Microsoft Word Materiallar Full

II INTER

versity           

K

irmənin mex

düyünündən m

e ilə kanallard

urbulent rejim

               

1 Müxtəlif kip

afraqmalı;2-YH

B və UPS. 

nt rejim üçün 

 

Q-xüsusi sızm

 –araboşluğ

əndirici sistem

. 

; 

a qradientidir

əndiricinin vac

ç cəhəti ilə sə

bölgəsinin hün

sahəsində boş

dirici ilə təma

 olur. 

əri nəzərə ald

RNATIONA

              

KİPLƏNDİ

anizmini ara

mayenin sızm

da kipləndirm

mlərdəki xüsusi

                    

pləndiricilər ü

H;3-elastomer

sızmanın xüsu

                   (2

ma miqdarı,

ğuna mühitin 

mlərdə  kiplən

-

-həcmi sərf,

. 

cib xarakteris

ciyyələnir: 

ndürlüyünün k

luqların mövc

as səthi arasın

dıqda sızmada 

L SCIENTIF

İRİCİ DÜY

B

Azərbayca

şdırdıqda kip

ma mexanizmi 

mə mexanizmi

i miqdarı təyin

üşün sızmanın

r UPS;4-manj

usi miqdarı: 

2) 

;  =

axma sürəti;

nmə mexanizm

 

 

- mühitin nüfu

; l-a

stikası kimi v

kələ-kötürlük 

cudluğu (bura

nda əmələ gəl

kütlə sərfi be

 

FIC CONFER

644 

YÜNLƏRD

 

Bəsti MƏMİY

an Dövlət Nef

dna2014@ma

 

pləndiricilərin 

ilə əlaqəli ola

inin  təyinedic

n edilməlidir. 

n paylanma fun

etli YB;5-enin

=0.1 0.2- ölç

-özlülük ;h

mini təyin ed

uzetmə əmsal

arakəsmənin 

vahid zamand

parametrlərin

ada qalınlıq 

lən nazik örtü

lə tapıla bilər:

RENCE OF Y

 

DƏ SIZMA

YEVA 

ft Akademiyas

ail.ru 

işini səciyy

araq aşağıdakı 

ci meyyarı tam

Laminar rejim

nksiyaları: 

nə YÖ;6-döym

çüsüz  əmsal;t

h- kanalın hü

dən amil müh

lıdır,

qalınlığı,mm;

a  təmas sahə

nə bərabər olm

ük təbəqədinin

: 

YOUNG RES

        18-19 A

A MEXANİZ

sı 

yələndirmək  ü

kimi xarakter

m mütləq her

m üçün sızman

mə UPS;7-şlis

turbulent rejim

ündürlüyü;l-ka

hitin diffuziya

-kiplənd

 S- arakəsmə

sinə düşən nü

ması: S=B

olur; 

n mövcudluğu

SEARCHER

April 2014, B

ZMİ  

üçün  əsas pr

rizə etmək ola

rmetiklik oldu

nın xüsusi mi

 

 

sli UPS,YB il

m üçün 

analın uzunlu

a etədən kiplə

iricinin köpm

ənin sahəsi, 

üfuz etmə  qə

; 

u: bu halda sə

RS 

aku, Azerbai

rinsiplərin  əs

ar. 

uğundan sızm

qdarı: 

(1) 

lə əvəz olunm

=const,

-sıx

uğu; -təzyi

ənmənin pozu

mə dərəcəsi; 

 –qatıl

bul edilir. Tə

əthin nüfuz əm

ijan 

asən 

manın 

muş;8 

xlıq,

iqlər 

ulma 

-

lığın 

əmas 

msalı 

---

 Qafqaz Uni

Onda xü

olur. (5) 

mütənasibdir

4. Hərək

səth arasında

səthlərdə olan

sızmaların cə

burada 

emal zamanı

hündürlüyü, 

5. Hərək

yeyilmə kim

təmin edilmə

qalınlığı sızm

sürtünmədə b

burada 

Sübut ol

görüşməklə 

əmsalının qiy

Mexanik

kipləndirici  h

 (

 

 

Dizel yü

kifayət qədər

və onlarda s

müxtəlif quru

prinsipi və ya

Xarici  s

quruluşu şək

              

