www.ziyouz.com кутубхонаси
105
chiqquncha shayton vasvasa qilib, bu xayrdin to‘xtatg‘ay».
Ikkinchi daqiqa ulki, zakotni iloji boricha muharram oyida berg‘ay, ham yilning avali, ham
mohi muborakdur. Va yo mohi ramazoni sharifda berg‘ay. Vaqtida xayr qilish
sharifrokdur. Savobi ko‘prokdur.
Hazrati rasuli akram s.a.v. xamma xalqning saxiyrog‘i erdilar. Dunyolikdan har nimarsa
bo‘lsa, hammasini iydi ramazonda xayru sadaqa qilur erdilar.
Uchinchi daqiqa shuki, zakotni maxfiy bergay. Toki riyodan (munofiqliqdan) yiroq va
ixlosga yaqinroq bo‘lur. Xabarda kelibdurki, maxfiy sadaqa Haq taoloning g‘azabini
past qilur. Yana kelibdurki, qiyomat kuni 7 toifa Arshning soyasida bo‘lur: Biri podshohi
odil. Yana biri - sadaqa beruvchikim, o‘ng qo‘li berganni chap qo‘li ya’ni, sezmagay. Bas,
ajib ulug‘ darajadurkim, podshohi odil darajasi birla barobar bo‘lg‘ay.
Xabarda kelibdur, birov birovga maxfiy sadaqa bersa, maxfiy amallar nomasiga
bitilur. Va agar «Men bu tariqa sadaqa berdim» deb, minnat va faho-nozish qilsa,
zohiri va botinidagi yaxshi amallarini o‘chirur. Riyo birla ish qiluvchilar daftariga
bitilur. Ushbu sababdan sahobalar va tobe’iyn rizvonallohi anhum ajma’in (ularning
barchasiga Allohning jannati nasib etsin) pinhon sadaqa bermakka sa’y-harakat
qildilar. Ba’zilari ko‘r darvesh qo‘liga sadaqani berib, tanimasin, deb aslo so‘zlamas
erdilar. Ba’zilari uxlab yotgan darveshning cho‘ntagiga sadaqa solib qo‘yar edilar. Va
ba’zilari darveshlarning yurur yo‘llariga tashlar edilar. Va ba’zilari vakilga topshirur
edilar, toki vakil darveshlarga topshirgay.
Bas, sadaqani pinhon bermakning vajhi buki, oshkora bersa ko‘ngilda riyo paydo
bo‘lishi ehtimoli bor. Va agar sadaqani vaqtida bermay, kechiktirish odamning baxilligi
va yo riyodan bo‘lurkim, bular sifoti muhlikdur (halokatli). Baxillik chayonga, riyo
ilonga o‘xshashdurki, bir-biridan yomonroqdur. Bu ikki sifatning asari (ta’siri)
go‘rdagi ilon va chayonning vahmiga o‘xshashdur. Chunonchi, «Unvoni
musulmoniy»da bayon qilindi, Sadaqani oshkora bermakning zarari bordur.
To‘rtinchi daqiqa ulki, agar riyodan emin bo‘lsa va bilsaki, agar oshkora sadaqa
bersam, xaloyiq sadaqa bermoqqa rag‘batli bo‘lurlar, bu tariqa kishiga oshkora
sadaqa bermak durustdir. Va darveshlarning riyodan emin bo‘lmog‘i ul vaqtda
mumkinki, kishining yaxshi, yomon demagi aning nazarida barobar bo‘lsa, va
hamma ishlarda Haq taoloning qudratiga ishonch bilan kifoyalansa.
Beshinchi daqiqa ulki, sadaqani minnat qilib bersa zoe’ qilgay. Chunonchi, Olloh
taolo xabar berur:
«Ya ayyuhallaziyna amanu, la tubtiluv sodaqotikum biya minna val iza...» (Baqara, 264). Oyatning tafsiri ulki, «Botil va zoe’ qilmanglar sadaqalaringni minnat qilmoq va
izza yetkurmoq birla». Bas, minnat qilmoq va izo yetkurmoq ikki nav’ jaholat va
hamoqatdan paydo bo‘lur. Biri ulki, qo‘lidagi pulni kishiga bermog‘i qiyin ko‘rinur. Shu
sababdin to‘ngdil bo‘lib, qo‘pol so‘zlar. Bas, kishi birovga dirham berib, ming yaxshilik
olmog‘ini o‘ylasa kamoli jaholatdur. Odam zakot bermak birla firdavsi a’loni va rizoi Haq
taoloni hosil qilur. Va o‘zini do‘zax o‘tidan xalos aylar Bas, oxiratga iymoni birla borur
bo‘lsa har kishiga zakot bermoq nechuk qiyin bo‘lg‘usidur? Ikkinchi hamoqat ulki,
o‘zining boyligi, baquvvatligi sababli, o‘zini darveshlardan sharofatli bilur. Bas,
darveshlar boylardan 500 yil ilgari bexishtga kirsa, ular darveshlardin nechuk sharofatli
bo‘lur?
Haq taoloning nazarida faho va sharofat darveshlik birladur, boylik birla
emasdur. Bas, darveshlarning bu jahondagi sharofati nishonasi ulki, boylar
dunyoning mashg‘ulligi va molu zar topmoqning mashaqqatiga uchraydilar. Qaq