Moddalar almashinuvining fiziologik as



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə52/125
tarix24.12.2023
ölçüsü5,01 Kb.
#192707
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   125
Monograph

novateurpublication.org 
Mushak qisqara borishi bilan fosforilaza fermenti faollashib, energiya 
manbalaridan biri bo`lgan glikogenni parchalaydi. Oqib kelayotgan qondan glyu-
kozani olib qolish hamma a`zolarda ham bir xil emas: miya 12 % glyukozani, ichak 
9 %, mushaklar 7 %, buyraklar 7 % olib qoladi (E.S.London). 
Glyukoza organizmda kislorodsiz sharoitda (anaerob glikoliz) sut kislo-tasigacha, 
oksidlanish orqali esa CO
2
va H
2
O gacha parchalanadi. Karbonsuvlar almashinuvi
boshqarilishining asosiy ko’rsatkichi qonda glyukoza miqdorining 80-120 mg %
chegarasida saqlanilishidir. Qonda glyukoza miqdorining o’zgari-shidan jigar, 
tomirlar va gipotalamus ventromedial yadrolari hujayralaridagi glyu-koretseptorlar 
ta`sirlanadi.Karbonsuvlar 
almashinuvining 
boshqarilishida 
markaziy 
asab 
tizimining bir qancha bo’limlari ishtirok etishi aniqlangan.
1849 yilda Klod Bernar IV qorincha tubiga igna suqilganda qonda glyukoza 
ko’payishini aniqladi. Gipotalamus ta`sirlanganda ham giperglikemiya kuzatiladi. 
Talabalarda imtihon vaqtida, sportchilarda musobaqa oldidan rivojlanadigan 
giperklikemiya bosh miya po’stlog’ining qonda glyukoza miqdorini boshqa-rishdagi 
rolini ko’rsatadi.
Karbonsuvlar almashinuvi va umuman almashinuvni boshqaruvchi marka-ziy 
zveno gipotalamusdir. Bu erdan boshqaruvchi ta`sirotlar vegetativ asablar or-qali 
va gumoral yo’l bilan amalga oshiriladi. Me`da osti bezi orolchalaridagi beta - 
hujayralar ishlab chiqaradigan insulin gormoni karbonsuvlar almashinuvini bosh-
qarishda faol ishtirok etadi.
Insulin ta`siri ostida jigar va mushaklarda glikogen sintezi hamda to`qi-
malarda glyukoza iste`moli kuchayib, qonda glyukoza kamayadi. Organizmdagi 
gormonlardan faqatgina insulin shunday xususiyatga ega(2-rasm).Shunday qilib, 
insulinning karbonsuvlar almashinuviga ta`siri quyidagilarda namoyon bo’ladi:
1) Muskul va yog’ to’qimasidagi hujayra membranasining glyukozaga nis-
batan o’tkazuvchanligi oshadi; 
2) hujayralarda glyukoza parchalanishini tezlashtiradi; 
3) fosforlantirilish jarayonlarini jadallashtiradi; 
4) glikogen sintezini kuchaytiradi, parchalanishni esa to‘xtatadi; 
5) glikoneogenezni sekinlashtiradi; 
6) glikoliz jarayonlarini faollashtiradi; 
7) gipoglikemiya. 


55 

Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   125




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin