Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ

Görmədi, vermədən 

K İm sə 

başını. 

Mocnun heyran qalmış xoş xəyalına, 

L eyli təslim olmuş gül  camalına. 

Xalqın ölümüno yazmaqçün form an 

On qolom  barmağı hazırdır hor an. 

Söhboti  min qəlbə həyəcan salar, 

Şirin dodağında min bir öpüş var. 

Qəmzəli, nazlıdır qıvnm   saçlan, 

Dodağı yaqutdur,  dişi mirvan,

S a f KÖıılııııo  moftun 

olmuşdur 

lıüııor. 

T orpağıııa qultOK 

düşmüşdür ənbər. 

Ü zü   nosrin 

K İ m i , 

qoxusu  ııosriıı. 

Dodağı  şirindir,  adı  da Şirin.

G özəl  söz deyənlər ona can deyir,

0   Molıin  Banunun canişinidir.

01 ко do tanınm ış  nadir gözollor 

Forman  gözloyirlor yaninda ycKSor. 

A y to к Kübar qızlar - düz yetm iş nofor 

Ona gcco-giındiız  xidm ot  edirlər. 

H üsndə  lıor biri  can tavanıdır,

Baxsan, yaraşıqda canlar canıdır. 

Hamısı çalğıçı,  olloriııdo  cam,

AytOK 

monzil-monzil  cdirlor 

xuram. 

O, ay 

xirmoıılori 

gah geyir mişKİ36, 

Gah gül 

xirmoııiııdo 

içorlor 

İ

ç k

İ. 

Onlara toxunmaz dcyo 

bodııozor 

Üzloriııo osla 

niqab 

örtmozlor. 

Əfsaııoyo  boıızor 

о çöl, о 

çomoıı. 

Bozoııib 

nar döşlü şux 

sonomlordon. 

Qamotlori 

sanxi 

sorvdir 

qıvraq, 

Yeriş-duruşları qırqovul sayaq.

Qöııço ağızlan dolu qoııd.  şoKor.

Cana boxş  cdirlor otirli  ənbər. 

GözollİK'do  Kcçoıı  olm az onları,

Kcfdo  Keçirirbr qışı, baharı.

Fil dişini,  aslan çoııgiııi  onlar

94

Gücə  qalsa birdon  dartıb qoparar.

Bir 

hücum 

çoKsolor alışar alom. 

M əğribdən  Moşriqo qanşar aləm. 

Göyloro Kİrpiıcdən ox atsa ogor.

Göydo ulduzlan bir уегэ  tiı

Behişt huribri tapsa da şöhrot.

Onlar huridirbr, bu yersə  cənnət.

О yerin sahibi  Mohin  Banudur, 

D övb tin ,  sərvətin sahibi odur.

Bir at bağlanıbdır sərtövləyə  to к.

Onun tozuna da çatmaz heç 

k ü

I

ə k

. 

Xoyaldan tez gcdor qalxsa dördnala, 

Qorxmur sona Kİmi tufandan osla. 

Ycrindon  sıçrasa günoşo  sarı,

Y eddi qatlı göydon  qalxar yuxarı, 

Qalar dımağının daşlarda izi,

Bambuq quyruğuylayarar donizi. 

SohortOK oyaqdır,  xoyal  yerişli, 

GecotƏK huşyardır, zaman gordişli. 

Rəngi şəvə rəngi,  Şobdizdir adı,

Şirin Ishaq Kİmi  sevir о  atı. 

Ayaqlarında var qızıl  zonciri.

О  qızıl zoncirin  olmuş  osiri.

No  Şirindon  şirin insan  nıoıı  gördüm. 

No  Şəbdizdən qara bir Köhlən gördüm. 

E b  

k

İ, 

söz bitib  Şapur dayandı, 

Rahatlıq uyudu,  sevgi oyandı.

Şirino mohobbot. dil bağladılar,

О  şirin dilliyə etdibr iqrar.

Ç’indo naxış 

ç o k o ii 

usta пэ  dcso.

Üroyo yapışar, xoş gələr hisso.

Xosrov bu söhbotdon  narahat oldu, 

Qolbi  sevda ib , həycanla doldu.

Bütün günü onu düşünürdü hey, 

Y oxdu xəyalında ondan başqa şey. 

Xosrov bir ııcço gün Keçirdi b eb ,

95

Şadlandı  ancaq bu boş əfsanəylə.

Elə 

k

İ, 

iş-işdən Keçdi, о zaman 

Atdı sobr etməyin daşını oğlan.

Çağırıb  Şapuru  xolvoto özü,

Düşdüyü  sevdadan başladı  sözü.

