Microsoft Word Materiallar Full
Yüklə 18,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TƏHSİLDƏ QİYMƏTLƏNDİRMƏ VƏ MONİTORİNQ
AMEA, Şərqşünasliq İnstitutu
Hazırda ümumi təhsil sahəsində aparılan islahatların əsas məqsədi cəmiyyətin ehtiyac və tələbləri nəzərə alınmaqla təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, onun inkişafını təmin etməkdir . Bununla əlaqədar təhsilin keyfiyyətini şərtləndirən amillərə, ilk növbədə, təhsilin məzmununa, müəllim hazırlığına və qiymətləndirmə sistemlərinə yenidən baxılması zərurəti vardır. Müstəqil Azərbaycan Respublikasında bütün sahələrdə olduğu kimi, təhsil sahəsində də müasir tələblər baxımından məqsədyönlü islahatlar aparılır. Səmərəli ideyaların, yeni texnologiyaların insan fəaliyyətinin bütün sahələrinə, o cümlədən təhsilə, təlim-tərbiyə prosesinə tətbiq olunması müasir cəmiyyətin xarakterik xüsusiyyətlərindəndir. Təhsildə yeni təlim və informasiya texnologiyalarından istifadə yeni pedaqoji ideyaların yaranmasına və psixoloji-pedaqoji tədqiqatların aparılmasına səbəb oldu. Yeni qiymətləndirmə sisteminin fəaliyyət mexanizmini başa duşmək üçün qiymətləndirmə və monitorinq anlayışlarının mahiyyətini bilmək lazımdır. Qiymətləndirmə - məqsədindən, iştirakçıların işinin xüsusiyyətlərindən, qiymətləndirilən sahələrdən, onların işinin xarakterindən asılı olaraq çoxcəhətli və mürəkkəb prosesdir. Təhsildə qiymətləndirmə mexanizmi elə qurulmalıdır ki, o, təhsil- tərbiyə prosesini daha da yaxşılaşdırmağa imkan versin. Qiymətləndirmə müəllimin öyrətmə, şagirdin öyrənmə və təhsilin idarə olunması prosesində əhəmiyyətli rola malikdir. Umumi təhsil sahəsində həyata kecirilən yeni qiymətləndirmə sistemi umumi təhsildə butun fəaliyyətləri qiymətləndirən və onların muəyyən olunmuş muvafiq standartlar istiqamətində inkişaf etməsini təmin edən bir mexanizm kimi duşunulmuşdur. Burada butun fəaliyyətlər dedikdə şagirdin, muəllimin, təhsil muəssisəsinin, təhsili idarəetmə strukturlarının və nəhayət olkənin umumi təhsil sisteminin fəaliyyəti nəzərdə tutulur. Bu iyerarxiyada aparıcı həlqə şagirdin təlim fəaliyyətinin nəticələridir, qalan butun fəaliyyətlər bu nəticələrin alınmasına xidmət edir və bu nəticələrdə əks olunur. Buna gorə də yeni qiymətləndirmə sisteminin əsasını şagird təlim fəaliyyətlərinin ardıcıl və sistemli şəkildə qiymətləndirilməsi təşkil edir.Yeni qiymətləndirmə sisteminin əsasında şagirdlərin təlim fəaliyyətlərininardıcıl və sistemli şəkildə qiymətləndirilməsi, nəticələrin təhlili və muvafiqqərarların qəbul edilməsi dayanır. Şagird nailiyyətinin qiymətləndirilməsiməktəbdaxili, milli və beynəlxalq olmaqla üç istiqamətdə aparılır. Beləliklə, yeni qiymətləndirmə cox geniş və əhatəli bir proses olmaqla təhsil sahəsində butun fəaliyyətlərin "Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları (kurikulumları)" sənədində muəyyən olunmuş tələblər istiqamətində təkmilləşdirilməsinə və bununla da butovlukdə təhsilin keyfiyyətinin idarə olunmasına xidmət edir. Təhsildə monitorinq – təhsil sistemi və ya onun ayrı-ayrı komponentlərinin idarəetmənin informasiya təminatı baxımından vəziyyətlərinin müəyyənləşdirilməsinə və onların inkişafının proqnozlaşdırılmasına yönələn məlumatların toplanması və işlənməsi prosesinin izlənməsinin diaqnostikası və korreksiyası sistemidir. Monitorinqin məqsədi məktəbdə təlim-tərbiyə işinin vəziyyəti barədə informasiyanın toplanması, görülən işlərin təhlili nəticələrinin ümumiləşdirilməsi, proqnozların və inkişaf perspektivlərinin müəyyən edilməsidir.Monitorinq nəticəsində həyata keçirilən pedaqoji fəaliyyətlər qiymətləndirilir, faktiki nəticələrin məqsədlərə uyğunluğu müəyyən edilir. Adətən, faktiki nəticələr qarşıya qoyulmuş məqsədlərdən bir qədər fərqli alınır. Əsas məsələ bu fərqin dərəcəsini, istiqamətini və səbəblərini müəyyən etməkdir. Daxili quruluşuna görə monitorinq üç mühüm idarəetmə komponentini birləşdirir: məktəbin fəaliyyətinin müxtəlif sahələrinə nəzarət, onların ekspertizası, idarəetmənin informasiya ilə təminatı sistemi. Bu üç sistem olmadan məktəbdə monitorinqin təşkili mümkün deyildir. Monitorinqin real idarəetmə amili olması üçün o, vahid bir fəaliyyət sistemi kimi təşkil olunmalıdır. Bunun üçün isəkonkret situasiyadan asılı olaraq onun müxtəlif forma və üsullarının birləşdirilməsinin optimal variantı seçilməlidir. Monitorinq problemi "müəllim-şagird" sistemi üçün xüsusilə aktualdır. "Müəllim- şagird" sistemində monitorinq dedikdə, şagirdin bilməyə, öyrənməyə doğru irəliləməsini müşahidə etməyə imkan verən fasiləsiz nəzarətedici hərəkət və fəaliyyətlərin məcmusubaşa düşülür. Deməli, monitorinq daxili idarəetmə prosesi olub təhsilin keyfiyyətinə davamlınəzarəti həyata kecirməyə imkan verir. O, təhsil fəaliyyətinin guclu və zəif tərəflərini uzə cıxararaq gozlənilən nəticələri əldə etmək ucun praktik təkliflərləcıxış edə bilər. Monitorinq dedikdə yalnız təkliflər deyil, problemlərin həll edilməsi ucun konkret addımların da atılması nəzərdə tutulur. Monitorinqin uc əsas komponenti var:
|