www.ziyouz.com kutubxonasi
114
sifatladi. Chunki ular o‘zlariga:
«Hech qanday iloh yo‘q, magar yolg‘iz Allohgina bordir», deyilgan vaqtda kibr- havo qilgan edilar» (Vas-saffot, 35). Va aytdi:
«Horun, Fir’avn va Homonni ham (halok qildik). Darhaqiqat, Muso ularga (o‘zining payg‘ambar ekanligini dalolat qiladigan) aniq hujjatlar keltirganida, ular yer (yuzi)da kibru havo qildilar va (bizning azobimizdan) qochib qutilguvchi bo‘lmadilar» (Ankabut, 39). Va aytdi: «Albatta, Menga ibodat etishdan kibr-havo qilgan kimsalar yaqinda bo‘yinlarini eggan hollarida jahannamga kirurlar» (G‘ofir, 60).
Va aytdi: «Aytildi:
«Jahannam darvozalaridan kiringlar! Sizlar o‘sha joyda mangu qolursizlar!» Bas kibr-havo qilguvchi kimsalarning joylari naqadar yomondir!» (Zumar, 72). Va aytdi: «Albutta, ul Zot mutakabbir kimsalarni sevmas» (Nahl, 73).
Albatta, Alloh taolo tavozu’ ahlini maqtadi va aytdiki:
«Rahmonning (suyukli) bandalari yerda tavozu’ bilan yuradiganlardir» (Furqon, 63). Ya’ni tavozu’lilarni
Alloh maqtadi va Payg‘ambar (s.a.v.) ham tavozu’li bo‘lishlikka amr qildilar.
«Mo‘minlar uchun qanotingizni past tuting» (Hijr, 88) va yana:
«O‘zingizga ergashgan mo‘min bo‘lgan kishilar uchun qanotingizni past tuting (ya’ni, ularga xushxulq bilan kamtarona muomalada bo‘ling)» (Shuaro, 215). Va yana Alloh
taolo Payg‘ambarning (s.a.v.) xulqlarini maqtadi:
«Albatta, Siz ulug‘ xulq ustidadirsiz» (Qalam, 4). U kishining xulqlari kamtarinlik edi. Chunki kelgan
xabarlarga ko‘ra, u kishi eshak minardilar, qullar chaqirishsa, borardilar. Albatta,
kamtarinlik xulqlarning yaxshisi ekanligi isbot bo‘ldi. O‘tgan solihlarning xulqlari ham
kamtarinlik edi. U zotlarga ergashishimiz vojib bo‘ladi. Hammalaridan Alloh rozi bo‘lsin.
Zikr qilindi: «Umar ibn Abdulazizning uyiga bir kuni mehmon keldi. Xufton namozini
o‘qigandan keyin, bir narsa yoza boshladi. Mehmon oldilarida ekan, chiroqning nuri
xiralashib qoldi. Mehmon: «Ey amiral mo‘minin, men men turib chiroqqa yog‘
to‘ldirayinmi?» deb so‘radi. Umar: «Mehmoniga bir ish qildirmog‘i kishining
odamgarchili-gidan emas», dedi. Mehmon: «Xizmatchini uyg‘otayinmi?» dedi. Umar:
«Yo‘q, u hozirgina uyquga ketdi», dedi. So‘ngra o‘zi turib, yog‘ idishdan yog‘ni olib,
chiroqni to‘ldirdi. Mehmon: «O‘zingiz to‘ldirdingiz-ku, ey amiral mo‘minin», dedi. Umar
ibn Abdulaziz: «Men turganimda ham Umar edim, qaytib kelib o‘tirganimda ham o‘sha
Umarman. Odamlarning yaxshisi Alloh nazdidagi kamtarin kishilardir», deb javob qildi».
Qays ibn Abu Hozim rivoyat qiladi: «Umar ibn Xattob Shomga keldi. U kishini shahar
olimlari va kattalari kutib oldilar va aytdilarki: «Ey amiral mo‘minin! Egarlangan xachirga
mining, odamlar sizni ko‘radi». Umar aytdi: «Ular amirni yerdan ko‘radilar. Holbuki, amir
u yerdadir», deb qo‘llari bilan osmonga ishora qildi keyin aytdi: «Menga teginmanglar».
Boshqa rivoyatlarda shunday deyiladi: Umar bilan g‘ulomi bir tuyani almashib minib
ketishardi. Hazrat Umar tuyaga minsa, xizmatchisi tuyaning yuganidan olib yetaklardi.
Bir farsax miqdor yursa tushardi va xizmatchi minardi. Umar yuganni olib yetaklardi.
Tuyaga minish navbati g‘ulomga yetib, tuyaga mindi va Umar tuyaning yuganini olib
yetakladi. Bir farsax yurdilar, vaqtiki Shomga yaqin qolganida xizmatchisining navbati
kelib qoldi. Xizmatchi mindi. Umar yetakladi. Ularning oldidan yo‘lda suv chiqib qoldi.
Tanbehul g’ofilin. Al-Faqih Abu Lays as-Samarqandiy
