Moliya bozori

Hosilaviy qimmatli qog'ozlami chiqarishdan qanday maqsadlar ko'zlanadi?





TOPSHIRIQLAR

1. 
   Hosilaviy qimmatli qog'ozlami har bir tasnif belgisi bo'yicha tavsiflang.
   
2. 
   Terminlar lug'atini tuzing.
   

68

5-bob. MOLIYA BOZORIDA INVESTITSIYA

INSTITUTLARI FAOLIYATI

1. 
   Investitsiya muassasalari xususiyatlari
   

Qimmatli qog'ozlar bozorida professional faoliyat — qimmatli qog'ozlarni chiqarish, joylashtirish va ulaming muomalasi bilan bog'liq xizmatlar ko'rsatish bo'yicha litsenziyalanadigan faoliyat turi.
Qimmatli qog‘ozlar bozorida professional faoliyat qimmatli qog'ozlar bozorini tartibga solish bo'yicha vakolatli davlat organi tomonidan beriladigan litsenziya asosida amalga oshiriladi, qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno.
Investitsiya muassasalari - bu qimmatli qog'ozlar bilan o‘z faoliyatini asosiy faoliyat sifatida amalga oshiruvchi qimmatli qog'ozlar bozorining professiopal ishtirokchilaridir.
Investitsiya muassasasi bo'lgan yuridik shaxsning ustavida lining asosiy faoliyat turi, albatta, ko'rsatilishi kerak (bu — investitsiya muassasalarini oddiy xo'jalik yurituvchi subyektlaridan ajratib turuvchi birinchi xususiyat). Boshqa mamlakatlarda investitsiya muassasalari qimmatli qog'ozlar bozorida o'z faoliyatini maxsus faoliyat sifatida amalga oshiruvchi tashkilot, deb ta’riflanadi.
Mamlakatimiz fond bozori rivojlanish bosqichida bo'lib, qimmatli qog'ozlaming likvidligi yuqori bo'lmagan hozirgi sharoi- tida investitsiya muassasasi maqomini olishga da’vogarlik qiluvchi tashkilotlar uchun bunday sharoitda o'z faoliyatini amalga oshirish juda qiyin bo'ladi. Shuning uchun fond bozorida ishlashga ixtisoslash- gan tashkilotlar shakllanish bosqichida o'zlarini ular faoliyatining taqiqlanmagan boshqa aniq investitsiya muassasasining faoliyati bilan qo'shib olib borilishidan olingan daromadlar hisobidan qo'llab-quwatlashi hech jqanday xavfli emas.


69

Qimmatli qog'ozlar bozorida professipnal faoliyat quyidagilar sifatida amalga oshiriladi:

• 
  investitsiya vositachisi (broken, dileri);
  
• 
  investitsiya maslahatchisi;
  
• 
  investitsiya fondi;
  
• 
  investitsiya aktivlarini ishonchli boshqaruvchi;
  
• 
  depozitariy;
  
• 
  hisob-kitob — kliring palatasi;
  
• 
  transfer-agent;
  
• 
  qimmatli qog'ozlaming biijadan tashqari savdosi tashkilotchisi.
  

Litsenziya talabgoriga lining arizasiga binoan, qimmatli qog'ozlar bozoridagi professional faoliyatni amalga oshirish uchun yoki mazkur faoliyat turining qismlari uchun litsenziya berilishi mumkin. Qimmatli qog'ozlar bozoridagi professional faoliyatni amalga oshirish uchun litsenziya qimmatli qog'ozlar bozorida professional faoliyatni birga qo'shib olib borish uchun belgilangan cheklashlar hisobga olingan holda beriladi. Faqat qimmatli qog'ozlar bozori mutaxassisining malaka guvohnomasi bo'lgan kamida ikki xodimga ega yuridik shaxslar (investitsiya fondi bundan mustasno) qimmatli qog'ozlar bozorining professional ishtirokchilari bo'lishi mumkin. Qimmatli qog'ozlar bozori mutaxassisining malaka guvohnomasi uch yil muddatga beriladi.
Qimmatli qog'ozlar bozorida professional faoliyatni amalga oshiruvchi yuridik shaxslaming tashkil etilishi, faoliyati, qayta tashkil etilishi va tugatilishi tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi.
Investitsiya fondining faoliyati boshqa turdagi faoliyat bilan birga qo'shib olib borilishi mumkin emas. Depozitariyning professional faoliyatini birga qo'shib olib boruvchi transfer-agent investitsiya vositachisining professional faoliyatini amalga oshirishga haqli emas.
Professional faoliyatni birga qo'shib olib borish va qimmatli qog'ozlar bo'yicha operatsiyalami o'tkazishga doir qo'shimcha chek- lovlar qimmatli qog'ozlar bozorini tartibga solish bo'yicha vakolatli davlat organi tomonidan belgilanadi.
O'zbekiston qimmatli qog'ozlar bozoridagi har xil faoliyat turlarining birlashtirilishi bir shaxsning o'ziga investitsiya muassasa-