Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc
Yüklə 1,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IKKINCHI RUKN
MUOMALOT Bu rukn ham o‘z ichiga o‘n aslni qamrab oladi: 1) Adab birla taom yemak. 2) Aqdi nikoh qilmoq. 3) Kasb va tijorat qilmoq. 4) Halol (rizq) talab qilmoq. 5) Go‘shanishinlik (xilvatni ixtiyor) qilmoq. 6) Safar qilmoq. 7) Vajdu samo’ (Darvishlarning zikr tushishi). 8) Amri ma’ruf va nahyi munkarni bajo kelturmak. 9)Mutasaddilik (odamlarni to‘g‘ri yo‘lga, hidoyat yo‘liga boshlashda rahbarlik )qilish. 10)Raiyyatparvarlik, (ya’ni, xalqparvarlik, fuqaroparvarlik) bayonidadur. Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy www.ziyouz.com кутубхонаси 136 AVVALGI ASL Taom yemak odoblari bayonida Bilgilki, zodi ibodat ham, zodi roh ham ibodat jumlasidandur. Va har nimarsaki, millatninganga hojati bordur, ul nimarsa millat jumlasidandur. Bas, dindorlikning taom yemakka hojati bordur. Zotan, hamma obidlar murodi hazrati Haq taolo diydoridur. Ul diydor farahosor (shodlik yetkazuvchi) tuxmi - ilm va amaldur. Bas, ilm va amalga davomat qilmoq badan salomat bo‘lmag‘uncha mumkin bo‘lmas. Va badan salomatligi taom va sharobsiz (ichimliksiz) bo‘lmas. Bas, taom yemak zaruriyatdandur. Chunonchi, Haq taolo Kalomi majidida xabar berur: «Kuluu minat-tayyiboti va’mayau solihan». Oyat tafsiri: «Luqmai haloldan yenglar va yaxshi ishlar qilinglar». Haq taolo yemakni va yaxshilik qilmoqni bir oyatda jam’ qilibdur. Bas, odam taomni ilm o‘rganmak va ilmga amal qilmoqg‘a quvvat va oxirat yo‘lida yurmakka qudrat uchun yesa - ibodat jumlasidandur. Hazrati rasuli akram s.a.v. aytibdurlar: mo‘‘minning hamma xayrotiga savob biturlar. Hattoki luqmani o‘zining og‘ziga va yo ahli baytning og‘zig‘a solsa ham savob biturlar. Bu vajhdanki, mo‘minning taom yemakdan maqsudi - amali solih qilmoqdur. Bas, taom yemak rohi din jumlasidan bo‘lg‘onining nishoni uldurki, haromdan hazar qilg‘ay. Va haloldan rizq topib, toat va ibodatg‘a quvvat bo‘lg‘uncha yegay. Va yemak odobi sunnatlarig‘a rioya qilg‘ay. Bilgilki, taom yemakda necha sunnat bordur: ba’zisi taom yemakdin ilgaridur va ba’zisi keyin. Ammo onchakim, taom yemakdan ilgaridur, avvali ulki, qo‘lini va og‘zini yuvg‘aykim, bu tariqa taom yemak ibodatdur. Va zodi oxiratdur. Taom yemakdan ilgari qo‘lini va og‘zini yuvmoq namozdan ilgari tahorat olg‘onga o‘xshashdur. Xabarda kelibdur: Kishikim, taomdan ilg‘ari qo‘lini yuvsa, kambag‘allik va tangdastlikdan qutilar. Ikkinchi odob ulki: Taomni dasturxonga qo‘yib yegay va xonga (xontaxtaga) qo‘ymag‘aykim, rasul alayhissalom ushbu tariqa qilibdurlar. Dasturxon safarni eslatar. Va dunyo safari oxirat safarini eslatar. Va ham tavozu’ga yaqindur. Bas, agar xonda qo‘yib yesa ham joizdurki, xonda qo‘ymoqni nahiy (man’) ham qilmabdurlar. Ammo o‘tmish kishilar odatlari sufrada ko‘ymoqdurki, hazrati Rasul alayhissalom dasturxonda qo‘yibdurlar. Uchinchi odob ulki, o‘tirib taom yeg‘ay. Bu tariqa birlaki, o‘ng tizzasini ko‘tarib, chap poyini bosib o‘tirgay. Va bir nimarsag‘a suyanib taom yemagay. Rasul alayhissalom aytibdurlar: «Men taomni suyanib yemasmenki, bandadurman, bandavor o‘tirurman va bandavor taom yerman». To‘rtinchi odob ulki, niyat qilg‘ay taomni ibodatg‘a quvvat bo‘lmoquchun yeyishni. Ziyoda shahvatni qasd qilmag‘ay. Ibrohim ibn Shaybon rahmatullohi alayh aytur: «Sakson yildurkim, hech nimarsani baroyi lazzat va shahvat uchun yemabdurman». Bas, bu niyatning rostlig‘iga dalil ushbudurki, kam yemakni odat qilg‘ay. Vaxo‘p yemak ibodatni man’ qilur. Hazrati rasuli akram s.a.v. aytibdurlarki, necha luqma taom odam pushtini rost tutqunchalik bo‘lsa kifoyadur. Odam shunchalik taomga qanoat qilibdur, me’dasi toza va salomat bo‘lib, kam yemagi va ichmagi bilan badani yengil bo‘lg‘usidur. Beshinchi odob ulki, to qorni obdon ochmaguncha taom yemagay, sunnatlarning fozilrog‘i qorin ochganda taom yemakdurki, qorin ochmay taom yemak mazmum va makruhdur. Kishi ochlik holatda taomga qo‘l ursa, to‘yib ketguncha yeb bo‘lmay (to‘ymay turib) taomdan qo‘l yig‘sa, hargiz tabibg‘a hojati tushmas. Oltinchi odob ulki, hozir bo‘lgan taomga qanoat qilg‘ay, laziz va pokiza taom izlab |