Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

617 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

ELEKTRON DÖVLƏTDƏ VƏTƏNDAŞ-DÖVLƏT MÜNASIBƏTLƏRI 

 

Xəyyam MƏSIYEV

1

, Sevinc HEYDƏRLI

2

 

AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu

1

, Qafqaz Universiteti

2

 

[e-mail]

1

, [e-mail]

2

 

AZERBAIJAN 

 

Effektiv Elektron Dövlət təklif edir ki, dövlətlər balanslı iqtisadiyyatı, xərclərin azaldılması proseslərini genişləndirsinlər 

və texnologiya əsaslı istifadəçi xidmətləri təklif etsinlər. E- Dövlətin bu məqsədi ümümiyyətlə məhdudlaşdırılıb. Bu o halda 

mümkün olar ki, qənaətə nail olma və vətəndaş mərkəzli E–Dövlət arasındakı əlaqəyə yönələrək, əsaslı araşdırma edilsin. 

Əsas məsələ odur ki, vətəndaş yönümlü E- Dövlət demək istəyir ki, dövlət vətəndaşın ondan nə istədiyini bilir, vətəndaşların 

gözləntiləri və ehtiyaclarını qarşılamaq niyyətindədir və aktiv olaraq vətəndaşların istəklərini müəyyənləşdirməyə çalışır. 

Vətəndaş mərkəzli E- Dövlət təklif edir ki, dövlətlər istifadəçilərin faktiki xidmət və resurs ehtiyaclarına  uyğun xidmət 

və resurslar təklif etsinlər. Buraya, vətəndaşlar, sakinlər, dövlət işçiləri və.s daxildir. 

Elekton Dövlətdən səmərəli istifadə, təkrarlanan və inteqrasiya olunmuş planlaşdırma və dizayn prosesləri tələb edir, 

məsələn; informasiya və xidmət ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi, texnologiya ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi , müvafiq 

məzmun və isitifadəçi ehtiyaclarının qarşılayan servis uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsi ,E- Dövlətdən istifadə edən 

vətəndaşların bacarıqları, hansı qurum və ya dövlət orqanının insanların ehtiyac duyulan xidmət və ya resursla təmin  

etdiyini müəyyən etmək üçün biliyin olması  və.s    Bu  mülahizələr inkişaf, həyata keçirilmə, və istifadəçi yönümlü E-

Hökumət xidmətlərinin davamlı yaxşılaşdırılması üçün vacibdir. Bunlar birdəfəyə  həll edilən  məsələlər deyil, onlar 

Elektron Dövlət saytlarının davamlı inkişaf və emalı proseslərinin  təkrarlanan və  əhəmiyyətli hissəsidir. (Glaser and 

Strauss, 1967; Martin and Turner, 1986) 

 E- Dövlət istifadəçiləri bir neçə qrupdan ibarətdir- dövlət məlumatlarından və xidmətlərindən istifadə edən vətəndaşlar; 

yeni ölkələri haqqında məlumat axtaran sakinlər və ya immiqrantlar;  öz iş funksiyalarında e –dövlətdən istifadə edən dövlət 

işçiləri ; hər hansı bir millət haqqında bilmək istəyən başqa ölkə vətəndaşları və.s ( Addison Wesley 1992) 

Vətəndaş yönümlü E-Dövlətdə digər bir aspekt odur ki,  vətəndaşlara informasiya və xidmət  baxımından çoxsaylı 

dövlət saytlarında axtardıqlarını asanlıqla tapmaq imkanı verir.  Bu baxımdan da, portallar bir çox  quruma giriş üçün vahid 

nöqtə təklif edir və vətəndaşlara imkan verir ki, dövlətin müxtəlif hissələri ilə asanlıqla qarışılıqlı əlaqə qursun. 

Qurumların nəyi çatdırmaq niyyətində olmasına yönəlmək əvəzinə, portallar imkan verir ki, dövlət vətəndaşların nəyə 

nail olmaq istədiklərinə yönəlsin. 

Baxmayaraq ki, fərdi agentlik və nazirlik  vebsaytları hələ də vacibdir, lakin  bu ümumi hal olaraq qəbul olunmuşdur ki, 

e –servis portalları dövlətlərə seçicilərinə  öz məlumatlandırıcı  və xidmət təkliflərini nümayiş etdirmək üçün üstünlük 

verilən onlayn formatdır. Asiyada dövlətin xidmət təqdim edən prosesləri yenidən formalaşdıran E –Servis portallarına aid 

bir çox nümunə var.( James S L Yong,2004) 

Vətəndaşın onlayn dövlətlə kommunikasiyasını asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuş  “Dövlətdən vətəndaşa” 

təşəbüssləri  bəzi sənaye müşahidəçilərini Elektron dövlətin əsas məqsədindən uzaqlaşdırır. Hər halda bu tamamilə düzgün 

olmaya bilər. Bu cür resurslardan istifadə edən və yararlanan istifadəçilər bəzən müəyyən maneələrlə qarşılaşırlar.Bu 

maneələrə qeyri kafi infrastruktur, zəif fərdi komputerlərin yayılması, internetdən geniş istifadənin olmaması, etibarsız 

savadlılıq səviyyəsi və müəyyən demoqrafik qruplara fiziki məhdudiyyətlər. 

Mümkün olduğu qədər geniş vətəndaş kütləsinə çatması üçün praktiki olan “ Dövlətdən vətəndaşa” təşəbbüsləri gərək 

ki,  çoxsaylı kanala keçidə balanslaşmış seçimlə qurulsun. İnternet, və informasiya köşkləri onlayn dövlət xidmətinin məşhur 

üsulu  olarkən,  telefon poçt mail xidməti, üz-üzə kontakt “ Dövlətdən vətəndaşa” münasibətində yenə vacib yer tutur. İnfor-

masiya köşkləri əsasən inkişaf etməkdə olan olan ölkələrin ucqa ərazilərində yaralıdır harada ki, insanların özlərinin şəxsi 

fərdi kompüterləri yoxdur və ya onlar onlayn kanallara bağlana bilmirlər. Daha müasir cəmiyyətlərdə daha geniş mobil istifadə 

ilə, dövlətlər müxtəlif mobil və simsiz cihazlar vasitəsilə informasiya və xidmətlərin təchizatını eksperiment edirlər. Azər-

baycanda is bu cür portalların qurulması və vətəndaşların istifadəsinə verilməsi inkişafın yaxşı yöndə olduğunu göstərir.  

İstinad 

[1]    Bertot, J.C., Jaeger, P.T., & McClure, C.R. (2008). Citizen-Centered E-Government Services: Benefits, Costs, and 

Research Needs. The Proceedings of the 9th Annual International Digital Government Research Conference: 137-142. 

Montreal, Canada, May 18-211, 2008. 

 [2]   Osborne, D & Gaebler, T "Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirit is transforming the Public 

Sector", Addison-Wesley (1992)  

[3]   http://my.safaribooksonline.com/book/current-affairs/9781615209316/designing-implementing-and-evaluating-

user-centered-and-citizen-centered-e-

government/ch001_s1_007

#X2ludGVybmFsX0J2ZGVwRmxhc2hSZWFkZXI/eG1saWQ9OTc4MTYxNTIwOTMxNi8xM

w= 

---