Dedi:  - Ey cavan mord.  vofalı  yoldaş!

Mənim dadıma yet,  ol т э п э   sirdaş!

Gözəl özül qoydun,  sözüm yox buna,

Ustad 

K İşiso n so  

işi vur sona.

ŞoKor 

adı сок то.  sözü qısa et!

ŞoKor 

söylodinso Xuzistana get!

Bütporostlor 

K İ m i  

y o l tapaq goroK.

О bütü tədbirlə ələ gətirəıc.

Gör,  qolbindo varmı insafdan osor.

B

o

I

ko

  insanlardan о  кэпаг gəzər?

N axış götüronso mum 

K İ m i  

ogor.

Möhrümü vur ona, göstor bir hünor.

Domir ürəKİisə xəbər yetir do 

Ki,  soyuq domiri  döymoyim  bir do.

ŞA PU R U N   ŞİR İN İ A X T A R M A Q  Ü Ç Ü N  

Ə R M Ə N Ə   G E TM Ə Sİ

О  söz bilən  Şapur yeri орэгэк,

Dedi:  "Xosrov daim  şad olsun go го к.

Uğurlar istoyon  olsun uğurlu!

Uğruna çıxmasın pis gözün yolu".

Hııııo rli  şahına  "aforin"  deyib,

Söylədi:  "Ey 

b ö y ü K  

dünyaya sahib!

Qələmlə т э п  naxış 

çokoii

 

zamanda 

Mani  "Ərbong"ini  pozar bir anda37.

Adam başı çəKsəm, hərəKət edər,

Quş  qanadı 

çoksoih

. tez 

uçub gcdor.

Y o l  vcrmo 

k

İ,  qonsun bir toz  qolbino.

Toz йгэуэ dorddir.  orz edim  soııo.

96

Qom  yem ə,  şadlıqla yaşa,  ol  aram, 

Çalışıb bu  işo çaro taparam.

Işimdo bir an da yubanmayaraq, 

Quşdan qanad allam,  ceyrandan ayaq. 

Soııi  yatırmamış yatmaram bir an, 

Sevgilin do  so no  yctişor.  inan!

Od 

Kİmi 

domirdo 

g iz b n m iş  

olsa, 

Gövhor 

Kİmi 

daşda bosloıımiş olsa. 

Saf gövlıori  daşdan, odu domirdon 

Ç’ıxaraııtOK onu çıxararam moıı.

Gah gülə uyaram, gah da tiıcana, 

Qaydayla salaram işi  sahmana.

Soadot olsa yar,  alaram onu, 

Xosrovun əlinə  salaram onu.

Görsom  gücüm çatmır işo.  çaparaq, 

Şaha bildirorom  yubanmayaraq". 

Şapur b e b   deyib durdu ayağa, 

Hazırlıq başladı yola çıxmağa...

Y olda о пэ yatdı, пэ  də  diııcoldi. 

Şirinin yanına bir aya goldi.

Çox solıradan  aşdı,  çöllordoıı  Keçdi, 

Ərmoıı  dağlarına golib yetişdi.

О gözollor yayın qızmar çağları 

Məsıcən edərdibr yaşıl dağları.

Şapur goloıı  zaman Körpəydi otlar, 

Нэг yan xoruzgülü,  la b   vo gülzar. 

G ülbr içindoydi  mavi qayalar,

Min  roııgo  çalırdı orda 

İ1

k

 

bahar. 

Dağların başında zümrüddoıı xalı, 

Heyran eybyirdi fiıcri,  xoyalı.

Cörrum dağlarından Buğra çölüııo  - 

Hər tərəf batmışdı bahar gülııııo.

Iraqa bir mehrab ola biləcəıc 

Gözol Inhiraqın otoyiııdo  to к.

Qart daşdan tİKİlmiş bir 

k

İI

so

 vardı,

97

Orda bir çox qoca ıceşiş yaşardı. 

Dorviş qılıncında gedib  Şapur da 

Düşərgə  salaraq dayandı orda.

Dori  dürlərini deşdiyi  zaman 

Belə nəql etmişdir bilici insan38:

-  Kilsənin altında var bir mağara, 

Orda süvaritəıc bir daş  - qapqara. 

Romgilo3  çölündo  - о uzaq yoldan 

D öl tutmağa gəlir ora bir madyan. 

Golir yüz ağacdan duyub о yeri, 

Sürünüb ilantəıc girir içori.

Qızğın bir şəhvətdən gələrəıc hala, 

Sürtünür о daşa çox ehtirasla.

Allahın omriylo  döl tutur ondan, 

Allah omridir 

k

İ , 

son  buna inan!

