Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MARJONIY Shahobiddin (to‘liq nomi: Shahobiddin bin Bahouddin bin Subhon bin Abdul 
Karim al-Marjoniy) (1818, Qozon sh. yaqinidagi Yapanchi qishlog‘i, - Qozon, 1889) -yirik 
ma’rifatparvar va faylasuf, tarixchi va ilohiyotchi olim, tatar xalqi ilmiy tarixining 
asoschisi. 1838-43, 1845-49 y.da M. "Ko‘kaldosh" va "Mir Arab", 1843-45 y.da 
Samarqanddagi "Sherdor" madrasalarida o‘qidi va dars berdi. S.Ayniyning yozishicha, 
amir Nasrulloning ta’qibvdan so‘ng qisqa muddat Samarqandda yashadi. U Buxoro va 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
183
Samarqandda arab va fors tillarini puxta o‘rgandi, sharq falsafasi va tarixi bilan chuqur 
tanishdi, matematika va astronomiya bilan shug‘ullandi. U "Ko‘kaldosh" madrasasining 
boy kutubxonasidan unumli foydalandi. M. Buxoroda olim sifatida shakllandi va Kursaviy 
ilmiy merosi bilan tanishdi. U Kursaviyning islomdagi islohotchilik faoliyatini davom 
ettirib, Buxoro madrasalaridagi o‘rta asrlarga xos o‘quv tizimini tanqid qildi, Ahmad 
Donish bilan hamkorlikda ma’rifatparvarlik g‘oyalarini tarqatishda jonbozlik ko‘rsatdi. M. 
Buxoroda "Movarounnahr mashhur ulamolarining ahvoli va ishlari" hamda Kursaviyning 
Buxorodaga faoliyati va mahalliy hokimiyat bilan murakkab munosabati to‘g‘risidagi 
asarini yozdi. Turkiston tarixi va geografiyasiga oid ko‘plab asarlari mavjud, xususan, 
uning 10-12-a.da Movarounnahr xonaqolari va tasavvufning ahvoli, Turkistondan 
yetishib chiqqan buyuk allomalar haqidagi tadqiqotlari diqqatga sazovor. 
1850 y.da Qozondaga katta Jome’ masjidi imomi, 1867 y.da muhtasibi etib tayinlandi. 
Ayni paytda Qozon tatar o‘qituvchilari maktabida dars berdi (1876-1884). Qozon un-ti 
huzuridagi Arxeologiya, tarix, etnografiya jamiyati a’zosi bo‘lgan dastlabki musulmon 
olimlaridan. M. o‘zining falsafa va ilohiyotga oid asarlarida diniy islohotchilik va 
ma’rifatparvarlik g‘oyalarini rivojlantirdi. 30 dan ortiq yirik asarlar, jumladan 7 jildli 
"Vafii yat al-aslaf va taxiyat al-axlaf", 2 jildli "Mustafod al-axbar fi axvali Kozon va 
Bulg‘or" asarlarining muallifi. Kursaviy, M., Ahmad Donishning islom dinini isloh qilish va 
ma’rifatparvarlik g‘oyalari keyinchalik jadidchilik harakatining vujudga kelishida 
muayyan darajada xizmat qildi