5. Tashkilotchilik qobiliyati — birinchidan, o‘quvchilar jamoasini uyushtirishni,
jipslashtirishni, muhim vazifalarni hal etishga ruhlantirishni; ikkinchidan, o‘z ishini
to‘g‘ri uyushtirishni nazarda tutadi.
O‘z ishini tashkil etish deganda ishni to‘g‘ri rejalashtira olish va uni nazorat
qila bilish ko‘zda tutiladi. Tajribali o‘qituvchilarda ishni vaqtga qarab to‘g‘ri taqsimlay
olish, belgilangan muddatda ulgurish xususiyati hosil bo‘ladi. Dars davomida ortiqcha
vaqt sarflash hollari ba’zan uchrab turadi. Ammo tajribali o‘qituvchi zarur hollarda
darsning rejasini o‘zgartira oladi.
6. Obro‘ orttira olish qobiliyati — o‘quvchilarning hissiyoti va irodasiga bevosita
ta’sir ko‘rsatish va shu asosda obro‘ qozona olishdir. Obro‘ o‘qituvchining fanni
yaxshi bilishi, mehribonligi asosida ham qozoniladi. Bu qobiliyat o‘qituvchi shaxsiy
sifatlarining butun majmuiga, chunonchi, uning irodaviy sifatlariga (dadilligi,
chidamliligi, qat’iyligi, talabchanligi va hokazolarga), shuningdek o‘quvchilarga
ta’lim hamda tarbiya berish mas’uliyatini his etishiga, o‘zining haq ekanligiga
ishonishiga, bu ishonchni o‘quvchilarga yetkaza olishiga ham bog‘liq.
O‘quvchilar qo‘pollik qilmaydigan, qo‘rqitmaydigan, to‘g‘ri talab qo‘ya oladigan
o‘qituvchini juda hurmat qiladilar. O‘qituvchining bo‘shangligi, laqmaligi,
prinsipsizligi va irodasizligini yoqtirmaydilar.
7. To‘g‘ri muomala qila olish qobiliyati — bolalarga yaqinlasha olish
o‘quvchilarga to‘g‘ri yondoshish yo‘lini topa olish, ular bilan pedagogik nuqtai
nazardan juda samarali o‘zaro munosabatlar o‘rnata bilish, pedagogik nazokatning
mavjudligidadir.
8. Oldindan ko‘ra bilish qobiliyati — o‘z harakatlarining oqibatini ko‘ra
bilishda, o‘quvchining kelgusida qanday odam bo‘lishini tasavvur qila olishda,
tarbiyalanuvchida qanday fazilatlarni taraqqiy ettirish lozimligini oldindan aytib bera
olishda ifodalanadi. Bu qobiliyat tarbiyaning qudrati va odamga bo‘lgan ishonch bilan
bog‘liq.
|
