Dr.Musa’s Library
Facebook/Psixologiya Kitabları
87
qrupların nümayəndələrinin rəqiblik münasibətində görür. M.Şerif eksperimentlərini 50-ci
illərin ortalarında Amerikanın Robers Keyve vilayətində keçirmişdir. Eksperimentlər bir neçə
il ərzində yeniyetmələrin yerləşdiyi yay düşərgəsində aparılmışdır. Tədqiqatın əsas məqsədi
qruplararası qarşılıqlı əlaqənin xarakterinin (rəqib, yoldaşlıq, kollektiv, kooperasiya) qruplar
arasında və kollektiv daxilində təşəkkül tapmış qarşılıqlı münasibətin xarakterinə təsirini
öyrənmək olmuşdur. Bu məqsədlə düşərgənin administrasiyası yeniyetmə qruplar arasında
qarşılıqlı əlaqəni elə təşkil etmışdir ki, o, sırf yarış xarakteri daşısın və bu yarışda yalnız bir
qrup qalib gələ bilsin. Müşahidə və sorğuların nəticəsinə uyğun olaraq tədqiqatçılar
qruplararasında əmələ gələn ədavətin (digər qrupun nümayəndələrinə aqressiv, neqativ
münasibət, stereotip qavrayışın) və eyni zamanda qrupdaxili həmrəyliyin möhkəmlənməsinə
şahid olmuşlar.
Eksperimentin müxtəlif mərhələlərində qrupların təşəkkülü müxtəlif cür baş verdi.
Eksperimentin əvvəlində yeniyetmələr düşərgənin təmizliyi ilə birlikdə məşğul olurdular və
tədqiqatşılar yeniyetmələr arasnda baş verən təbii proseslərə, yəni tanışlıq və qarşılıqlı
münasibətlərin formalaşmasına müdaxilə etmirdilər. Lakin sonrakı mərhələdə, yəni yarışdan
sonra yeniyetmələr iki qrupa bölünərək tanışlıq zamanı əmələ gələn dostluq münasibətərini
pozmağa başladlar.
Rəqabətdən qabaq isə qrupların nümayəndəliyi arasında ədavət olmamışdır.
Tədqiqatçılar sonra eksperimentdə dəyişiklik edirlər: əvvəlcə rəqib olan qruplar həlli güclərinin
birləşməsini tələb edən problemli situasiyaya salınırlar. Bu mərhələdə tədqiqatçılar ədavətin
azaldığını, lakin tam aradan qalxmadığını müşahidə etmişlər. Bu eksperiment əsasında M.Şerif
belə bir nəticəyə gəlir ki, qruplararası konfliktin əsas səbəbi qruplar arasındakı qarşılıqlı
Dostları ilə paylaş: 
