Microsoft Word qurani-kerim-de-qida-kinci-n-r-2015. doc
Yüklə 16,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
QƏSAVƏT VƏ DAŞÜRƏKLILIK
1. Gözün quru qalması (yəni ağlamalı şey söyləni- lərkən ağlamamaq), daşürəklilik, dünya həyatına çox həris olmaq və ardıcıl günah etmək bədbəxtliyin ə lamətlərindəndir (Qəlbs-səlim). 2. Allahdan ən uzaq olan şəxs daşürəkli olandır (Müstədrək). 3. Allah-Təalanın yer üzündə qabı vardır və Allah çox istəyir ki, bu qab saf və təmiz qalsın. Bu qab insan ürəyidir (Qəlbs-səlim).
Yeməkdən sonra dişləri qurdalayıb, onların arasını təmizləmək, müstəhəb əməllərin biridir. Ona xilal de- yirlər. Bizim zamanımızda fırça ilə əmələ gətirdiyimiz bu işi qədim zamanlarda çöp ilə və misvak ağacından
272
kəsilmiş nazik çubuğun lifli ucu ilə edirdilər. Rəsuli- Ə krəm (s.ə.v.) xilal etməyə çox təkid qılardı, özü də xilal və misvak edərdi. Buyurardı ki, ağızın təmizliyi üçün bu iş çox lazımdır. Hətta xəbərlərdə deyilir ki, qonağın həqqidir ki, təamdan sonra ona xilal üçün çöp də verilsin. Imam Cəfər Sadiq (ə) buyurub ki, dişlərin arasından dil ilə çıxarlmış təam qırıntılarını udun, amma xilal etməklə çıxan şeyləri atın. Diqqət edilsə, məlum olar ki, bu da səhhətin qorunması üçün bir tədbirdir. Axı xilal üçün işlənən çöp özü ilə ağıza və mədəyə xəstəlik sala bilər. Rəsuli-Əkrəm (s.ə.v.) buyurub ki, xilal ilə ağzınız üçün nəfəqə (zəkat) verin. Çünki ağız insanın ə məllərini yazan katib mələklərin məskənidir. Onların mürəkkəbi ağızın suyu, qələmi insanın dilidir. Ağızda qalan təam qırıntılarından o mələklər çox əziyyət çəkirlər. Imam Rza (ə) buyurub ki, nar ağacı və reyhan çöplərilə xilal etməyin ki, onlar cüzam damarını hərəkətə gətirirlər. Həzrəti Əli (ə) buyurub ki, xilal edəndən sonra ağzınızı üç dəfə yaxalamamış su içməyin. Rəsuli-Əkrəm (s.ə.v.) buyurub ki, xurma ağacının yarpağı, qarğu və ya qamış ilə xilal etməyin ki, dişlərin ə ti zədələnə bilər. Bütün bunlar insanların səhhəti üçün olan tədbir və sərəncamlardır ki, onlara riayət olunarsa, insan bir çox bədbəxtliklərdən xilas ola bilər.
273
ORUC HAQQINDA Ramazanın mənası
Lüğət alimləri ramazan kəlməsi barədə iki məna qeyd etmişlər: 1. Ramazan yay fəslinin sonunda, payız fəslinin ə vvəllərində yağaraq, yer üzünün tozunu təmizləyən yağış mənasını ifadə edən «ramza» sözündən götürül- müşdür. Yəni, payızın əvvəlində yağan yağış yer üzü- nün tozunu təmizlədiyi kimi, Ramazan ayında da mö- minlərin günahları oruc tutmaqla yuyularaq təmizlənər. 2. Başqa bir açıqlamaya görə, Ramazan günəşin hərarətindən yandırıcı həddə qızan daş mənasını ifadə edən «ramat» sözündən götürülmüşdür. Yəni, insan qızmar daşlar üzərində rahatlıqla yol gedə bilməyib, ayaqlarını yandırdığı kimi, Ramazan ayının aclıq və susuzluğuna tab gətirməklə sanki Allah-Təala onun günahlarını yandırıb məhv etmiş olur. Malik ibn Ə nəsin Peyğəmbərdən (s.ə.v.) nəql etdiyi hədisdə deyilir: “Bu aya günahlar yandığı (bağışlandığı) üçün Ramazan adı verilmişdir”. Saf niyyətlə oruc tutan əməli saleh möminlər Ramazan qurtardıqdan sonra təzə doğulan uşaqlara bənzərlər. Ramazan qılıncın ülgücünü və yaxud ucundakı dəmiri iki daşın arasına qoyub döymək mənasını ifadə edən «rəmd» kəlməsindən götürülmüşdür. Ramazan ayına belə bir ad ərəblər silahlarını bu ayda hazırlıqlı vəziyyətə gətirdikləri üçün verilmişdir. Nəql olunan hədislərin birində Ramazanın Allahın adlarından biri olduğu göstərilir. 274
Allahın mömin bəndələri ilə fəxr etdiyi ay
