Microsoft Word uzbek adiblari ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
22
G’AYRATIY 
(1902-1979) 
Yangi davr, sovet davri o’zbek adabiyotining tug’ilishi va shakllanishida ulushini 
qo’sha olgan adiblardan biri G’ayratiy — Abdurahim Abdulla o’g’lidir. U 1902 yilda 
Toshkentning Degrez mahallasida hunarmand oilasida dunyoga keldi.
Uning otasi o’qimishli, adabiyotga qiziqqan kishi bo’lgan. Onasi erta qazo etgan bo’lib, 
yosh Abdurahim mahalladagi Oyimxon aya qo’lida tarbiya topadi. Uning adabiyotga 
qiziqishi ham aya aytgan ertaklar orqali paydo bo’ladi. 
1912-1915 yillarda u avval eski maktablarda, so’ng madrasalarda tahsil oladi. Shu 
yillarda u Navoiy, Muqimiy, Furqat asarlari bilan ilk bor taninishadi. Oktyabr 
to’ntarshidan so’ng Toshkentdagi (Xadra) «Namuna» nomli maktabning o’qituvchilar 
tayyorlash kurslarida o’qiydi, so’ng xalq maorifi sohasida ishlaydi. Bo’lg’usi adibning ilk 
she’ri 1921 yilda «Bolalar haftasi» nomi bilan «Qizil Bayroq» gazetasida bosilib chiqadi. 
1926 yilga kelib Abdurahim — G’ayratiy Ozarbayjonga borib, Bokudagi bilim yurtida 
o’qiydi. U yerdqa M. Urdubodiy, M. Mushfiq. S. Rustamiy, J. Jabboriy kabi taniqli adiblar 
bilan tanishadi va muloqotda bo’ladi. Bokudan qaytgach, Toshkeitdagi muzikali drama 
teatrida adabiy emakdosh bo’lib xizmat etadi. 1929-1931 yillarda O’zbekiston Davlat 
nashriyotida muharrir va bo’lim boshlig’i bo’lib ishlaydi. Uning birinchi she’riy to’plami 
1927 yilda «Erk tovushi» nomi bilan nashr etiladi. 1928 yilda «Yashash taronalari» 
she’riy to’plami», «Qutilish» nomli hikoyalar to’plami chop etiladi. She’riy to’plamga 
kirgan «She’rim», «Shoir», «Tanburchi qizga», «Mening tuyg’ularim» kabi she’rlarida 
shoirning dunyoqarashi gavdalanadi, shuningdek, uning «Temp» (1932), «Olov tanlar» 
(1938), «Sevgi» (1939), «Oltin yoshlik» (1940) kabi she’riy to’plamlari hamda «Onamga 
xat» (1933), «Jinasta» (1935) kabi poemalari yaratildi. 
G’ayratiy Ulug’ Vatan urushi va urushdan keyingi yillarda ham barakali ijod qildi. U 
Furqat va Hamza kabi ustozlari («Shoirning o’limi», 1957) haqida poemalar yaratdi. 
«Tepalik mozor» (1956), «Hilola», «Sababi tiriklik» (1958), «Maxsum qochdi» (1960) 
kabi hajviy hikoyalar ham yaratdi. «Dovdirash» nomli hajviy hikoyalar to’plami nashr 
ettirdi. «Tanlangan asarlar»i (1958, 1972) chop etildi. 
1972 yilda G’ayratiyga O’zbekiston xalq shoiri unvoni berildi. U 1979 yil 22 yanvarda 
vafot etdi. Biroq, uning ijodi hozirgi davr taqozosiga ko’ra tanqidiy o’rganishni talab 
etadi. Sabab, oldingi zamonning ko’p hollarda u maddohi ham bo’lib qolganligi hech 
kimga sir emas. 

---

O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993