Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
AXBOR (arab. - xabarning ko‘pligi, xabarlar) - shialarning muqaddas rivoyatlari. 
Muhammad (sav) va Ali (kv)ning so‘zlari, faoliyati to‘g‘risidagi rivoyatlar to‘plami. A. 
Qur’ondan keyingi muqaddas manbalardan hisoblanadi. Sunna Muhammad (sav) va 
sahobalarning, A. esa faqat payg‘ambar va uning oila a’zolari, Ali (kv) va b. imomlarning 
faoliyati haqidagi rivoyatlarni o‘z ichiga oladi. Hadis olimlarining istilohida A. so‘zi hadis 
so‘zining sinonimi shaklda qo‘llaniladi.
 
AXBORIYLAR - 1) imomiylarning diniy-huquq tizimidagi oqimlardan biri. 10-a.da 
shakllangan. Uning tarafdorlari Axbor rivoyatlarini fiqhning asosiy manbai deb 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
38
hisoblaydi. A. imomiylarning yana bir huquqiy oqimi bo‘lgan usuliyga qaraganda kamroq 
tarqalgan. 2) Xabar - axbor janrida ijod qilgan o‘rta asr arab tarixchilari.
ASHARAI MUBASHSHARA - jannati ekani bashorat qilingan O’n sahobiy. Ular 
quyidagilar: Abu Bakr Siddiq, Umar ibn Xattob, Usmon ibn Affon, Ali ibn Abu Tolib, 
Abdurahmon ibn Avf, Sa’d ibn Abu Vaqqos, Zubayr ibn Avvom, Talha ibn Ubaydulloh, 
Abu Ubayda ibn Jarroh, Said ibn Zayd. Ularning barchasi Quraysh qabilasidan chiqqan. 
 
ASHURO (arab. - o‘n kunlik) - 1) Muhammad (sav) Madinaga ko‘chib o‘tganlaridan 
so‘ng dastlabki paytda, muharram oyining 10-kunida tutilgan ro‘za. Keyinroq ramazon 
oyida ro‘za tutish belgilangach, A. ro‘zasini tutish ixtiyoriy deb e’lon etilgan; 2) shialarda 
xalifa Alining o‘g‘li Husaynning Karbalo yonidagi jangda halok bo‘lganligi xotirasiga 
bag‘ishlab muharram oyining dastlabki o‘n kunligida o‘tkaziladigan motam marosimlari. 
Eron va Iroqda A. kuni masjid va madrasa hovlilari, takyaxona va husayniyaxonalarda 
imom Husayn va safdoshlari chekkan azob-uqubatlar haqidagi qissalar jamoat orasida 
o‘qiladi. Ko‘chalarda shialar yurish qilib, motam tug‘lari va shiorlarini ko‘tarib: "Shoh 
Husayn, voh Husayn" so‘zlarini takrorlab, nola chekishadi, musht va zanjir bilan 
ko‘kraklariga urishadi. A. kunida islom mamlakatlaridan minglab shialar Karbalo sh.ga 
yig‘ilishib, imom Husayn va safdoshlari qabrini ziyorat etishadi. Sunniylarda A. kuni 
odatdagi tabarruk sanalardek o‘tadi, ayrim joylarda "ashur oshi" ulashiladi.
ASH’ARIY, Abul Hasan Ali ibn Ismoil (873-935) - mashhur ilohiyotchi, kalomning 
ash’ariylar maktabi asoschisi. Basrada tug‘ilgan. 40 yoshigacha mu’taziliy ilohiyotchi 
bo‘lgan. Munozaralardan birida ustozi bilan kelisha olmay, o‘z qarashlarini keskin 
o‘zgartirib, shofi’iylarga qo‘shilgan, mu’taziliylik aqidalari islom asoslariga to‘g‘ri 
kelmaydi, deb xulosa chiqargan. Umrining oxirgi yillarini Bag‘dodda o‘tkazib, shu yerda 
vafot etgan. A. mu’taziliylarga qarshi diniy-falsafiy tizimni asoslash uchun Qur’on va 
hadislarga qo‘shimcha qilib falsafa va mantiq uslubidan kengroq foydalangan. A. 
shogirdlari uning ta’limotini rivojlantirganlar. A. 100 ga yaqin asar yozgan, ulardan eng 
mashhuri "Maqolat al-islomiyin" ("Musulmonlar ta’limoti")dir.