Министерство высшего и среднего специального образования республики узбекистан

 
 

---

16 
Nazorat savollari: 
1. Perforatorlar haqida umumiy tushuncha. 
2. Perforatorlar turlari. 
3. Perforatorlar tuzilishini o`rganish. 
4. Perforatorlar ish prinsiplarini o`rganish. 
 
 
LABORATORIYA ISHI №3 
KON PARMALARI VA QO`PORUVCHI BOLG`A TUZILISHI VA ISHLASH 
PRINSIPLARINI O`RGANISH 

Reja: 
1. Parmalar haqida umumiy tushuncha. 
2. Parmalar turlari. 
3. Parmalar tuzilishini o`rganish. 
4. Parmalar ish prinsiplarini o`rganish. 
 
Kon parmalari (sverlolar) ko`mir va yumshoq tog’ jinslaridan aylantirish 
usuli bilan shpurlar burg’ilashga mo’ljallangan. Kon parmalari quyidagicha sinflarga 
ajratiladi: 
Qabul qilish energiyasi bo’yicha-elektrik, pnevmatik va gidravlik; 
Yuritmasi quvvati va o’rnatilish usuli bo’yicha-qo’lda va kolonkali. 
Qo’lda ishlatiladigan kon parmalari qattiqlik koeffitsienti f≤4 bo’lgan ko’mir 
va yumshoq tog’ jinslaridan diametri 40—45 mm va chuqurligi 1,5—3 m li shpurlar 
burg’ilashga mo’ljallangan. Bunday parmalarda shpurlar burg’ilash odatda qo’lda, 
ayrim hollarda yengil tayanch qurilmalarida bajariladi. Qo’lda ishlatiladigan parmalar 
massasi 16-25 kg ni tashkil qiladi.
Konchilik korxonalarida parmalarning eng ko’p tarqalgan turi elektr 
energiyasida ishlovchi kon parmalaridir. Bunda yuritma sifatida 1,0—1,4 kVt 
quvvatli 3000 ayl/min sinxron chastotali uch fazali asinxron dvigatellar ishlatiladi. 
Qo’l parmalarining barchasida xavfsizlik qoidalariga binoan 127 V kuchlanish 
iste’mol qilinadi.
Kon elektroparmalari RV tipida portlashga xavfsiz ishlab chiqarilgan bo’lib, 
gaz va changga xavfli shaxtalarda ishlatiladi. 
Ko’mir va yumshoq tog’ jinslaridan shpur burg’ilashda kon parmalari o’q 
yo’nalishidagi bosim kuchi 200—250 N bo’lib, burg’ilash tezligi 0,2—1,0 m/min 
dan oshmaydi. Qattiq ko’mirdan shpur burg’ilashda bu kuchning qiymati taxminan 
10 marotaba oshirilishi kerak. Bunday hollarda mexanik uzatishli va 
ko’chiriluvchan yengil tayanch kolonkali ERP-18DM tipidagi elektroparma 
ishlatiladi. Mamlakatimiz konchilik korxonalarida asosan to’rt turdagi qo’l 
elektroparmalari ishlatiladi.

---

17 
2.4.-jadval 
Qo’l elektroparmalarining texnik harakteristikalari 
Ko’rsatgichlari
SER-
19M 
ER14D-
2M 
ER18D-
2M 
ERP18D-
2M 
Eng tor (yarim soatli) 
quvvati, kVt 
1,2 
1,0 
1,4 
1,4 
SHpindelning aylanish 
chastotasi, ayl/min 
340/700 
860 
640 
300 
Gabaritlari, mm 
370X31
8X 
XZOO 
380X316
X 
X248 
395X31
6X 
X248 
460X31
6X 
X248 
Massasi, kg 
18 
16,5 
18 
24,5