Моррининг сешанба дарслари

Oʻn uchinchi seshanba: mukammal kun haqida 
suhbatlashamiz
 
Morri  oʻlimidan  soʻng  jasadi  kuydirilishini  xohlardi.  U  bu  haqida 
Sharlotta bilan maslahatlashib, shu eng maqbul usul degan qarorga 
keldi.  Morri  dafn  marosimini  oʻtkazishni  qadrdon  doʻsti  –  Brandeys 
universiteti  ravvini  Al  Akselrodga  ishonib  topshirdi.  Al  Akselrod 
Morrini  koʻrgani  kelganda,  Morri  unga  oʻz  jasadining  kuydirilishi 
toʻgʻrisidagi rejasini aytdi. 
– Keyin Al… 
– Labbay? 
– Meni haddan ortiq kuydirib yubormasliklariga koʻz-quloq boʻlgin, a. 
Ravvin  hang-
mang  boʻlib  qoldi.  Endi  Morri  oʻz  jasadi  haqida  hazil 
qilishga oʻtgandi. Oʻlimi yaqinlashgani sari, u oʻz jismiga, shunchaki, 
arzimas  qobiq,  ruh  saqlanadigan  oddiy  idish  sifatida  qaray 
boshlagandi. Bari bir,  tanasi qurib, faqat  foydasiz teri va ustuxonga 
aylanib  borayotgani  sababli  undan  voz  kechish  u  qadar  qiyin 
emasdi. 
–  Biz oʻlim bilan yuzma-yuz kelishdan juda qoʻrqamiz,  – dedi Morri 
uning yoniga joylashganimdan keyin. 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
128
 
Uning  yoqasidagi  mikrofonni  toʻgʻrilab  qoʻydim,  lekin  u  yana  tushib 
ketaverdi.  Morrini  yoʻtal  tutdi.  Hozirga  kelib  u  deyarli  toʻxtovsiz 
yoʻtalardi. 
–  Oʻtgan  kuni  bir  kitob  oʻqigandim.  Unda  yozilishicha,  shifoxonada 
bemor  vaf
ot  etishi  bilan  uni  darhol  choyshabga  oʻrab,  lyukka 
oʻxshash narsaning yoniga olib borib, pastga tashlab yuborisharkan. 
Ular  murdani  tezroq  koʻzdan  yoʻqotish  haqidai  oʻylaydi.  Odamlar 
oʻlimga yuqumli kasallikdek qarashadi. 
Men mikrofonni uning yoqasiga qot
irish bilan ovora edim. Morri qoʻl 
harakatlarimga bir qarab oldi. 
–  Oʻlim  yuqumli  emas.  U  ham  hayot  kabi  tabiiy  hodisa.  U  –  biz 
tuzgan kelishuvning bir qismi. 
Morri  yana  yoʻtala  boshladi,  men  ortga  tisarilib,  doimgidek  har 
qanday  jiddiy  falokatga  tayyor  holda  kutib  turdim.  Oxirgi  paytlarda 
Morri tunlarni ming azobda oʻtkazayotgandi. Dahshatli tunlar. U atigi 
bir necha soat orom olar, keyin esa kuchli yoʻtaldan nafasi boʻgʻilib 
uygʻonardi.  Hamshiralar  yotoqxonaga  yugurib  kelib,  yelkasiga  urar 
va  oʻpkasidagi  balgʻamni  koʻchirishga  urinardi.  Hamshiralar  uni 
odatdagidek  nafas  oldirishga  muvaffaq  boʻlganida  ham  (bu  endi 
faqat  kislorod yuboruvchi uskuna orqali amalga oshirilardi),  bunday 
kurash Morrining tinka-madorini quritar va u kuni bilan behol yotardi. 
Uning 
burniga  kislorod  naychalari  oʻrnatilgandi.  Ularni  koʻrgani 
koʻzim  yoʻq  edi.  Menga  naychalar  chorasizlik  ifodasidek  tuyulardi. 
Ularni yulib olgim kelardi. 
– Oʻtgan kecha… – Morri sekingina shivirladi. 
– Xoʻsh, xoʻsh? Oʻtgan kecha? 
–  Meni  kuchli  yoʻtal  xuruji  tutdi.  Soatlab  davom  etdi.  Oʻlib  qolsam 
kerak deb oʻyladim. Nafas ololmayman. Boʻgʻilib qolgandim. Bir payt 
boshim  aylana  boshladi…  shunda  qalbimda  qandaydir  bir 
osoyishtalik  hissi  paydo  boʻldi  va  men  ketishga  tayyorligimni  his 
qildim. 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
129
 
Morri koʻzlarini katta-katta ochdi. 
–  Mich,  bu  betakror  tuygʻu  edi.  Sodir  boʻlayotgan  hodisani  qabul 
qilish  hissi,  qalb  osoyishtaligi.  Oʻtgan  hafta  koʻrgan  tushim  haqida 
oʻyladim  –  unda  qandaydir  koʻprikdan  nomaʼlum  tomonga 
oʻtayotgandim.  Manzil  qanday  boʻlishidan  qatʼiy  nazar,  u  tomon 
borishga tayyor edim. 
– Lekin bormadingiz. 
Morri bir lahza tin oldi. Soʻng sekingina bosh chayqadi: 
–  Yoʻq,  bormadim.  Lekin  bora  olishimni  aniq  his  qildim. 
Tushunyapsanmi?  Barchamiz  izlayotgan  narsa  aynan  shu.  Oʻlim 
haqligini  xotirjam  qabul  qilish.  Agar  oxir-
oqibat  oʻlimni  xotirjam 
qarshi  olish  qoʻlimizdan  kelishini  bilsak  edi,  ana  undan  keyin 
chindan qiyin ishni qilishni ham bir amallardik. 
– Qaysi ish? 
– Hayot bilan murosa qilish. 
U  orqasidagi  deraza  tokchasida  turgan  hibiskus  butasini  olib 
kelishimni  soʻradi.  Butani  kaftimga  qoʻyib,  uning  yuziga  yaqin 
keltirdim. U jilmaydi. 
– Oʻlish – tabiiy jarayon, – takrorladi u. – Biz oʻzimizni tabiatning bir 
qismi  sifatida  koʻrmasligimiz  sababli  oʻlim  bizni  sarosimaga  soladi. 
Biz insonmiz, demak, tabiatdan ustunroqmiz deb oʻylaymiz. 
Morri butaga qarab jilmaydi. 
–  Aslida  unday  emas.  Dunyoga  kelgan  har  bir  narsa,  vaqti  kelib 
oʻladi. – U menga qaradi: – Fikrimga qoʻshilasanmi? 
– Ha. 
–  Yaxshi,  –  shivirladi u, –  inson boʻlishning mukofoti ham bor. Shu 
gʻaroyib  oʻsimlik  va  hayvonlardan  farqimiz  mana  nimada.  Toki  bir-
birimizni  yaxshi  koʻrib,  mehr-muhabbat  hissini  xotiramizda  saqlar 
ekanmiz,  oʻlganimizdan  keyin  ham  butunlay  yoʻqlikka  gʻarq 
boʻlmaymiz.  Sen  qoldirgan  mehr-muhabbat  oʻlmaydi.  Sendan 
qolgan  xotiralar  oʻlmaydi.  Hayotligingda  mehr-muhabbat  va 

---