О  döldən törəyən hor yeni daylaq 

Vaxtdan уйугэк olur,  ycldon  qaçaraq. 

О  ağıllı  Keşiş  söylədi:  - Hətta 

О  daşın dölüdür bu  Şobdiz at da. 

Bugün nişan yoxdur о ıcəlisadan, 

SanKİ  sovruq atmış orda burulğan. 

Inhiraq adlanan daş qayadan son 

Ayaqlara düşmüş bir baş görərsən. 

Gül  rongli  dağlara saxlayıb yası,

Bir dünya daş geyib matam libası. 

Onun üzərindən 

Kcçon 

fınxırıq, 

Daşları eb y ib  hey qınq-qırıq.

Onun foryadından  sorxoş  olaraq, 

Qırıb  şüşosini  göy bu ycrdo. bax! 

Allahın  ibrotli  şeyi az deyil, 

Qiyamətçün olur bu  ibrot dəlil!

Dörd yüz il dövründo  о  dağa əgər 

D əyibsə bu qədər ağır zərbəbr,

Sən isə  islanmış bir torpaq iıcən 

Onu əbədimi güman edirsən?

Nizam i,  doyişdir söhbəti bir az,

98

B e b   əfsanəni dinbyən olmaz.

ŞA PU R U N   ŞİR İN Ə  X O SR O V U N  

ŞƏ K LİN İ  G Ö ST Ə R M Ə Sİ

E b  

k

İ, 

gcconin  saçı  darandı,

Günoş pərvanətəıc göybrdə yandı.

Abinus  nordtaxta qapandı егкэп,

Kohrobayi  zorlor g izb n d i  birdon.

Müştori  fərmanla goldi 

k

İ, budur,

Şah  bonddon  qurtardı,  boladan  Şapur.

Forasotli  Şapur çox gozdiyindon.

Köhno  ıcəlisanı ey b d i  mosKon.

О yerin çox b ib n  qocalanna 

Yalvardı düzünü desinbr ona:

Sabah о gözəllər gələcəK hara?

Hansı bulaq üsto. hansı gülzara?

A ğıllı qocalar verdibr xəbər:

"Uzaqda olmurlar о  şux pərilər,

О dağ  ətəyində, yaşıl düzondo.

Dörd yam  six mcşo gözəl  çomondo.

Solıor şümşad boylu nadir gözollor 

Golirlor - lıorosi  bir nazlı dilbor".

Sincab  örtüyüno bürünmüş  dövran 

Vaşaq rəngli paltar geydiyi zaman 

Gcconiıı  samuru ycriııdoıı  endi,

Gündüz qaqumundan qaçdı, g izb n d i40. 

Əlbürzün başında güııoş göründü,

Cəmşid xəb tin ə  dünya büründü.

Ü r o K  

sevindirən о gözəlbrdən 

Şapur oyanmışdı daha da егкэп.

Golmişdi  ço mo no onlardan qabaq 

Vardı q ızılgü b   коп lü 

11

 do maraq.

Bir uğurlu 

Kağız 

alıb, bir anda 

Xosrovun şoKİiııi  yaratdı onda.

99

Bu rəsmi tez 

çokcü

 

sonotı 

Qurtanb ağacdan asdi о  so к 1 i _

Sonra görünmodi 

poritOK 

gözo.

О  pori  iızlülor goldilor diizo.

Y ığıldı 

çomono 

çoxlu 

işvoKar.

Bozon  şümşad,  bozon gül topladılar. 

Bozon  onlar güldon gülab 

çoKİrdi. 

Bozon gülüb уегэ 

şoı

töKürdü.

О gözol golinlor gctmoyib эгэ,

Kobin  Kosilmoyib  о gözolloro. 

Hamısı qönçotOK bağlı,  tozotor. 

Hamısı dost Kİmi oyloşmişdilər. 

Könülsüz bir qodoh m ey içmodilor, 

Gül-çiçoyo  onlar m ey çib d ib r.

A y, ulduz эПпэ p iyab   aldı, 

Dünyadan bodxahlar.  d ivb r yoxaldı. 

О  tomiz qızlann canında olbot.

Vardı  baı 

Bu yer olduğuyçün yadlardan uzaq, 

Roqso başladılar sorxoşlanaraq.

Biri  salam verir təzətər g ü b ,

Noğmo  oxuyurdu biri bülbüb. 

Şadlıqdan başqa şey heç bilmirdibr, 

Qolblərində yoxdu qüssodon  osor. 

Şirin də  о  şirin b b b r  içində 

A ya bonzoyirdi Ülıcər içindo.

