik musulmonlar orasida 
katta obro‘ qozongan va musulmon mamlakatlarida ko‘plab nashr etilgan. Toshkentda 
Imom Buxoriyning "al-Jomi’ as-sahih" asari to‘rt jildda (1-jild - 1991, 2-jild - 1996, 3-jild 
- 1994, 4-jild - 1992), 2-nashri esa 1997 y.da chop qilindi. 
"SAHIHI MUSLIM" - oltita ishonchli hadis to‘plamidan biri, Abul-Husayn Muslim ibn 
Hajjoj al-Kushayriy an-Naysoburiyning shoh asari. Imom Buxoriyning "Sahih"idan keyin 
ikkinchi o‘rinda turadi. To‘plamga muallif o‘zi yig‘ib yod olgan 300 mingta hadisdan 12 
mingtasini tanlab kiritgan. Buning uchun u 15 yil umrini sarflagan. Imom Muslim o‘z 
ishiga o‘zi baho berib: "Mabodo, Yer yuzidagi olimlar 200 yil hadis yozsalar ham shu 
mening to‘gshamimdagi hadislardan oshirib yoza olmagan bo‘lur edilar" - degan. 
Shunday bo‘lsa ham ba’zi munaqqid ulamolar to‘plamdagi 132 ta hadisning sahihligida 
shubha borligani bayon etib tanqid qilganlar. Tanqid qilingan hadislar ichida Imom 
Buxoriy to‘plamida ham rivoyat etilgan bir xil mazmundaga 32 ta hadis bor. Ibn Hajar 
al-Asqaloniy bu hadislarni oqlab Imom Buxoriy "Sahihi"ga yozgan sharhida javob 
aytgan.