II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
523
Qafqaz University
18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan
ümumişlək sözlərlə müqayisədə okkazionalizmlər daha böyük məna və emosional yüklənməyə malik olurlar;
okkazional sözlər bir çox hallarda dilin normalarına uyğun olmurlar.
Başqa sözlərlə desək, okkazional sözlər ifadə vasitələri kimi yaranır və əmələ gəldiyi kontekstin ayrılmaz hissəsi kimi
mövcud olurlar. Məsələn, The Sun qəzetinin yanvar buraxılışında çap olunan “One last Min-ogle” adlı məqaləsində istifadə
olunan yeni yaradılmış “Min-ogle” sözü, şübhəsiz ki, okkazionalizmdir, çünki məqalədən, yəni konteksdən kənarda başa
düşmək olmaz ki, burada söhbət Kayli Minoqun (Kylie Minogue) sonuncu dünya turnesindən gedir. Min-ogle
okkazionalizmi nəinki müğənninin soyadına oxşarlıq nəticəsində əmələ gəlib, həmçinin məşhur xanımın öz cazibədarlığı ilə
əks cinsi cəlb etdiyini xüsusilə qeyd etmək məqsədi ilə işlədilib, çünki “to ogle” feli “vurğun baxışlarla baxmaq” mənasını
ifadə edir. Beləliklə, okkazionalizmlər danışanın və ya yazanın dilində müəyyən nitq şəraitində meydana çıxır, müəyyən
mətndə söz ustası tərəfindən yaradılır və dildə geniş yayılmır. Neologizmlər isə yeni əşyanı və ya anlayışı ifadə etmək üçün
əmələ gəlir və dilin leksik sisteminə daxil olur. Neologizm və okkazionalizm zərurət qarşısında yaranmış yeni sözlərdir,
lakin biri dil faktlarına (neologizm), digəri isə nitq faktlarına(okkazional və ya potensial söz) aiddir. Yeni sözün əmələ
gəlməsinin səciyyəvi xüsusiyyətlərinə sosial tələbat, yaranma vaxtı (zaman meyarı), yaradıcın mövcudluğu, kontekstə
bağlılığı, kommunikativ dəyər və müəyyən dil modelinin mövcudluğu aiddir.
Bütün bunları nəzərə aldığımız zaman belə bir sual yaranır: tərcüməçi neologizmlərə rast gələndə nə etməlidir? Hər
şeydən əvvəl o, neologizmin işlədildiyi kontekstə əsaslanaraq və onun strukturunu təhlil edərək neologizmin mənasını
düzgün müəyyənləşdirməlidir. Digər hallarda neologizmin quruluşunun təhlili tərcüməçiyə kömək edə bilər.
Dostları ilə paylaş: |