Xeyir-bərəkəti olan Ramazan ayı günahların bağışlandığı, insanların Allahın rəhmət və mərhəmə- tinə qovuşduğu aydır. Bu ayda günahlar bağışlanar, dualar qəbul olunar, möminlərin xeyirxah işlərinə verilən savablar qat-qat artırılar. Peyğəmbər (s.ə.v.) Ramazan ayının əhəmiyyəti barədə buyurur: “Sizlərə bərəkət ayı Ramazan gəldi. Bu ayda Allah sizi öz rəhməti ilə əhatə edər. Günahlarınızı bağışlar, dualarınızı qəbul edər. Allah bu ayda xeyirxah işlər görmənizə baxar və sizinlə fəxr edər. Allaha xeyirli işlər təqdim edin, bu ayda ən günahkar bəndə Allahın rəhmətindən məhrum olan kimsələrdir”. Bu ayda cənnətin qapıları açılar, şeytanlar zəncir- lənərlər. Oruc tutan şəxs yemək-içməkdən imtina et- məklə yanaşı, gözünü, qulağını, dilini, əlini və ayaqla- rını da haram işlərdən qorumalıdır. Ramazan ayı gi- rincə Allahın Rəsulu (s.ə.v.) Həzrət Cəbrayılla görüşər və ona Quran oxuyardı. Peyğəmbərdən (s.ə.v.) buyurulur: “Ramazan ayında ümmətimə məndən əvvəlki peyğəmbərlərə verilməyən beş şey verilmişdir”. 1. Ramazan ayının ilk gecəsi olunca Allah-Təala ümmətinə (rəhmət baxışı ilə) baxar. Allah kimə rəhmət baxışı ilə baxarsa, ona heç vaxt əzab verməz. 2. Axşamlar iftar açdıqları zaman ağızlarının iyi Allah dərgahında müşkdən daha gözəl iy saçar. 3. Mələklər hər gecə-gündüz oruc tutanların Allahdan bağışlanmalarını istərlər. 4. Allah-Təala Cənnətinə əmr edər: “Bəndələrim üçün hazırlanıb bəzən, onların dünya məşəqqətlərindən
275
qurtulub Mənim yurduma və ehsanıma istirahət etmələri üçün gəlmələri yaxınlaşdı”. 5. Gecənin sonunda Allah-Təala onların hamısını bağışlayar. Ramazanda daha çox əhəmiyyət verilən məsələlər aşağıdakılardır: 1. Orucu bütün şərt və qaydaları ilə yalnız Allaha xatir tutmaq. 2. Mümkün qədər çox Quran oxuyub, mənaları ə trafında düşünmək. 3. Başqa vaxtlarda edilən günahlara yol vermə- mək və olunan günahlar üçün Allahdan bağışlanma diləmək. 4. Ehtiyacı olanlara sədəqə və ehsanlar vermək. Iftar məclisləri qurub oraya ehtiyacı olan insanları dəvət etmək. Peyğəmbər (s.ə.v.) buyurur: “Sədəqələrin ən yaxşısı Ramazanda verilən sədəqələrdir”. 5. Imkan daxilində bütün vacib gündəlik namazları camaatla birgə qılmaq. 6. Allaha daha çox zikr edib Peyğəmbər (s.ə.v.) və məsum Imamlara Salavat göndərmək. Peyğəmbər (s.ə.v.) buyurur: “Ramazanda Allaha zikr edən bağış- lanar və Allahdan istəyənin hacətləri geri qaytarılmaz”. 7. Ramazan ayında digər aylardan daha çox ibadət etmək. Aişədən (A.o.r.) bu barədə deyilir: “Peyğəmbər (s.ə.v.) Ramazan ayında digər aylardan daha çox namaz qılar, ibadətlə məşğul olardı”. Allahın bütün göstərişlərinin dərin hikməti olduğu kimi, Ramazan ayının orucluğunun da dərin və məntiqi hikməti vardır. Insan özünü bir ay maddi və mənəvi ləzzətlərdən məhrum etməklə, müvəqqəti olsa da, onu 276
ə hatə edən yoxsul təbəqənin keçirdiyi hissləri keçir- mək imkanı əldə edir. Səhərdən axşamadək ac qal- maqla onların il boyu keçirdikləri bu ağır hissi süni olsa da, hiss edir. Varlılar yemək-içməklərinə qənaət etməklə, yoxsullara maddi yardım imkanı əldə edirlər. Ac qalmaqla cinsi yaxınlığa meyl etmir və bununla da bir çox ictimai pozğunluqların qarşısını almış olurlar. Rəsmi statistik məlumatlara əsasən, Ramazan ayında baş verən cinayətlərin sayı minimum həddə (əlbəttə ki, müsəlman ölkələrində - Ə.C.Ə.) çatır. Qida məhsullarından minimum istifadə bir çox xəstəliklərin qarşısını alır. Insan özünü maddi və mənəvi ləzzət- lərdən məhrum etməklə, mənəvi təkamülə daha çox diqqət yetirir və Allaha yaxınlığı və Onun razılığını ə ldə etməyi hər şeydən öndə qərar verir. Oruc varlı və kasıb arasında bərabərliyin bərqərar olması və varlıların aclığın dadını dadaraq kasıblara yardım etmələri üçün vacib edilmişdir.
