www.ziyouz.com кутубхонаси
81
MAQSUD QORIYEV
(1926)
Jurnalist va adib Maqsud Qoriyev 1926 yilda Toshkentda tug‘ilgan. Urush yillarida
Toshkent tumani Yunusobod qishlog‘i jamoa xo‘jaliklarida oddiy mehnat bilan
shug‘ullangan. 1947 yilda esa Toshkent yuridik institutini tugatib, o‘sha yerda
aspiranturada qoladi. Keyinchalik yuridik fanlari nomzodi degan ilmiy darajaga ham ega
bo‘ladi. U ko‘p yillar O’zbekistoi Oliy Kengashi noibi bo‘lgan.
Adibning jurnalistik faoliyati 1949 yil «Qizil O’zbekiston» ro‘znomasidan boshlanadi.
1952—1954 yillarda esa «O’zbekiston kommunisti» oynomasida bo‘lim boshlig’i, 1954—
1963 yillarda “Toshkent haqiqati” ro‘znomasida avval bosh muharrir o’rinbosari, so‘ng
bosh muharrir bo‘lib ishlaydi. 1963—1984 yillargacha «Sovet O’zbekistoni» ro‘znomasiga
boshchilik qiladi. 1984—1988 yillarda «Mushtum» oynomasining, hozirgi kunda
«Mehrigiyo» ro‘znomasining bosh muharriridir.
Maqsud Qoriyev adib sifatida 60-yillarning 60-yillarning ikkinchi yarmidan boshlab
mahalliy matbuotlarda ko‘rina boshlaydi. Uning «Oydin kechalar» (1968), «Jiyda
gullaganda» (1970), «Afrosiyob go‘zali» (1974), «Tunalar baland uchganda» (1976),
«Siz uzatib borganda» (1978) kabi hikoya va qissalar to‘plami va «Spitamen» tarixiy
romanlari o‘z kitobxoniga yetib borgan. U O’zbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat
xodimi hamdir.
O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993
www.ziyouz.com кутубхонаси
82
ODIL YOQUBOV
(1926)
Odil Yoqubov Qozog‘iston Respublikasi Chimkent viloyati Turkiston tumanining
Qarnoq qishlog’ida xizmatchi oilasida 1926 yili tug‘ildi. 1944 yilda o‘rta maktabni
tugatib, 1945—1950 yillarda Qizil Armiya safida xizmat qildi. Yosh askar sovet-yapon
urushi muhorabalarida ishtirok etadi.
1951—1956 yillarda u O’rta Osiyo Davlat dorilfununining filologiya fakultetida o‘qiydi.
1955—1959 yillarda O’zbekiston Yozuvchilari uyushmasida maslahatchi, «Literaturnaya
gazeta»ning (1959— 1963, 1967—1970) respublikamizdagi maxsus muxbiri,
«O’zbekfilm» kinostudiyasida va Respublika kinematografiya qo‘mitasida bosh muharrir,
G’afur G’ulom nashriyotida bosh muharrir (1970—1982) o‘rinbosari bo‘lib ishladi.
So‘ngra «O’zbekiston adabiyoti va san’ati» ro‘znomasining (1982—1989) bosh muharriri
bo‘lib xizmat etdi. Hozirgi davrda u O’zbekiston Yozuvchilari uyushmasining faxriy
raisidir.
Odil Yoqubovnipg birinchi yirik asari — «Tengdoshlar» povesti 1951 yilda bosilib
chiqdi. Uning «Chin muhabbat», «Aytsam tilim, aytmasam dilim kuyadi» (1958) kabi
komediyalari Hamza nomidagi o‘zbek akademik drama teatri sahnasida qo‘yildi.
1956 yilda «Ikki muhabbat» nomli nasriy asarlar to‘plami nashr etildi. Keyin birin-
ketin «Bir feleton» qissasi (1961), «Muqaddas» (1963), «Sanot juft bo‘ladi» (1969),
«Billur qandillar» (1975) kabi qissalari chop qilindi. Odil Yoqubovning «Er boshiga ish
tushsa» (1969) nomli romani Ulug‘ Vatan urushi yillaridagi voqelikni aks ettiradi.
«Qanot juft bo‘ladi» (1969) povesti vrachlar, me’morlar, ishchilar mavzui bilan birga
murakkab ijtimoiy va axloqiy muammolarni hal etishga bag‘ishlangan. Muallif unda
ravshan, esda qoluvchi obrazlar yaratgan. «Izlayman» povestida 1945 yil yapon
militarizmiga qarshi kurash voqealari aks ettiriladi. U ma’lum ma’noda avtobiografik asar
hamdir. Chunki, muallifning o‘zi o’sha voqealarning jonli guvohi.
Yozuvchi keyingi yillarda yaratilgan «Ulug‘bek xazinasi» romanida (1974) ulug‘ o‘zbek
astronomi Ulug‘bek va uning o‘g‘li Abdullatif o‘rtasidagi ziddiyatlarni ko’rsatib, progressiv
va reaktsion kuchlar orasidagi kurashlarni tasvirlaydi. Romanda Ulug‘bekning iste’dodli
shogirdi, mashhur olim Ali Qushchining ham ulug‘vor obrazi yaratilgan.
Boshqa bir yirik asari — «Ko‘hna dunyo» romanida O’rta Osiyoning ikki buyuk
allomasi Beruniy va Ibn Sino hayoti va fojeali taqdiri qalamga olinadi. Ularning jahon
ilmi-fani taraqqiyotiga qo‘shgan buyuk hissalarini umumlashtirishga intiladi. Shuningdek,
Odil Yoqubov zamonaviy mavzularda ham «Diyonat» (1973), “Oqqushlar, oppoq
qushlar” (1988) kabi yirik polotnolar yaratdi. Agar yozuvchi o‘zining «Diyonat» romanida
adolatning nohaqlik, tubanlik ustidan g‘olib kelishini ko’rsatsa, «Oqqushlar», oppoq
qushlar» romanida esa turg’unlik davri illatlarini, ildizi va oqibatlarini ro‘yi-rost
gavdalantirib beradi. Har ikki holda ham zamondoshlarimizni ma’naviy, axloqiy
pokizalikka da’vat etadi.
Odil Yoqubov respublikamiz teatrlarida namoyish qilingan «Aytsam tilim kuyadi,
aytmasam dilim» (1956), «Yurak yonmog‘i kerak» (1957), «Olma gullaganda» (1960)
O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993
Dostları ilə paylaş: |