Mövzu: İstehsal logiSTİkasi plan: logiSTİka – İstehsalin təŞKİLİNİN Əsas formalarindan biRİ KİMİ İstehsal logiSTİkasinin mahiYYƏTİ

7.4. Çevik istehsal – logistik sistemlərinin yaradılması

Çoxnomenklaturalı fərdi və kiçik seriyalı diskret istehsalın, yəni eyni zamanda çoxnomenklaturalı ədədi məmulatların hazırlanması üzrə iqtisadi fəaliyyətin səmərəliliyinin yüksəldilməsi problemi istehsalın təşkili və idarə edilməsi üzrə yeni metodların axtarılıb tapılması və onların praktiki tətbiqinə əsaslanır. Belə metodlar istehsalın kifayət qədər yüksək məhsuldarlığını və avtomatlaşdırılmasını (işçi qüvvəsinə yer qalmayan - istehsalın robotlaş­dırılmasını) təmin etməklə istehlakçı zövqünü tam oxşayan məmulatların hazırlanmasını nəzərdə tutur və bunun üçün isə uyğun istehsal avadanlıqlarının yaradılmasını tələb edir.

Bu baxımdan çoxnomenklaturalı diskret istehsalda istifadə olunan müasir texnoloji komplekslər aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:
a) texnoloji əməliyyatların intensivləşdirilməsi və avtomatlaş­dırılması;
b) texnoloji proseslərin avtomatlaşdırılması, istehsala hazırlıq mərhə­ləsi də daxil olmaqla onun bütün mərhələlərinin kompyüterləş­dirilməsi, istehsalın texniki təminatının yüksək səviyyəsi;
c) icra edilən texnoloji əməliyyatların nəqletmə, anbarlaşdırma və idarə­etmə ilə əlaqələndirilməsi.
Qeyd olunan tələblərin ödənilməsi texnoloji proseslərin təşkili və idarə ­edilməsi sahəsində yeni prinsiplərin - çevik istehsal sistemlərinin meydana gəlməsini şərtləndirdi. Belə sistemlər istehsalın təşkili və idarə edilməsi üzrə ənənəvi prinsip-lərdən (onlara riayət etməklə) yalnız avtomatlaşdırma səviyyə­sinə görə fərqlənir. Çevik avtomatlaşdırılmış istehsal rəqəmli – proqramla idarə edilən dəzgahları və emal mərkəzlərini minielektron hesablama maşınları, texnikası ilə birləşdirən avtomatik sistemlərdən ibarətdir. Belə istehsal bir məmulatın emalından tezliklə digərinə keçməyə, eyni vaxtda müxtəlif əməliyyatları yerinə – yetirməyə imkan verir və müxtəlif növ məmulatların hazırlanmasında tətbiq edilir.
Çevik istehsal sistemlərinin meydana gəlməsini mümkünləşdirən texniki şərtlər aşağıdakılardan:

• 
  unifikasiya edilmiş şəbəkə modulları (istehsala xidməti həyata keçirən manipulyatorlar, robotlar və digər növ qurğuların) bazasında köməkçi və quraşdırma əməliyyatlarının avtomatlaşdırılmasını təmin edən və rəqəmli– proq­ramla idarə olunan müasir avtomatlaşdırılmış avadanlıqların yaradılması;
  
• 
  kompyüter texnikasından istifadəyə əsaslanmaqla yük vahidlərinin sax­lan­ması, istehsal sahələrinin tələbatı üzrə anbarlarda axtarılması və iş yerlərinə çatdırılması, habelə onların iş yerlərində müvafiq formada quraşdırılması üzrə icra edilən əməliyyatların avtomatlaş­dırılmasını təmin edə bilən qurğuların yaradılması;
  
• 
  ayrı-ayrı texnoloji əməliyyatlar (vahidləri) və texnoloji komplekslər üçün əlaqəli informasiya – idarəetmə strukturunun qurulmasına imkan verən kifayət qədər etibarlı və nisbi mənada ucuz kompyüter texnikasının aşkar edilməsindən ibarətdir.
  

Bu baxımdan müasir istehsal kompleksləri üçün texnoloji, parametrik və struktur çeviklik dərəcəsinin yüksək olması və tipik texnoloji, habelə idarəetmə qərarlarının geniş tətbiq edilməsi xarakterikdir.
Beləliklə, müasir iqtisadi şəraitdə elmi – texniki tərəqqinin inkişafı, alıcı bazarının formalaşması, alıcı motivasi­yasının dəyişməsi, habelə bütün formada rəqabət mübarizəsinin kəskinləşməsi prosesləri bazar mühitinin dinamik inkişafını şərtləndirən ən mühüm amillərdir. Belə bir şəraitdə fərdiləşdirmə ənənələrinə tabe olmaqla kütləvi istehsal imkanlarının saxlanılmasına çalışan sahibkarlar çevik istehsal – logistik sistemlər (ÇİLS) əsasında istehsalın təşkil edilməsi məsələsinə daha çox üstünlük verirlər.