BIR TƏRTIBLI DIFERENSIAL TƏNLIYIN EYLER VƏ RUNQE-KUTTA
ÜSULLARI ILƏ HƏLLININ MÜQAYISƏSI
Əminə QASIMZADƏ, Həmzağa ORUCOV
Qafqaz Universiteti
qasimzade_emine@mail.ru
AZƏRBAYCAN
Diferensial tənliklərin dəqiq həllinin tapılması üçün müxtəlif üsullar var. Lakin dəqiq həlli həmişə tapmaq mümkün
olmadığına görə təqribi və ədədi üsullardan istifadə olunur. . Ədədi üsullar daha geniş tənliklər sinifinə tətbiq oluna bilər.
Bu üsullar müasir riyazi hesablama maşınlarını diferensial tənliklərin həllinə tətbiq etməyə imkan verir. Buna görə də
müxtəlif praktiki məsələlərin həllinə diferensial tənliklərin tətbiq edilməsində ədədi üsulların əhəmiyyəti böyükdür.Ədədi
üsullar cədvəl şəklində təqribi həlli verən və EHM-də (kompüterdə) hesablamaya əsaslanır. Ədədi üsullara misal olaraq
Eyler, Runqe-Kutta, Adams, fərqlər və başqa üsulları göstərmək olar.
İşdə Eyler və Runqe-Kutta üsulları ilə adi diferensial tənliklərin həll alqoritmi göstərilmiş və bu alqoritmin tətbiqini
göstərən misal verilmişdir.
y
/
=y-x f(x,y)=y-x differensial tənliyinə baxaq.
Eyler metodu ilə EHM-da diferensial tənlik həll etdikdə aşağıdakı alqoritmdən istifadə olunur:
1.
b
x
y
,
,
0
0
və
n
ədədlərini yaddaşa daxil etməli.
| 
