Moliyaviy natijalar hisobining ahamiyati va vazifalari

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
http://www.newjournal.org/ 

Volume–22_Issue-1_February_2023 
44 
FP - favqulodda vaziyatlardan olingan foyda; 
FZ - favqulodda vaziyatlardan ko‘rilgan zarar; 
- yilning soy foydasi, u soliq to‘langandan keyin xo‘jalik yurituvchi sub’ekt 
ixtiyorida qoladi, o‘zida daromad (foyda)dan to‘lanadigan soliqni va minus qonun 
hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa soliqlar va to‘lovlarni chiqarib tashlagan holda 
soliqlar to‘langunga qadar olingan foydani ifodalaydi: 
SF =STF-DS-BS, 
bunda, SF - sof foyda; 
DS - daromad (foyda)dan to‘lanadigan soliq; BS 
- boshqa soliqlar va to‘lovlar. 
Foydaning taqsimlanishi deganda uning iste’mol va jamg‘arishga yo‘naltirilishi, 
joriy davr foydasining soliqlar to‘lovi, ishlab chiqarishni rivojlantirish va zaxiralashga 
hamda kapital egalari o‘rtasidagi shartlar, kelishuvlarga binoan taqsimlanishi 
tushuniladi. 
Xulosa: 
Foyda quyidagicha taqsimlanadi: 
- soliq qonunchiligiga muvofiq davlat byudjetiga soliqlar, yig‘imlar va 
to‘lovlarga; 
- ishlab chiqarishni rivojlantirish va zaxiralashga; - aktsiya va kapital egalariga 
dividendlar to‘lashga. 
Korxona o‘zining hisob foydasidan, avvalo, davlat oldida hisob beradi va o‘zining 
ixtiyorida hamda tasarrufida bo‘lgan foyda summasini aniqlaydi. Foydadan olingan 
soliqlar qat’iy stavkalarda va foizlarda undiriladi. Hisob foydasining qolgan qismi 
korxona sof foydasi sifatida uning erkin belgiloviga (aktsionerlar umumiy 
yig‘ilishining qarori va ichki nizomiga) muvofiq taqsimlanadi.Sof foydadan ishlab 
chiqarishni rivojlantirish va kengaytirishga oid sarflar aktsionerlarning umumiy 
yig‘ilishida hisob berish hamda ularning roziligini olish asosida belgilanadi.Sof 
foydaning qolgan qismi chiqarilgan aktsiyalarning turiga qarab va ularning imtiyozli 
shartlari asosida taqsimlanadi. Dastlab imtiyozli aktsiya egalariga oldindan 
kafolatlangan foizlarda to‘lovlar hisobga olinadi, so‘ngra oddiy aktsiya egalariga 
dividend foizlari va summalari e’lon qilinadi. Foydaning taqsimlanmagan qismi 
korxona uchun taqsimlanmagan foyda sifatida, agar korxona nochor ahvolda bo‘lsa, 
qoplanmagan zarar sifatida keyingi hisobot yiliga o‘tkaziladi. 
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Do’stmuratov R.D. Buxgalteriya hisobi nazariyasi; / Darslik; Тoshkemt Yangiyul 
poligraf servis, 2007; 256 b.[1] 
2. Sh.Ergasheva.; Бухгалтерский учет /.; Тoshkent «Иқтисод-молия» - 2010.[2] 
3. Ostanaqulov., Buxgalteriya hisobi nazariyasi; / Darslik; Тoshkent Iqtisod-Moliya, 
2007.[3] 
4. Э.Ф.Гадоев ва б. Бухгалтер учун амалий қўлланма, Тошкент – Норма – 
2011.[4]