Moliya Instituti E. Egamberdiev X

Reja tuzish uchun resurslarga bo’lgan talab, kelajakda sotish mumkin bo’lgan mahsulot xajmi, xarajatlar, foyda miqdori hisoblab chiqariladi. Bu xil ishlarni bajarish jadvallarda, chizmalarda aks etdiriladi.

Asosiy iboralar va tushunchalar.

1. 
   Mahsulotni kritik hajmi (pirovard hajmi) - doimiy harajatlar bilan o’zgaruvchan harajatlar miqdoridan iborat,
   
2. 
   Aktiv-buxgalteriya hisobining bir qismi bo’lib, unda korxonaga tegishli barcha narsalar aks etdirilgan bo’ladi. Moddiy boyliklar, pul mablag’lari, olish kerak bo’lgan qarzlari ( ma’lum muddatlar).
   
3. 
   Passiv-harajatlarni daromaddan oshib ketgan miqdorini aks etdiruvchi buxgalteriya balansining bir qismi. To’lov balansidagi defetsit.
   
4. 
   Bank-kredit-moliya mua’ssasi bo’lib, unda korxonalarning yoki alohida shaxslarning vaqtincha bo’sh turgan pul mablag’lari
   
5. 
   to’plangan bo’ladi va ularni kredit (qarz, ssuda) sifatida beriladi, mamlakatda pul harakatini tartibga soladi.
   
6. 
   Buxgalteriya hisobi - xo’jalik jarayonlarini, ularning natijalarini va pul hisobida ishlatilgan resurslarni hisob raqamlarida aks etdirish.
   
7. 
   Valyuta boyliklari- xorijiy valyutalar, qimmatbaho qog’ozlar; qimmatbaho metallar; qimmatbaho tabiiy toshlar.
   
8. 
   Valyuta rezevlari - oltinni markazlashtirilgan zaxirasi va markaziy banklardagi va mamlakatning valyuta-moliyaviy tashkilotlaridagi xorijiy valyutalar.
   
9. 
   Valyuta-mamalkat pul birligi; xorijiy davlatlarning pul belgisi; xorijiy pul berliklarida (veksel, chek va hokazo) ifoda etilgan muomaladagi va to’lovdagi hamda xalqaro hisob-kitoblarda ishlatiladigan kredit mablag’laridir.
   
10. 
    Diversifikatsiya- shu firma ishlab chiqaradigan maxsulot turini kengaytirish; mamlakat iqtisodiyotini rivojlantrishdagi yangi sifatli xolat.
    
11. 
    Diller-ko’pincha o’z nomidan va o’z hisobidan tovarni boshqalarga sotib yuboradigan shaxs yoki firma.
    
12. 
    Diskont-vekselni hisobga olish; tovar bahosidan chegirma (skidka).
    
13. 
    Mahsulot etkazib berish shartnomasi-shartnomaga muvofiq etkazib beruvchi kelishilgan muddatga tovarni xaridorga mulk sifatida topshirish majburiyatini
    

oladi, xaridor esa tovarni qabul qilish va uning uchun ma’lum miqdorda pul mablag’larini to’lash majburiyatini oladi.

14. 
    Mijoz-doimiy xaridor, buyurtmachi;
    
15. 
    Kontrakt - tovarga egalik qilish xuquqini sotuvchidan xaridorga o’tishini mo’ljallagan, tovar va xizmatlarni oldi-sotdi shartnomasi.
    
16. 
    Baho liberalizatsiyasi-markaziy boshqarmalar nazoratidan bo’shatilishiga yo’naltirilgan bahoni shakllantirishning davlat siyosati yoki banday nazoratni anchagina bo’shashtirilishi;
    
17. 
    Foyda-barcha korxona hisobiga tushgan pullar va minus barcha harajatlar, ya’ni foyda yoki zararlar.
    
18. 
    Asosiy kapital-er., bino va dastgohlarni o’z chiiga olgan aktivlar.
    

3.