Microsoft Word turkiston qaygusi ziyouz com doc
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
92 sarson bo‘lib yurishgan vatandoshlariga ham shu kabi imkoniyat boricha yordamda bo‘lmishdur. Bundan boshqa Koshg‘arning eng zo‘r boylaridan Umaroxunboy, o‘zbeklardan Sotvoldiboy, ular ham shu paytdan foydalanib, Chatra (Uyg‘uriston chegarasiga yaqin joylashgan shahar) Hindiston orqali ikki haramga borib kelishgan bo‘lsalar ham, o‘zlarining nodonliklaridan, ko‘rgiliklari bo‘lsa kerak, bir ikki yil o‘tmayoq, hammalari shular qo‘lida halok bo‘ldilar. Qizil makkorlar esa, bir tomondan o‘z siyosatlarining amalga oshganini ko‘rgach, qahqahlagan bo‘lsalar ham, ikkinchi tomondan, bularning to‘ymagan och ko‘zlarini qiziqtirgan Koshg‘ar boylarining oltin kumush mol-dunyolari boshqalar qo‘liga kirayotganini ko‘rishib, ichlaridan qon o‘tmoqda edi. Mana shunday bo‘lib, bir hafta o‘n kun talan bulan, ot chop ishlari biroz bosinqirag‘andan keyin esa, Oqsuvda qolgan Gasiling bu yerdan bo‘shanib, to‘g‘ri Koshg‘arga kelmish edi. Ertasi haytgohga (hayit namozi o‘qiladigan joy) yig‘ilgan qalin xalq ustiga kelib, bo‘lib o‘tgan ko‘ngilsiz ishlar uchun qattiq achingan holda, bunga o‘zining norozi ekanligini bildirib, ko‘pchilikdan kechirim so‘ramishdur. Biroq, bu 30 yoshga yetmagan qahramon qo‘mondon bir yog‘i yoshligi bo‘lsa, ikkinchi yokdan hozirgi siyosat sohasidan yiroq turganligi uchun, bu kelishida katta bir halokatlik xatarga yo‘liqib qoldi. Shundoqki, makkorlar markazi Kremlning topshirig‘i bo‘yicha, Koshg‘ardagi sovet elchixonasi xizmatchilari bu shunqor qushni to‘rga tushurishga qattiq kirishmish edilar. Shuning natijasi bo‘lg‘aykim, bular bilan siyosiy aloqa bog‘lash havasi uning ko‘ngliga tushmish edi. Ishonimlik, tushungan kishilarning aytishlaricha, har turlik araq sharob ichimliklaridan tortib, inson nafsi qiziqarlik xilma xil noz ne’matlar, ayniqsa, shayton tuzoqlari, elchixonada bular hurmatiga tayyorlangandan keyin, Gasiling 50 60 chamali askar boshliqlari bilan ziyofatga chaqirilmishdur. O’z elidan chiqqan paytidagi ulug‘ umidlari uzilib; Qur’on ko‘tarib, qasam ichgan yolg‘on musulmonlardan ko‘ngli sovugan holda; bu kabi odam shaytonlari suhbatlarida majlis o‘tkazgan telba qonlik yoshlarga qandoq baho berishimiz oqillar oldida ochiq bir masaladur. Mana shu majlis o‘tkazilgandan keyin «Fiysabililloh» shiorlik qahramonlarning himmat o‘tlari so‘nib, oliy fikrlari o‘zgara boshlamish edi. Kecha kunduzlab, balki, hafta oylab Gasiling boshliq askar qo‘mondonlari elchixona aysh ishratlariga berilmish edilar. Ish shu holga yetgach, payg‘ambarimiz aytgan: «Mo‘min odam iymon nuri bilan haqni botildan, to‘g‘rini egridan ajrata olur», degan muborak so‘zlaridan bular ajradilar. Shunga ko‘ra, ko‘p uzoq o‘tmayoq ularning so‘zlariga aldanib, Gasiling o‘ziga qarashlik 50-60 askar boshliq navqiron yigitlari bilan, ilon og‘ziga tushgan chumchuqdek o‘z ixtiyorlari bilan chegaradan o‘tib, qizil jallodlar qo‘liga topshirildilar. Chegaradan o‘tishi bilanoq hammalari qurolsizlantirildi. Undan keyingi ahvollari bizga noma’lumdur. Gasilingning bu askarlari 8 armiya deb atalgan xitoy kommunistlari qo‘shiniga bir necha marotaba zarba yetkazmish edilar, bir hiyla bilan bularni osongina to‘rga ilintirdilar. Shunday bo‘lib, yolg‘iz Sharqiy Turkiston emas, balki butun Xitoy tuprog‘ida bo‘lgan qo‘zg‘alishlar Rusiyaning kommunistlar hukumati siyosatiga moslashgan holda hal bo‘la boshladi. Maxusang bo‘lsa bu voqeadan ilgariroq Xo‘tan tomoniga yurish qilib, Yorkent, Qorg‘aliq, Xo‘tan atrofi bilan Chorcha, Chorxaliq yerlarigacha ega bo‘lib o‘ltirmish edi. Har tomondan qochgan pisganlar sig‘ing‘udek joy topolmay yurganlarga boshpana bo‘lib, ko‘p odamlar buning vaqtida mol jonlari bilan Chatra yo‘li orqali Hindistonga o‘tib qutildilar. Lekin quruq oti bo‘lsa ham yangi qurilgan erkin Turkiston hukumati raisi domla Sobit boshliq 7 kishidan iborat davlat a’zolari nima qilishlarini bilmay jaldiraganlaricha ba’zilari o‘z uylarida, qolganlari yoshiringan holda yurgan edilar. |