Moclis düzoltmişdi  scvonlor üçün, 

Bozon  içir, bozon deyirdi:  "Için!" 

ScvinirKon baxıb  AytOK üzüno. 

Xosrovun suroti  doydi  gözüno. 

Gözolloro dedi:  "Ş

ok

Iİ gotirin. 

Kimdir onu çoKon. т э п э  yetirin". 

Ş

ək

Iİ gotirdilor, эНпэ aldı,

Bir saat lal,  dinmoz  scyrino  daldı. 

Üroyi  golmirdi  qoysun irağa,

H əya qoymayırdı qucaqlamağa.

100

Нэг ona baxanda bihuş olurdu,

Нэг qədəhdən bir az  sərxoş  olurdu. 

О 

ş o k I İ  

görüncən ruhu gedirdi, 

Gizlətsələr, уепэ  tolob edirdi. 

Qorxuya düşdülər о qaravaşlar,

101

Dedibr:  bu 

ş o k Io  

Şirin band olar.

Çin nəqşindən gözəl о 

ş ə k I İ  

haman 

Cırıb götürdübr qızlar aradan.

Şirin soruşanda:  "Bəs hanı  surət?"

D edib r 

kİ: 

"Divbr apardı,  olbot.

Bu yer qorxuludur, buradan qaçaq,

GcdoK başqa ycrdo bir məclis açaq".

Bu manqaldan onlar alovlandılar,

ÜzorlİK yandırıb qaçdılar кэпаг.

Ulduzu söndürüb tüstüyb, уепэ 

Atlan  sürdübr başqa çəmənə.

Ş A PU R U N  İK İNCİ D Ə FƏ  X O S R O V U N  

ŞƏ K LİN İ  G Ö ST Ə R M Ə Sİ

Gül  rəngli at sohor zorrin  nalından 

Daşlara od  rongli  toz  sopon  zaman 

Нэг bucaqda yüz  sirr ey b d i  aşKar,

IpoK 

bir örtüyo büründü dağlar.

HuritaK о baKİr qızlardan qabaq 

Golmişdi уепэ də  Şapur çaparaq.

Əvvol 

çoKdiyitOK 

K a ğ ı z  

ü s t ü n o  

Xosrovun 

şoK İi n i  ç o K m i ş d i  

уепэ.

Gəlib bu çəmənə о  şux gözəllər,

GültOK açıldılar уепэ  tozotor.

Zorbafta geyinm iş  hor nazlı  pori 

Rişxəndlə  süzürdü göydo qəməri.

Könülsüz başlandı 

Kcfo 

ovvoldo.

Sonrasa qızışdı  moclis get-gedo.

Gözollor oynayıb,  qızanda meydan 

Oyunbazlığını başladı  zaman.

Şirin nəzər saldı təzədən, уепэ 

G özbri  sataşdı  о ruh 

ş o K İin o .

Başladı  porvaza canının quşu,

D ili  söz tutmadı, pozuldu huşu.

102

Sərxoşlara bəsdi bir göz yuxusu,

103

Palçığa bəs e b r  azacıq bir su.

Qızlara soslondi:  "Bu песэ haldır?

B

ə

I

kə

 

səhv edirəm, bu bir xəyaldır!"

Əmr etdi  birino  sərv boylulardan,

Gotirsin  о 

ş o k I İ  

yanına bir an.

A y üzlü qız 

ş o k I İ  

g izb d i,  laxin 

Üzünü örtmodi  palçıq günoşin.

Dedi:  "Bunu edən poridir.  pori.

О  edir çox zaman b e b   işbri".

Ordan dağıldılar moyus.  noşosiz.

Gülbrdən qalmadı çomondo bir iz.

Axarlı-baxarlı уегэ goldi lor.

Y axşı  m od is qurub, çox dincoldi lor.

Goldi  axşam çağı,  о  qoca qartal 

Bir yaqut tulladı  zülmoto  dorhal.

Y er reyhan,  ollordo  badolor gülgün,

Mast olub yatdilar о gcco bütün.

ŞA PU R U N  Ü Ç Ü N C Ü  D Ə FƏ  X O SR O V U N  

ŞƏ K LİN İ  G Ö ST Ə R M Ə Sİ

Gcconin  qoynundan çıxınca sohor 

Qızıldan tac qoydu başına göybr.

Firuzo taxt üsto  si'ifro  sorildi.

I

çk

İ  içonloro  şorab verildi.

О 

yerdon  Porisuz  KİlsosinodoK 

О 

poriüzlülor getdi yüyürəıc 

О 

сэппэШ к ycrdo gozib bir zaman 

Lacivord g ö y b r i  qoydular heyran.

