Microsoft Word tarixi muhammadiy ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
175
Bu so‘zni anglashib, yahudlarga bir vahima qo‘rqinch tushdi. Nima qilishlarini bilmasdan, 
nochor shartsiz Rasulullohning hukmiga taslim bo‘ldilar. Qurol ko‘tarishga yarashlik 
kishilarning soni bularning ichida olti yuzga yaqin bor edi. Bulardan xotun-bolalarni 
ajratib, boshqa joyga chiqarib, bularning ustiga Abdulloh ibn Salomni qorovul qo‘ydilar. 
Bu kishi ersa, yahudlar ichida eng buyuk olimlardan hisoblanar edi. Bu kishining qandoq 
iymon keltirganliklari yuqorida yozilib o‘tilgandir. 
Madinalik Ansor sahobalari ikki urug‘ bo‘lib, birinchisi Avs, ikkinchisi Xazraj deb atalur 
edi. Islomiyatdan ilgari bu ikki urug‘ orasida yuz yillab urush-talash, qon to‘kishlar bo‘lib 
o‘tgan edi. Ana shu chog‘larda Madina yahudlari ham har ikki tarafga qo‘shilib urushga 
qatnashur edilar. 
Bani Qaynuqo’ yahudlari Xazraj ittifoqdoshlari edi. Bularning voqealari esa yuqorida 
bayon qilindi. Xazraj raisi Abdulloh ibn Ubay bularning gunohini Rasulullohdin tilab 
yengillashtirgan edi. 
Qurayza yahudlari bo‘lsa, Avs tarafdorlari edilar. Bular ham o‘z tarafdorlarini himoya 
qilmoqchi bo‘lib, Rasulullohga arz qilishdi. 
Alar aytdilarkim: 
— Yo Rasulalloh, Xazraj birodarlarimizning so‘raganlarini berdingiz. Biz ham bularning 
gunohlarini so‘raymiz. 
Anda Rasululloh: 
— Agar shundoq qilmoqchi bo‘lsangiz, o‘z raisingiz Sa’d ibn Mu’ozni hakam qilaylik, ul 
kishi nimani hukm chiqarsa, barchangiz rozi bo‘lursiz, — dedilar. 
Bu ishga hammalari roziliklarini bildirdilar. Sa’d ibn Mu’oz Xandaq urushida iligidagi 
yo‘g‘on tomiridan o‘q yeb, qattiq yarador bo‘lgan edi. Ul kishini yotgan yeridan eshakka 
mindirib Rasululloh oldilariga keltirdilar. Yo‘lda kelayotganida unga: «Rasululloh seni 
bularga hakam qildi. Bular ustidan hukm chiqarur bo‘lsang, yaxshilik tarafini o‘ylab 
hukm chiqargil. Xazraj raisi Abdulloh ibn Ubay o‘z ittifoqdoshlari Qaynuqo’ yahudlariga 
qandoq yordam yetkazdi. Shuni yodingdan chiqarma. Butun qavmingning talablari ham 
shundog‘dur, — deyishib qulog‘iga quyib keldilar. 
Muhojiru ansor sahobalar Rasulullohni o‘rashib o‘ltirishgan edilar. Sa’d ibn Mu’ozni eshak 
ustida kelayotganini ko‘rib: «Turinglar, mana, sayidingiz keldi», dedilar. Barilari oyoq 
uzra turishib, hurmat bilan uni qarshi olishgandan so‘ngra, to‘g‘ri Rasululloh yonlariga 
o‘ltirdi. Anda Rasululloh aytdilar: 
— Ey Sa’d, Allohning amri shuldir, Quraya yahudlari ustidan bir hukm chiqargaysan. 
Sa’d aytdi: 
— Yo Rasululloh, hukm qilish Allohning va payg‘ambarning haqqi erdi, endi bu ishni 
menga buyurar bo‘lsangiz, menim chiqargan hukmimni bu o‘ltirganlar qabul 
qilg‘aylarmu, hukmim hukm bo‘lg‘aymi? — deb alarga qaradi. 
O‘ltirgan odamlar hammalari tovush berib: 
— Albatta, shundoq bo‘lur. Sening hukming to‘xtovsiz o‘tkazilur, — dedilar. 
So‘ngra Sa’d: 
— Andoq ersa, bular haqida menim hukmim shulki, erkaklari qoldirilmay tamom 
o‘ldirilsin! Mol-dunyolari askarga taqsim bo‘lsin. Xotin va bolalari asir olinsin. Qo‘ra-
joylari muhojirlarga berilsin. Menim hukmim shuldur», — dedi. 
Anda Rasululloh: 
— Ey Sa’d, sening bu hukming yetti qat osmon ustida qilingan Allohning hukmiga to‘g‘ri 
keldi, — dedilar. 
Shu bilan Qurayza yahudlarining ishi tamom bo‘lib, qilg‘on xiyonatlarining jazosini 
tortdilar. 
Qal’a ichida bir ming besh yuz qilich, ikki yuz nayza, besh yuz qalqon, uch yuz sovut, 

---

Tarixi Muhammadiy. Alixonto’ra Sog’uniy