Mövzu Entomologiya və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərərverən canlılar haqqında anlayış, onların növ tərkibi, çoxalma və inkişafı. Zədə və zərər. Plan

İri un böcəyi (Tenebrio melitor S.) - Böcəklər (Coleoptera) dəstəsinin, qarabədən böcəklər (Tenebrionidae) fəsiləsinə mənsubdur.

Böcək qara, yaxud qonur rəngdədir, qanadları yaxşı inkişaf etmişdir. Bığcıqları 11 buğumludur, təsbehvaridir. Böcəyin uzunluğu 3-5 mm-ə qədərdir.

Yumurtası ağdır, paxlaşəkillidir. Un qurdu adı ilə məşhur olan sürfəsi çılpaqdır, əvvəllər ağ, sonralar isə açıq-sarı rəngdədir. Olduqca möhkəmdir. Axırıncı yaşda uzunluğu 25-30 mm-ə çatır.

Pupu sarımtıl-ağ rəngdədir, uzunluğu 16-17 mm olur. İri un böcəyi geniş yayılmış növdür. Əsasən una, buğda dənlərinə, çörəyə və s. zərər vurur.

Zərərverici inkişafını başa çatdırmış sürfə fazasında qışlayır. Yazda həmin sürfələr puplaşır. Puplaşma əsasən un topaları daxilində gedir. May ayında həmin puplardan böcəklər uçmağa başlayır. Böcəklər gecələr fəal olur. Dişi böcəklər 2-4 aylıq ömrü boyu 280-ə yaxın yumurta qoyur. Yumurtalar tək-tək, bəzən topa halında məhsulların üzərinə qoyulur. Sürfə 240 gün yaşayır və bir neçə dəfə qabıq dəyişir. Sürfələr üzərinə yumurta qoyduğu məhsulla qidalanır. İnkişafını bitirən sürfə qidalanma yerini tərk edərək divarlar, tirlər və s. çatlarında puplaşırlar. Pupun inkişafı 14-21 gün çəkir. İl ərzində bir nəsil verir.