Министерство высшего и среднего специального образования республики узбекистан

 
 
 
 
 
 
 

---

21 
TAJRIBA ISHI № 4 
BURG’ILASH MASHINALARI(KO`CHIRILADIGAN BURG`ILASH 
QURILMASI) AYLANTIRUVCHI-UZATUVCHI MEXANIZMLARI 
KONSTRUKTSIYASINI O’RGANISH. 
REJA: 
1. Umumiy ma’lumotlar 
2. Burg’ulash stanoklarining patron tipli aylantiruvchi-uzatuvchi mexanizmlari 
3. Zanjirli uzatkichli shpindelь tipli aylantiruvchi-uzatuvchi mexanizm 
4. Porshenli-sim arqonli uzatkichli aylantiruvchi-uzatuvchi mexanizm 
5. Sim arqonli polispast sistemali uzatkichli shpindelь tipli aylantiruvchi-
uzatuvchi mexanizm
6. Reyka-zanjirli uzatkichli shpindelь tipli aylantiruvchi-uzatuvchi mexanizm 
Ishdan maqsad: Talabalar tomonidan burg’ulash stanoklarining  
aylantiruvchi-uzatuvchi mexanizmlari to’g’risida umumiy ma’lumotlarni, ularning 
turlari, konstruktiv tuzilishi va ishlash printsipini o’rganish 
 
Umumiy ma’lumotlar 
Burg’ilash stanoklarining aylantiruvchi-uzatuvchi mexanizmlari (AUM(VPM- 
vraщatelьno-podayuщiy mexanizm)), ularning qaysi tipga oidligidan qat’iy nazar 
stanoklar modellarining bir-biridan printsipial farqini, burg’ilash instrumentini 
uzatish tezligi va aylanish chastotalarining o’zgarish diapazonini, o’q bo’yicha 
qo’yilgan kuch va buralish momenti qiymatini, hamda skvajinani burg’ulash 
tugagandan keyin burg’ilash snaryadini chiqarib olish va uni ishchi holatga keltirish 
uchun yordamchi operatsiyalar davomiyligini belgilab beradi. 
Burg’ilash stanogining snaryadini kuch bilan ta’minlash sxemasiga binoan, 
snaryadni aylantiruvchi yuritma stanok pastki qismida, ya’ni platformada yoki yuqori 
qismida burg’ilash snaryadi suriluvchan karetkasi shaklida o’rnatilishi mumkin. 
Burg’ilash stanoklarida shtangani bosim kuchi bilan ta’milash printsipi 
bo’yicha, qisib oluvchi patronli pastki qismda kuch beruvchi va shtanga butun 
uzunligi bo’yicha kuch bilan ta’sir etuvchi yuqori qismda o’rnatilgan uzatish 
mexanizmlari sxemalari qo’llaniladi. 
SHaroshkali 
burg’ilash 
stanoklarida 
AUM-aylantiruvchi-uzatuvchi 
mexanizmlarining turli konstruktsiyalari qo’llaniladi. Zamonaviy sharoshkali 
burg’ilash stanoklarida uch tipli, ya’ni patron tipli, shpindelь tipli va rotor tipli AUM 
lar qo’llanilgan bo’lib,eng keng tarqalgani zanjirli yoki sim arqonli uzatkichli 
shpindelь tipli AUM hisoblanadi. 
Burg’ilash 
stanoklarining 
barchasida 
aylantiruvchi mexanizm ishlash printsipi bo’yicha bir xil bo’lib, yuritkich, reduktor 
va qator konstruktsiyalarda patrondan iborat bo’ladi. Ayrim burg’ilash stanoklarida 
aylantiruvchi burg’ilash snaryadi bilan skvajina chuqurlashib borgani sari pastga 
tomon suriladi, ikkinchilarida aylantirgich harakatsiz bo’lib, burg’ilash snaryadi bilan 
ushlab olish uskunasi va aylanma harakatni unga uzatuvchi bir tishli g’ildirak 
suriladi. Tishli g’ildirak uzatish uzunligiga teng bo’lgan shlitsli yoki profil val 
bo’ylab siljitiladi. 

---

22 
Birinchi sxema bo’yicha aylanma burg’ilash, olov yordamida burg’ilash va 
pnevmo zarb bergichli burg’ilash, ikkinchi sxema bo’yicha uzatish uzunligi 
chegaralangan sharoshkali burg’ilash stanoklari(2SBSH-200; 2SBSH-200N; BASH-
320) ishlaydi.
Burg’ilash snaryadini aylantirgich sifatida o’zgaruvchan tok elektr 
yuritkichlari(2SBSH-200; 2SBSH-200N; SBU-125XL), o’zgarmas tok elektr 
yuritkichlari (SBR-160; SBSH-250MN; SBSH-320) va gidro yuritkichlar (2SBR-
125; SBU-160; SBSH-200) qo’llaniladi. O’zgarmas tok elektr yuritkichlari va gidro 
yuritkichlar instrumentning aylanish tezligini uzluksiz regulirovka qilish va turli 
qattiqlikdagi tog’ jinslarida optimalь rejimda burg’ilash imkonini beradi. 
O’zgaruvchan tok asinxron elektr yuritkichlari qo’llanilganda ko’pincha ikki –
va ko’p tezlikli reduktor ishlatilishi talab etiladi. 
Burg’ilash stanoklarida gravitatsion, tishli-reykali, sim arqonli, zanjirli, vintli, 
differentsial-vintli, porshenli va kombinatsion uzatish mexanizmlari qullaniladi.