Microsoft Word oila va nikoh ziyouz com doc

KUYOV TANLASH 
Ayollar ham o‘zlariga munosib dindor, taqvodor, xushaxloq, juvonmard, shijoatli va 
saxiy kuyovni ixtiyor etsinlar, zinhor fosiq va badkirdor kishiga turmushga chiqmasinlar. 
Rasuli akram sallallohu alayhi vasallam: “Qaysi bir ayol fosiq odamga turmushga 
chiqishga rozi bo‘lsa, qiyomat kuni qabridan peshonasiga “Allohning rahmatidan noumid” 
deb yozilgan holda turgiziladi. Ogoh bo‘linglarki, mening shafoatimni xohlagan ayol fosiq 
kishini er qilmasin”, deb marhamat qilganlar. 
Binobarin, erkaklar o‘z mukarrama va muaddaba (odobli) qizlarini fosiq va badnamo 
(turqi sovuq), e’tiqodi zaif, kelinning haq-huquqlarini ado etolmaydigan va nasab 
jihatidan o‘zlariga barobar bo‘lmagan yigitlarga uzatmasinlar. Qizlarning haqqini saqlab, 

---

Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
7
ularni muvofiq joylarga uzatmoq o‘ta muhim ishdir.
Hadisi sharifda bunday deyiladi: “O‘z izzatli va odobli qizini fosiq kishiga uzatgan 
kimsaning ustiga har kuni ming la’nat tushadi, qilgan amali osmonga chiqmaydi, duosi 
mustajob bo‘lmaydi va uning uchun sarf va adl qabul bo‘lmaydi”.  
Shuningdek, kishi o‘zining yosh qizini katta yoshli, qabih va xunuk kishiga bermasin, 
chunki bundan fitna sodir bo‘lishi mumkin.
Qizning o‘ziga mos kuyovdan sovchi kelsa, valiy (qiz egasi) paysalga solmasin. Zero, 
badavlat yo mansabdor kuyov kutish yoki boshqa ta’xir sababidan fitna va fasodga 
duchor bo‘lishi mumkin. Hadisi sharifda: “Uch narsa: namoz vaqti kirganda, janoza hozir 
bo‘lganda va qiz bolani o‘ziga munosib kuyov talab qilganda kechiktirilmaydi”, deb 
marhamat qilingan. 
MAHR 
Nikoh vaqtida kuyov tomonidan kelinga beriladigan doimiy va shaxsiy mulkni mahr 
deyiladi.
Mahr nikohning vojiblaridan biri bo‘lib, uning miqdori nikoh vaqtida tayin qilinadi. Nikoh 
payti mahr tayin qilinmasa ham, nikoh sahih hisoblanadi, ammo mahri misl berish vojib 
bo‘ladi. Mahri misl shuki, kelinga ota tomonidan qarindosh, aqli, dini, xusni, yoshi, mol-
mulk va obro‘si barobar, hatto qiz yo juvonligi muvofiq bo‘lgan tengining mahri 
miqdoridir. Agar ota qavmidan tengi topilmasa, u holda begonalarga qiyoslanadi. 
Mahr kuyov tomonning imkoniyatiga qarab belgilanadi. Mahrni quyidagi rivoyatga 
muvofiq berish sunnatdir. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam qizlari Fotima roziyallohu 
anhoni hazrati Ali karramallohu vajhahuga to‘rt yuz misqol nuqra mahr bilan uzatdilar.
Mahrning eng kam miqdori ham bor va bu qiymat “Majma’ ul-maqsud”da o‘n tanga 
deyilgan. Agar mahr bu miqdordan kam belgilansa ham, o‘n tanga berish vojib bo‘ladi. 
Ko‘pincha, nikoh paytida qizning mahrini belgilamay, “mahriga bitta uy, oldi ayvon, sigiri 
bilan” deb qo‘yishadi. Buni kelin-kuyov tushunmaydi ham. Oqibatda kelinlarimizning 
haqlari paymol bo‘ladi. Uy ham, mol ham bo‘lajak oilaning umumiy mulkidir. Nikoh 
paytida guvohlar ishtirokida mahrni aniq belgilash, bu narsa kelinning shaxsiy va daxlsiz 
narsasi ekanligini tushuntirish, kuyovga esa va’da qilingan mahrni aslo esdan 
chiqarmay, taqdim etishni yuklash, ayniqsa, muhimdir.
Mahrni chin dildan rozi bo‘lib, xursandchilik bilan berish kerak. “Niso’” surasining 4-
oyatida Alloh taolo: “Va beringlar xotunlarg‘a alarning mahrlarini xursandlik 
ila!..” deb buyurgan. 
Ma’lumki, bugungi kunda kuyov tomonidan kelin tarafga to‘y xarajatlari uchun u-bu 
narsalar yuborish odati bor. Kelin tomondagilar bu narsalarni to‘yga ishlatadilar va 
qolgan ashyolar esa to‘ydan keyin kelin-kuyovlarga beriladi. Bu narsalar mahr bo‘ladimi, 
yo‘qmi, degan savol tug‘iladi. Agar faqat to‘y xarajati niyatida yuborilgan bo‘lsa, mahr 

---

Oila va nikoh risolasi. Fazluddin Iqroruddin