II INTER

versity           

üsusi nüfuzlulu

 və () ifadələr

r. 

kətsiz sistemlə

a yaranır) müh

n kələ-kötürlü

əmi miqdarını

ı hissələrin sət

- mikrokana

kətsiz sistemlə

mi fiziki prose

əsində mühüm

maya təsir edi

bir rejimdən d

- dinamik öz

lunmuşdur ki,

bərabər struk

yməti isə kiçik

ki kiplənmə 

halqasına təsi

 kiplənd

YÜ

üksək təzyiqli y

r fərqlənirlər. 

sikllik yanaca

uluşlu paylay

anacaq püskür

silindrik profi

k.1-də göstərilm

                     

RNATIONA

              

uq: 

rindən görünür

ərin təmas kip

hitin axması il

üklərdən kapil

ı aşağıdakı kim

   -  f

thində əmələ g

alların hündür

ərdə kipləndir

eslərlə  sıx  əlaq

m rol oynayır.

ir. Çünki bu h

digərinə keçid 

zlülük əmsalı; 

,kiçik araboşlu

ktur səthləri  i

k olur. 

əsas səthlərd

ir edən qüvvə

diricinin aktiv

 o

ÜKSƏK TƏ

YENİ D

yanacaq nasos

Bu xüsusiyyə

aq verilişinin 

ıcı tip dizel y

rmə sistemind

lli yumruqcuq

mişdir [1, 2]. 

                      

L SCIENTIF

 

r ki, təmas dif

ləndirilməsind

ə mütənasibdi

lyarlar yaranır

mi təyin etmək

 

forma  əmsalı 

gələn mikroka

rlüyü. 

rmə mexanizm

qədardır. Bu 

. Bununla yan

halda sızma 

yaranır. Belə

 

-kipləndiric

uqları üçün tə

ilə  də görüşü

dən sürtünmə

ələr müvazinə

v  və dayaq 

olduqda sızma

ƏZYİQLİ D

DOZALAN

Q

Azərba

qurbanqo@

slarında tətbiq 

tləri dərindən 

yerinə yetiril

yüksək təzyiql

də bu quruluşl

qlu valı olan 

          a)        

FIC CONFER

645 

ffuziyasından 

də sızmanın m

ir. Sübut edilm

r, təzyiqlər fər

k olar. 

olub mikroka

analların olma

mi ştok,val və

halda həmçin

naşı kipləndiri

 ilə düz m

rejimin ölçüs

cinin hərəkət s

əmas səthlərin

ür. Bu səbəbd

ə  əmsalının 

ətləşdirilməlid

səthləridir) 

a kəskin artır.

DİZEL YAN

NDIRMA Ü

 

Qurban QOCA

aycan Texniki 

@aztu.edu.az; 

 

olunan dozala

təhlil edərək 

lməsi üsulunu

li yanacaq nas

la verilən yana

paylayıcı tip

         

                     

RENCE OF Y

 

yaranan sızm

mexanizmi mik

mişdir ki, iki b

rqi olduqda isə

anallardan ax

asını göstərir. 

s. hissələrlə k

nin  təmas səth

ici ilə cisim a

mütənasib olur

süz meyarı aşa

sürəti; - 

təm

nin dəqiq boşl

dən də belə  k

azaldılması 

dir. Mexaniki 

sızmaya təsi

NACAQ N

ÜSULUNUN

AYEV  

Universiteti 

gurban@box.

andırma qurulu

ayrı-ayrı kons

un  təkmilləşd

soslarında tətb

acaq miqdarın

p yüksək təzy

                    b

YOUNG RES

        18-19 A

ma kipləndirmə

krokanallarda

bərk cisimn bi

ə ayrı-ayrı kap

xan sızmanı  x

-mikrokan

kipləndirici ar

hlərinin mater

arasında yağ ö

r və bu zaman

ağıdakı kimidi

mas təzyiqi; l-

luğu olmur, ci

kipləndirmə  s

prinsipinə  əs

kiplənmədə 

iri araşdırıldı

NASOSLAR

N TƏHLİL

.az

 

uşları öz xüsu

struksiyalar üz

dirilməsi vəzif

biq edilən yen

nın riyazi form

yiqli yanacaq 

b) 