Bir sa f 

Könül 

K İ m i 

tortomiz ova,

Uşaq 

scvgisitO K   m ö t a d il 

hava.

T \^ a q  connot 

Kİmi, 

gözol  qoxulu,

Нэг yam dürbrb, g ü lb r b   dolu.

Lalodon bütxana olmuşdu daşlar,

Com on in  zülflinü sorin  meh darar.

104

Bülbül nəvasına, qumru səsinə

105

Qırmızı çiçəıdər açmışdı siııo.

Bu gözəl çəməndə 

c o h - c o h  

vuraraq, 

Quşlar uçurdular hey budaq-budaq. 

Нэг 

K i ı n c d o   İ

k

İ 

quş verib baş-başa 

Gülə  "Nuş!"  deyərəıc edir tamaşa.

О naxış çoKon  do goldi gülşono. 

Xosrovun şəıdini yaratdı уепэ.

О pəri, bu yeri görüb xoşladı,

Pori üzlülərlə 

Kcfo 

başladı.

Ycııo 

ş o k I İ  

gördü,  hosrotlo baxdı,

О surət 

Könlünü 

yandırdı, yaxdı.

Bu hiylədən onu bir heyrət aldı, 

Oyunu unutdu, çox fiıcrə daldı. 

Qoşdu arzusuna, 

Kcfı 

unutdu, 

Götürdü surəti olindo tutdu.

Baxıb bu aynada gördü özünü, 

Görüb bihal oldu, yumdu gözünü. 

M İ I ç o k  

tutan vecsiz hörümçoK toru 

Ovladı hümanı, о  şux məğruru. 

Divlər ctdiyindon  monzil bu yeri 

Bir divano oldu burda о pori.

Bir ycrdo olarsa tadbir vo h iy b  

Insan deyil, divi ovlarlar b eb .

Bir çox söz söybdi adətdən кэпаг, 

Yenidən bir daha deyilməz onlar.

О gülyanaqlılar torpağa düşon 

Yüz yarpaqlı gülü qomli  görəncən 

B ild ib r 

k

İ , 

səbəb pəri deyilmiş, 

Başqa bir naxışla bəzənib bu iş.

Port oldular 

ş o k I İ  

cırdıqlarından. 

Vosfo başladılar о 

ş o k I İ  

haman. 

D edibr:  "Baş  qoyub, göstorib hünor. 

Ş

ək

İI  sahibindən bibrİK xəbər."

Şirin gördü onlar doğru söz deyir, 

Xidmoto hazırdır hamısı bir-bir. 

"К оток edin", dedi bir ah сокогок.

106

Y oldaşdan yoldaşa yctişor к о т эк .

107

H eç bir işdo  olma yarsız, yoldaşsız, 

Dünyada yoldaşsız allahdır yalnız.

Dünyada çox iş var yoldaşdan aşar,

Yaman gündo  çatar dada yoldaşlar.

О  bütloro baxıb  Şirin səsləndi:

"Bu  şoKİldon  ötrü  sobrim  tüıcəndi. 

GizlotmoyoK bunu  Kİmsodon  goroK.

Onun  sağlığına gəlin m ey İ

çək

".

Kcfo başladılar qızlar ycnidon.

Gülgün  şərablarla bozondi  çomon.

Başlandı  saz,  qozol. hicran noğmosi. 

YüKsəldi  saqinin  "Nuş olsun!"  səsi.

Şirin olindo təlx şərab tutunca 

A cı  vo  şirindon  most oldu dünya.

Dəyəndə  Şirinin mcyo  dodağı 

Şəıdin qabağında öpdü torpağı.

Sorxoşluq  salanda moşuqu dara 

Səbri KəsilərəK axtardı çara.

Qızlardan birini göndordi 

k İ :  

"Son 

Yoldan ötüb 

kcçoii

 

hor Kİmi görson.

Göz qoy,  soruş,  öyron  haradır sofor.

Ş

ok

İI 

barosindo ondan tut xəbər".

Qızlar gizlin,  açıq hey soruşdular,

О  surotin  sirri  olmadı aşxar.

Şirin iztirabdan heç dincəlmədi,

ŞoKİldon 

bir doğru xəbər go 

1 

modi.

Ş A PU R U N  Ö Z Ü N Ü  ŞIR IN Ə  

G Ö ST Ə R M Ə SI

Əfsunçu xolvotdon  çıxdı qofloton. 

Atoşporost 

K İ m i  

parladı  birdon.

Şapurun üzündo  Şirin özüno

Bir 

mohromlİK