Molekulyar dinamika və metadinamika
119
Yumurta qabığının sirri [27]
Yumurtanın sirrini həll etmək üçün alımlər superkompüterdən
və metadinamika proramından istifadə etdilər.
Müəlliflərdən biri,
Warwick
universitetindən doktor David Quigley belə izah edir:
Metadinamika – molekulyar dinamikanın genişləndirilmiş versiyasıdır,
xüsusən maddənin nizamsız və nizamlanmış halları arasında keçidləri
daha yaxşı modelləşdirir (şəkil 2.2.7)
Toyuq necə olur ki, bir gecəyə qalın və qismən davamlı yumurta
qabığını yaradır? Bu molekulyar sirri Уорика Yorik (University of War‐
wick) və Şeffild (University of Sheffield) universitetlərindən olan
tətqiqatçılar açdılar.
Tədqiqatçılar çoxdan müəyyən etmişdilər ki, yumurta qabığının
formalaşmasında mühüm rolu zülal ovokledidin‐17 (OC‐17) oynayır;
bu maddə yumurtanın mineral hissəsinndə aşkar edilmişdir.
Təcrübələr göstərdi ki, OC‐17, amorf kalsium karbonatın CaCO
3
, bərk
qabığın əsas materialı olan kristallik kalsitə çevrilməsini təmin edir.
Lakin zülalın işinin mexanizmi hələ məlum deyildi.
Alimlər bu
məsələni həll etmək üçün yumurta qabığının formalaşmasında iştirak
edən molekulun modelini superkompüterə daxil etdilər. Məlum oldu
ki, OC‐17 –nin iki həlqəsində olan aminturşu argininin iki qrup qalığı,
qısqac və qandal kimi işləyərək, kalsium‐karbonatın nanohissəciklərini
ələ keçirir və böyüyən nanokristala çevirir. Lakin ən maraqlı
hadisələr sonra baş verir. Tədqiqatçılar OC‐17 zülalının çox incə
yüksək effektli təkrar istifadə prosesini aşkar etdilər. Aydın oldu
ki, kristal böyüdükcə, onu saxlayan zülal rabitə qüvvələri (qısqac)
zəifləyir
və nəhayət, nanokristal qısqacdan qoparaq müstəqil
böyüyür. Maraqlı odur ki, zülal qısqacından
qopma CaCO
3
nano‐
hissəciyində kristal özəyi yarandıqda baş verir və buna görə də,
kristallaşma prosesi–yumurta qabığının formalaşması davam edir.