Orucun müalicəvi xüsusiyyətləri
Müasir tibbdə ən uğurlu müalicə üsullarından biri də oruc tutmaq, yəni günün böyük bir hissəsini ac qalmaqdır. Çoxçeşidli qida məhsullarından həddindən artıq istifadə olunması, qanda şəkərin və xolesterinin çoxalmasına, bir sıra xəstəliklərin meydana gəlməsinə səbəb olur. Oruc tutmaqla insan özünü bir çox xəstəliklərdən sığortaladığı kimi, ilin bütün günlərini dayanmadan işləyən mədəsinin istirahətinə şərait yaratmış olur. Islam dinində tövsiyə olunan orucluq dəri, göz və böyrək, şəkər, revmatizm, hətta xərçəng, vəba və taun kimi ağır xəstəliklərin müalicəsinə müsbət təsir göstərir. Peyğəmbər (s.ə.v.) bu barədə
277
nəql olunan hədisdə buyurur: “Mədə bütün xəstəliklərin evi, imsak isə bütün dərdlərin dərmanıdır”. “Oruc tutun ki, sağlam olasınız”. Oruc vücudun xəstəliklərə qarşı müqavimətini artırır. Bu önəmli tibbi həqiqətin Islam dinində orucun fərz olmasını əsaslandırır. Bugünkü müasir tibb elmi orucluğu xəstəliklərə qarşı bir müalicəvi vasitə olduğunu göstərir. Oruc olan şəxsin mədəsinin istirahəti ilə yanaşı, qaraciyərin də qan təmizləmədə daha rahat işləməsinə kömək edir. Çünki yeyilmiş qidadan hasil olan qan qaraciyər vasitəsilə təmizlənir. Oruc insan bədəni üçün bir rejimdən ibarətdir. Əsas məqsədi də bəşər övladının sağlam olmasına imkan yaradır. Insan bir ay oruc tutandan sonra elə bil anadan təzə doğulan uşaq kimi sağlam olmaqla, xolesterindən, artıq yağ toxumalarından və ürək-damar təzyiqindən xəbəri yoxmuş kimi həyat sürməyə başlayır. bir müsbət cəhəti də ondan ibarətdir ki, günün müəyyən vaxtlarında (sahurda və iftarda) yeyilən qida daha yaxşı həzm olunaraq təmiz qan yaradır. Ağ qan xəstəliyinə tutulmuşların oruc tutduqları zaman onların bədənində daha yaxşı qan əmələ gəlməsi müşahidə edilmişdir. “Qurani Kərim”də buyurulduğu kimi: “Bil-
Bəzən insanlar Ramazan ayında oruc tutarkən sahurda və iftarda daha çox qidalı, yağlı və şirin yemək fikrinə düşürlər. Lakin bu, düzgün deyil. Həzrəti Peğəmbərin (s.ə.v.) hədislərində buyurulduğu kimi:
Ramazan ayına da çox aid edilə bilər. Çünki insan bütün günü ac qaldıqdan sonra çox yeməsi mədənin
278
iztirabına səbəb ola bilir. Bu isə oruc tutan müsəlmanı bir müddət ağırlaşdırır. Hətta baş ağrısı, təzyiqin kəskin artması da müşahidə edilir. Ona görə də, həm sahurda, həm də iftarda doyunca yemək lazım deyil. Burada ulu Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) bir hədisi də yerinə düşür: “Acmamış süfrəyə oturmayın, doyma- mış süfrədən çəkilin”. Orucluq haqqında Islam dini- nin bizə verdiyi bilgilərə, “Qurani Kərim”dəki Allah- Təalanın buyuruqlarına, Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) hə- dislərinə, Imamlarımızın (ə) və din alimlərinin kəlamlarına riayət etməklə tutulan oruc insan səhhətinə xeyirdən başqa heç bir zərər yetirməz. Allah dərgahında həqiqi oruc tutanlar o kəslərdir ki, Allaha xatir orucun bütün şərtlərinə əməl etsin. Orucluq adı ilə – çəki salan, selülitini əridən, pəhriz saxlayan və s. adamların orucu çox vaxt qəbul olun- mur. (Amma bəlkə də qəbul olunur. Allah bilər…).
