Microsoft Word tanbehul gofilin ziyouz com doc

“Mo‘minlar shak-shubhasiz og‘a-inilardir”
(Hujurot, 10¬oyat), degan so‘ziga ko‘ra, 
mo‘minlarning hammasini birodar deb bildim. Birodar birodariga shafqatli bo‘lmog‘i 
lozim. Va odamlar orasidagi dushmanchilikning aslini hasaddan deb bildim. Shuning 
uchun harakat qilib, hasadni qalbimdan chiqarib tashladim. Hattoki mashriqda bir 
mo‘minga g‘am yetsa, o‘sha g‘am menga yetgandek g‘amgin bo‘ldim, mag‘ribdagi bir 
musulmonga yaxshilik yetsa, go‘yoki menga yetgandek xursand bo‘ldim”. 
Shaqiq: “Siz tushungan narsa qanday yaxshi ekan. Uchinchi kalima nima?” deb 
so‘radilar. Hotam aytdilar: “Har bir insonning do‘sti¬habibi borligini ko‘rdim. Do‘st 
do‘stiga muhabbatini zohir qilmog‘i lozim. Men Allohning toatini do‘st tutdim. Chunki 
undan boshqa hamma do‘stlar mendan uziladi. Faqat Allohning toati qoladi. U men bilan 
qabrda, mahshargohda, sirot ustida birgadir. Barcha do‘stlarimdan uzildim va Allohning 
toatini do‘st qilib oldim”.
Shaqiq yana dedilar: “Siz o‘ylagan narsa qanday yaxshi! Endi to‘rtinchi kalimani ayting”. 
Hotam aytdilar: “Har bir insonning dushmani borligini ko‘rdim, dushmanga dushmanlik 
qilish, undan saqlanish lozim. Bas, men kofir va shaytonni o‘zimga dushman deb 
topdim. Kofirning dushmanligini shaytonning dushmanligidan yengil ko‘rdim. Chunki u 

---

Tanbehul g’ofilin. Al-Faqih Abu Lays as-Samarqandiy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
289
men bilan urishib, meni o‘ldirsa, shahid bo‘laman, agar uni o‘ldirsam, savobga yetgan 
bo‘laman. Shayton esa, meni men uni ko‘rmagan joyda ko‘radi. So‘ngra o‘zi bilan birga 
do‘zaxda bo‘lishimni xohlaydi. Uning dushmanligi bilan bo‘lib, boshqaning dushmanligini 
unutdim”. 
Shaqiq aytdilar: “Siz o‘ylagan narsa qanday yaxshi! Beshinchi kalima nima?” Hotam 
dedilar: “Har bir insonda uy borligini ko‘rdim. Albatta, uy uchun ta’mir lozim. Men esa, 
qabrni manzil bildim va uning ta’miri bilan mashg‘ul bo‘ldim”. 
Shaqiq dedilar: “Siz o‘ylagan narsa qanday yaxshi. Endi oltinchi kalimani ayting”. Hotam 
aytdilar: “Har bir narsaning xaridori borligini ko‘rib, xaridorimni o‘lim farishtasi deb 
bildim. Ammo uning qachon kelishini bilmayman. Unga to‘y kechasi kuyov uyiga olib 
ketadigan kelinchakdek tayyorlandim. Qachon kelsa, undan kechiktirishni talab 
qilmayman”. Shunda
Shaqiq aytdilar:“Siz o‘ylagan narsa qanday yaxshi! Agar amal qilsak, siz ham, men ham, 
albatta, najot topamiz”. 
732. Abdurahmon ibn Abu Laylo aytadilar: “Bir kishi Payg‘ambarning (s.a.v.) oldilariga 
kelib: “Ey Allohning elchisi, tuyamni qo‘yib yuborib tavakkul qilayinmi yoki bog‘lab 
qo‘yibmi?” deb so‘radi. Nabiy (s.a.v.): “Uni bog‘lab, keyin Allohga tavakkul qil”, dedilar”. 
Hakimlardan biri aytadi: “Alloh do‘stlarining xislati uchtadir: Allohga ishonch, har 
narsada Allohga muhtojlik qilish va har narsada Allohga murojaat etish”. 
Fuzayl ibn Iyoz (r.a.) aytadilar: “Odamlarga odamlarning yoqimli odamlardan behojat 
bo‘lgani va ulardan hech narsa so‘ramaydiganidir. Odamlarga odamlarning 
yoqmaydigani ularga muhtoj bo‘lganidir. Alloh uchun odamlarning suyumlirog‘i Allohga 
muhtoj bo‘lgani va undan so‘ragani, Allohga odamlarning yomonrog‘i Undan behojat 
bo‘lgani va hech narsa so‘ramaganidir”. 
Zikr qilinishicha, Luqmoni Hakim o‘lim mahalida o‘g‘illariga aytganlar: “Shu paytgacha 
senga ko‘p nasihat qildim. Endi men senga oldingilaru oxirgilar ilmini jamlagan oltita 
narsani vasiyat qilaman: 
1) dunyoning keragidan ortig‘i bilan shug‘ullanib qolma; 
2) Alloh taologa hojating boricha ibodat qil; 
3) oxirat uchun, unda qanday maqomni ko‘zlayotgan bo‘lsang, shu miqdorda amal qil; 
4) shug‘ullanishing do‘zaxning har bir jonga tegishi aniq bo‘lgan oloviga chidaming 
miqdorida bo‘lsin; 
5) Allohga gunoh qilishing Uning azoblariga sabr qilishing miqdoricha bo‘lsin; 
6) agar Allohga gunoh qilsang, Alloh va farishtalar ko‘rmaydigan joyda qil”. (Unday 
joyning esa, o‘zi yo‘q. – Muharrir.) 
Bir hakimdan: “Yaqiyn (aniq ishonch) bilan tavakkulning orasida qanday farq bor?” deb 
so‘rashdi. “Yaqiyn oxirat ishlarida, tavakkul dunyo ishlarida Allohni tasdiq etmog‘ingdir”, 
deb javob qildi u. 
Aytishlaricha, tavakkul ikki xildir: rizqdagi tavakkul, ya’ni rizqning kelishidan xotirjam 
bo‘lish; amalning savobidan tavakkul, ya’ni, Allohning savob berish to‘g‘risidagi 

---

Tanbehul g’ofilin. Al-Faqih Abu Lays as-Samarqandiy