www.ziyouz.com кутубхонаси
108
rag‘bat ila qilgaylar. Chunonchi, Haq taolo xabar berur:
«Va mo halaqtul-jinna val-insa illa li-ya’buduni». (Zoriyot, 56). Oyatning tafsiri ulki, Men jin va odamlarni menga ibodat qilmog‘i uchun yaratdim.
Bas, darvesh sadaqani ushbu niyat birla Oltay. Ushbu ma’noda rasuli akram s.a.v.
aytibdurlar: «Sadaqa berguvchi xosiyatda sadaqa Oltuvchidan ziyoda emasdur».
Ikkinchi vazifa ulki, darvesh sadaqani Haq taolo berdi, deb bilgay. Sadaqa bergan boyni esa
vakil o‘rnida bilgay. Haq taolo boylarni darvesh, faqirlarning hojati uchun vakil qilibdur.
Boylarning najoti va saodatini sadaqaga vobasta aylabdur. Va minnatdorlikni Haq taologa
bildirgay, boylarning qo‘lini vosita deb bilgay. Hadisi sharifda kelmishki:
Kimki shukrguzorlik qilmabdur odamlarga - shukr ado qilmabdur Alloh taologa. Bas, shu
sababdan, Haq taoloning xayru sahovatiga vosita bo‘lgan odamni Haq taolo aziz qilibdur.
Chunonchi:
Davlatmand na xush saodatmand (sadaqa beruvchi) kishidurki, xalq qildim ani
xayr qilmoq uchun, yoydim va oson qildim xayrotni aning qo‘li birla.
Bas, shukrning ma’nosi shu bo‘lg‘ayki, darvesh boyni duo qilgay va aytgayki:
«Pok qilgay Olloh taolo ko‘nglingni abrorlar ko‘ngillari orasida, va pokiza qilgay amalingni
ahyorlar (yaxshilar) amallari ichida, ruhingni shaqidlar ruhlari orasida rahmat qilgay».
Xabarda kelibdurki: «Yaxishlik qilinglar sizlarga kelgan yaxshilik barobarida. Va agar sadaqa qilolmasanglar, shukr Qilinglar-ki, sadaqaning tamomi mukofoti shukrdir». Bas,
shukrning tamomi ulki, boy sadaqani maxfiy tutgay, andak bo‘lsa ham sadaqa oluvchini
haqir ko‘rmagay. Chunonchi, sadaqa berguvchining sharti shuki, agar ko‘p bo‘lsa ham oz
bilgay. O’ziga ta’zim ko‘zini talab qilmagay».
Uchinchi vazifa ulki, darvesh harom nimarsani olishdan saqlangay. Va riyo qilg‘uchining
molidan ehtiyot qilg‘ay.
To‘rtinchi vazifa ulki, o‘zining hojatidan ziyodani qabul qilmag‘ay. Agar safarga borur
bo‘lsa, zodi rohidin (yo‘l xarajatlaridin) ziyodani olmag‘ay. Agar qarzi bo‘lsa, qarzining
miqdoridan ziyodani olmag‘ay. Va agar soliyona uchun bo‘lsa bir dirhamdin ziyodasi
haromdur. Va agar uyda yemak va kiymak uchun ziyoda nimarsasi bo‘lsa, zakot olmagay.
Beshinchi vazifa ulki, zakot berguvchidin so‘rag‘aykim, menga beradurgon zakot
miskinlar nasibasidinmu? Va yo g‘oziylar nasibasidinmu? Agar yana bir (boshqa)
jumlasidin bo‘lsa olmag‘ay.
Surati mas’ala bukim, hazrati imom Shofe’y mazhabida masrif (o‘z joyiga qilinadigan
sarfu xarajat) zakotni sakkiz qism qilibdurlar. Chunonchi yuqorida mazkur bo‘ldi, zakot
molini sakkiz qism qilib, bu sakkiz sifatni hammasiga yetkurib bermasa, nodurust
debdurlar.
Hazrati Imomi A’zam roziyallohu anhuning mazhablarida bu sakkiz sifatga barobar
taqsim qilmoq lozim ermas, qaysi qismga xohlasa berur debdurlar.