SEARCHER

April 2014, B

ə parametrləri 

an (kipləndiric

iri digərinə sıx

plyarlardan sı

xarakterizə ed

nalların eni, 

rasında sürtün

riallarının xas

örtüyü əmələ 

n kipləndirici 

ir: 

-kipləndiricini

ismlər bir-biri

sxemində  sızm

saslanır. Bu 

 və yüklən

ıqda müəyyə

RINDA       

Lİ 

usiyyətlərinə gö

zrə dozalandır

fəsi ön plana 

ni dozalandırm

mulu göstərilm

nasosunda  y

 

RS 

aku, Azerbai

ilə düz 

ci ilə kiplənən 

xıldıqda sıxıla

zma baş verir

ir. - 

mexa

- mikrokanall

nmə eyni zama

ssələri də kipl

gəlir ki, bunu

düyündə yara

in enidir.  

i ilə maye ört

ma cüzi,sürtü

növ kiplənm

nmə  əmsalının

ən edilmişdir

                  

örə bir-birlərin

rma quruluşlar

çəkilir. Aşağ

ma quruluşunu

mişdir. 

yeni dozalandı

ijan 

an 

r. Bu 

aniki 

ların 

anda 

liyin 

unda 

anan 

tüklə 

ünmə 

mədə 

n b=

r ki, 

                  

ndən 

rının 

ğıda, 

un iş 

ırma 

 

---

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

646 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Şək. 1. Təklif olunan dozalandırma quruluşlu xarici silindrik profilli yumruqcuqlu valı olan paylayıcı tip yüksək 

təzyiqli yanacaq nasosu: a-xarici görünüşü; b-sxemi. 

Şək.2-də  təklif olunan yonulmuş yumruqcuq profilli paylayıcı tip yüksək təzyiqli plunjerli nasosda sikllik yanacaq 

verilişinin idarəetmə üsulunu yerinə yetirən quruluşun bir variantının sxemi göstərilmişdir [1]. Quruluş, vurucu plunjerdən 

1, onun oymağından 2, dozalandırıcı plunjerdən 3 və onun yayından 4, dozalandırıcı plunjerin gedişinin 

məhdudlaşdırıcısından 5 və gedişin məhdudlaşdırıcısının yerdəyişməsi üçün tətbiq olunan üzükvari mexanizmdən 6 

ibarətdir. Oymağın yuvasında yerləşdirilən vurucu plunjer vurma 8 və  kəsmə 9 yuvaları olan mərkəzi kanala 7 malikdir. 

Oymaqdakı vurma həcmi 10 doldurucu kanalın 11 köməyi ilə alçaq təzyiq sistemindən gələn kanal ilə əlaqələndirilmişdir, 

vurucu plunjerin mərkəzi kanalının köməyi ilə isə onun vurucu yuvası  və mühərrikin silindrlərinin sayına uyğun olan 

oymaqdakı vurucu kanalları 13 vurucu klapanlar yerləşən ştuserlərlə və sonra onlardan keçməklə, yüksək təzyiq borusu və 

forsunkalarla (sxemdə göstərilməmişdir) periodik əlaqələnə bilirlər. Oymağın kəsmə həcmi 14 kanalın 15 köməyi ilə alçaq 

təzyiq kanalı 12 ilə əlaqələnmişdir.   

 

a)                                                                        b) 

Şək.2. Təklif olunan dozalandırma quruluşlu yonulmuş yumruqcuq profilli plunjeri aksial hərəkətli paylayıcı tip yüksək 

təzyiqli yanacaq nasosunun sxemi. 

Dozalandırıcı plunjer irəli-geri hərəkət imkanı ilə silindrik yuvada yerləşdirilmişdir və silindrik yuvanın qurtaracağını 

vurma həcmi ilə birləşdirən kanalın 17 yuvası tərəfə yay 4 ilə sıxılmışdır. Kanal 17 dozalandırıcı plunjerin eninə kəsiyi ilə 

eyni olan keçid kəsiyinə malikdir, bu da dozalandırıcı plunjerin yerdəyişməsi zamanı azad etdiyi həcmi vurma həcminin bir 

hissəsi kimi nəzərdən keçirməyə imkan verir. Silindrik yuvanın 16 həcmi dozalandırıcı plunjerin o biri tərəfindən onunla 

