novateurpublication.org fiziologik vazifani o’taydi: plastik va energe-tik. Oqsillarning plastik ahamiyati
shundan iboratki, ular barcha hujayralar va to’qimalarning tarkibiy qisimga kiradi,
ya’ni hujayralarning eskirgan qisimlari yangilanib turishadi va ularning
ko’payishiga asosiy rol o’ynaydi.
Oqsillarning energetik vazifasi shundan iboratki, ular organizmda kislorod
ishtirokida oksidlanib, parchalanadi va o’zidan energiya ajratadi. 1g. oqsil parcha-
langanda 4,1kkal energiya ajratadi. Bu energiya odam tanasi haroratining doimiy-
ligini saqlash, ichki organlarning normal ishlashini ta’minlash, odamning harakat-
lanishi va har xil ishlarni bajarish uchun sarflanadi. Oqsil inson organizmi
massasining 25% gacha, quritilgandan keyin esa 45-50% ni tashkil qiladi.
Oqsillarning turli a'zo va to'qimalardagi miqdori turlicha bo'ladi (1-jadval).
1- jadval. Odamning a'zo va to'qimalaridagi oqsillar miqdori (% ).
A'zo va to'- qimalar Quruq vazniga oqsilning umumiy miqdori A'zo va to'- qimalar Quruq vazniga oqsilning umumiy miqdori Teri
63
11,5
Buyraklar
72
0,5
Suyaklar
20
18,7
Oshqozon
osti bezi
47
0,1
Tishlar
18
0,1
Hazm yo'li
63
1,8
Mushak
80
34,7
Yog'
to'qimasi
14
6,4
Miya va nerv
to'qimasi
45
2,0
Yurak
60
0,7
Jigar
57
3,6
o'pka
82
3,7
Taloq
84
0,2
Butun
tanada
45
100
Oqsil inson va hayvon organizmlarida quyidagi vazifalarni bajaradi:
1. Strukturali funksiya - barcha to'qimalar, hujayralar va organoidlar oqsildan tashkil
topgan. Bu yerda fibrillar oqsillar (kollagen, keratin, elastin va boshqalar) muhim
vazifani bajaradi.
2. Katalitik funksiya - organizmdagi biokatalizatorlar - fermentlar oqsil tabiatiga ega
va barcha biokimyoviy reaksiya sodir bo'lishini boshqaradilar, ya'ni reaksiyalar
tezligini ma'lum tartibda borishiga va boshqarilishiga imkon beradi.
3. Energetik funksiya - oqsillar oshqozon ichak traktida parchalanib, oddiy
aminokislotalar shaklida so'riladi. Aminokislotalarning ma'lum qismi oksidlanib
energiya hosil qiladi.