Tarixi mənbələr, demək olar ki, bütün millətlərin oruc tutduqları barədə xəbər verir. Belə ki, hələ eramızdan çox-çox əvvəl qədim Misirdə, Çində, Yunanıstan və Hindistanda yerli əhalinin müxtəlif inanclara sahib olmalarına baxmayaraq, ilin müəyyən gün və ya həftələrini oruc tutmuş və bunu nələrləsə ə laqələndirmişlər. Bəzi millətlər yalnız ə
məhsullarından imtina etmiş, bəziləri yalnız balıqla qidalanmış və digər yeməklərdən imtina etmiş, bəziləri isə bir guşəyə qapanaraq göz və ya dil orucu tutmuşlar. Yəni öz inanclarına əsasən, hər hansı bir hadisənin qarşısını almaq məqsədilə müəyyən günlər insanlardan ayrılaraq bir guşəyə çəkilərək kiminləsə nə danışmış, 279
nə də üzlərini görmüşlər. Dini mənbələrə nəzər saldıqda da belə məlum olur ki, hələ “Qurani-Kərim”- dən çox-çox əvvəl nazil olan səmavi kitablarda, yəni Tövrat və Incildə yəhudi və nəsranilərin də oruc tutduqları məlum olur. Məsələn, Tövratda deyilir: Musa (ə) deyir: “Ey qövmüm, sizlərə göndərilən lövhələri qəbul etmək üçün dağa gəldiyim zaman qırx gecə-gündüz orada qalıb bir şey yeyib-içmədən oruc tutdum”. Dini mənbələrdən belə məlum olur ki, yəhudi milləti günahlarının bağışlanması üçün tövbə etmədən oruc tutardılar. Yəhudilər ildə bir gün günahlarının bağışlanması üçün müəyyən olunmuş gündə oruc tutar, ilin digər günlərində isə müvəqqəti, yəni vaxtı müəyyən olunmayan oruc tutardılar. Bu oruclarla yanaşı, onlar Yerusəlimin dağıldığı günün xatirəsini yad etmək məqsədilə ayrıca oruc tutardılar. Incildən də Həzrət Isanın (ə) qırx gün oruc tutduğu məlum olur. Orada deyilir: “O zaman Isa Məsih (ə) ruhən gücləndikdən sonra Iblis onu sınağa çəksin deyə, səhraya aparıldı. Qırx gecə-gündüz oruc tutdu və bundan sonra özündə aclıq hiss etdi”. Lukanın Incilin- dən belə məlum olur ki, Isa Peyğəmbərin(ə) həvariləri də (ona iman gətirən şəxslər, tələbələri) oruc tutmuşlar. Orucun keçmiş ümmətlərdə də vacib olduğu Quran ayələrindən məlum olur. “Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən ə
edildi ki, (bunun vasitəsilə) siz pis əməllərdən çəkinəsiniz!” (əl-Bəqərə, 2/183). Ayədən açıq-aşkar belə məlum olur ki, oruc Islamdan əvvəlki ümmətlərə də vacib edilmişdir.
280
Yəqubi özünün tarix kitabında yazır: “Qiblənin Beytül-Müqəddəsdən Kəbəyə tərəf dəyişilməsindən on üç gün sonra Ramazan ayının oruc hökmü nazil oldu”.