gedişin məhdudlaşdırıcısı arasındakı kanal 18 vasitəsilə alçaq təzyiq kanalı 12 ilə əlaqələnmişdir. Dozalandırıcı plunjerin 

gedişi vəziyyəti dəyişdirilə bilən məhdudlaşdırıcı 5 ilə  məhdudlaşdırılır. Gedişin məhdudlaşdırıcısı  və onun yuvasının 

divarları arasındakı arakəsmə elastik kipləşdirici üzüklə 19 kipləşdirilir. Dozalandırıcı plunjerin 3 gedişinin 

məhdudlaşdırıcısının 5 vəziyyətini tənzimləyən üzük 6, qanovun silindrik səthi üzrə fırlanma mümkünlüyü olmaqla plunjer 

oymağının gövdəsinin silindrik qanovunda 20 yerləşdirilmişdir. Üzüyün daxili silindrik səthi dozalandırıcı plunjerin 

gedişinin məhdudlaşdırıcısının 5 yuxarı qurtaracağı qövs üzrə yonulmuş divarına söykənən dəyişən dərinlikli fiqurlu 

dərinlətməyə 21 malikdir.  

Quruluşun işləmə prinsipi aşağıdakı kimidir. 

Püskürülən yanacağın sikllik dozasını  dəyişmək üçün tənzimləyici (sxemdə göstərilməyib)  ştiftə 22 təsir edir və 

oymağın gövdəsinin qanovunda tənzimləyici üzüyü düz və  əks istiqamətdə döndərir. Bu zaman dozalandırıcı plunjerin 

gedişinin məhdudlaşdırıcısının oxboyu kəsiyində  dərinlətmənin dərinliyi dəyişir, nəticədə, gedişin məhdudlaşdırıcısının 

vəziyyəti, deməli, həm də püskürülən yanacağın sikllik dozası da dəyişir.  

Şək. 3, a-da daxili yumruqcuqlu profilli paylayıcı tip rotasion nasosda [4] sikllik yanacaq verilişinin təklif olunan idarə 

edilmə üsulunu həyata keçirən quruluşun yerinə yetirilmə variantı göstərilmişdir [1]. Quruluş vurucu elementdən 1, 

hidravlik başlıqdan 2 və hidravlik başlıqda yerləşdirilən dozalandırıcı quruluşdan 3 ibarətdir. Vurucu element daxili 

yumruqcuqlu üzükdən 4, itələyicili 6 və rolikli 7 plunjerlərdən 5 və eyni zamanda plunjerlərin oymağı kimi tətbiq olunan 

itələyicilərin fırlanan gövdəsindən 8 ibarətdir. Hidravlik başlıq gövdədən 2 və rotor-paylayıcıdan 9 ibarətdir. Hidravlik 

başlığın gövdəsində doldurucu kanal 10 və mühərrikin silindrlərinin sayına uyğun vurucu kanallar 11 yerləşir. Rotor-

paylayıcının mərkəzində kanal 12 yerləşir. Bu kanalın bir qurtaracağı plunjerlər arasındakı itələyicilərin gövdəsində 

yerləşən vurma həcminə 13 çıxır. Rotor-paylayıcı silindrlərin sayına uyğun, radial istiqamətlərdə yerləşən və mərkəzi kanal 

12 ilə  əlaqələnən doldurucu kanallara 14 malikdir. Bundan əlavə, mərkəzi kanal vurma kanalı 15 ilə  əlaqələnmişdir, 

hansının ki, çıxışı rotor-paylayıcının daxilində vurma zamanı periodik olaraq hidravlik başlığın gövdəsinin vurucu kanalları 

11 ilə üst-üstə düşür. Rotor-paylayıcının xarici səthində mərkəzi kanal 12 ilə daimi əlaqələnən və deməli, onun vasitəsilə 

vurma həcmi ilə  əlaqələnən üzükvari oyma 16 yerləşir. Dozalandırıcı quruluşun hidravlik başlığın gövdəsində yerləşən 

kanalı 17 rotor-paylayıcının üzükvari oymasının həcminə çıxır. 

h

D

22

21

6

20

19

5

16

4

3

17

A

10

13

8

2

7

1

9

14

15

11

12

18

A

A-A

4

5

16

3

22

6

20

19

---