Məclisi bu barədə yazır: “Hicrətin ikinci ilində Ş aban ayının 15-də qiblənin dəyişilmə hökmü verildi. Ş aban ayının iyirmi səkkizində isə Ramazan ayının orucluq hökmü verildi”. Koleyni Imam Baqirdən (ə) nəql etdiyi rəvayətdə deyir: “Şaban ayının axırına üç gün qalmış Peyğəmbər (s.ə.v.) camaatı bir yerə toplayaraq onlara qarşıdan gələn Ramazan ayının vacib orucunu elan etdi”.
1. Hicridən üç il əvvəl Peyğəmbərin (s.ə.v.) sevimli zövcəsi Həzrət Xədicə Ramazan ayında 65 yaşında vəfat edir. Bu hadisədən üç gün sonra Imam Ə linin (ə) atası Əbu Talib 86 yaşında (başqa bir rəvayətdə 90 yaşında) vəfat edir. 2. Hicrətin ikinci ilində Peyğəmbər (s.ə.v.) Məkkədən Mədinəyə hicrət etdikdən 18 ay sonra Ramazan ayının on yeddisində cümə günü cihad 281
hökmü verildi və müsəlmanlarla Məkkə müşrikləri arasında ilk müharibə baş verdi. 3. Hicrətin 8-ci ilində Ramazan ayının ikinci gecəsi (başqa bir rəvayətə görə onuncu gecəsi) Pey- ğə mbər (s.ə.v.) Məkkəni fəth etmək, yəni müşriklərdən azad etmək məqsədilə Mədinədən xaric olur. Bu hadisə baş verdiyi zaman orucluq hökmü verildiyi üçün Islam qoşunu oruc idi. Lakin Peyğəmbər (s.ə.v.) onlara iftar etmələri, yəni oruclarını sındırmalarını əmr edir. 4. Imam Həsənin (ə) mövludu. Hicrətin 3-cü ili Ramazan ayının 15-də Imam Əlinin (ə) böyük oğlu Imam Həsən (ə) dünyaya gəlir. 5. Möminlərin əmiri Imam Əlinin (ə) şəhadəti. Islam tarixində Ramazan ayında baş verən mühüm tarixi hadisələrdən biri də hicrətin 40-cı ilində Ramazan ayının 19-u günü Imam Əlinin (ə) Kufə məscidində Əbdül-Rəhman ibn Mülsəm tərəfindən zərbələnməsi (yaralanması) olur. Imam Əli (ə) iki gün sonra, yəni Ramazan ayının 21-i şəhadətə qovuşur.
Öz bəndələrinə son dərəcə mərhəmətli olan Allah onları ilin ən isti günlərində ziyafətə dəvət edir, onlara aclıq və susuzluqla qonaqlıq verir. Qonaqlığa dəvət olunanların özləri ilə Allaha gətirdikləri sovqat səbir və imanlarıdır. Orucluğa hamı dəvət olunsa da, dəvəti qonaqlığa layiq olanlar qəbul edir. Allah öz sevimli bəndələrinə “Ey iman gətirənlər!” xitabı ilə müraciət edir. Sanki onların könlünü alır və orucluğun çətin anlarını unutdurur. Onlar qorxuya düşməsinlər deyə, orucun onlardan əvvəlki ümmətlərinə vacib olduqla- rına toxunur. Bu barədə “Qurani Kərim”in əl-Bəqərə 282
surəsinin 183, 184 və 185-ci ayələrini oxumaq lazımdır. “Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən ə
edildi ki, (bunun vasitəsilə) siz pis əməllərdən çəkinəsiniz!”. (əl-Bəqərə, 2/183). “(Oruc tutmaq) sayı müəyyən olunan (bir ay) günlərdir. (Bu günlərdə) sizdən xəstə və ya səfərdə olanlar tutmadığı günlər qədər başqa günlərdə oruc tutmalıdırlar. Oruc tutmağa taqəti olmayanlar isə (hər günün əvəzində) bir yoxsulu doyuracaq qədər fidyə verməlidirlər. Hər kəs könüllü xeyir iş görərsə, (həm oruc tutub, həm də fidyə verərsə), bu onun üçün daha yaxşı olar. Bilsəniz oruc tutmaq sizin üçün nə qədər xeyirlidir!”. (əl-Bəqərə, 2/184). “Insanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqı batildən) ayıran (Quran) Ramazan ayında nazil edilmişdir. Aya (Ra- mazan ayına) yetişən şəxslər (bu ayı) oruc tutma- lıdırlar; xəstə və ya səfərdə olanlar isə tutmadıqları günlərin sayı qədər başqa günlərdə tutsunlar. Allah sizin üçün ağırlıq deyil, yüngüllük istər ki, fövtə Yüklə 16,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|