Mövzu Qərar Qəbulu Qərar nə deməkdir və qərar qəbulunun menecerlərlə əlaqəsi necədir?

[1]
Cəmi
Jeep Compass	2 20	10 80	8 40	7 35	5 15	5 5	195
Ford Focus	9 90	6 48	5 25	6 30	8 24	6 6	223
Hyundai Elantra	8 80	5 40	6 48	6 30	4 12	6 6	198
Ford Fiesta SES	9 90	5 40	6 48	7 35	6 18	5 5	218
Volswagen Golf	5 5	6 48	9 45	10 50	7 21	7 7	221
Toyota Prius	10 100	5 40	6 30	4 20	3 9	3 3	202
Mazda 3 MT	4 40	8 64	7 35	6 30	8 24	9 9	202
Kia Soul	7 70	6 48	8 40	6 30	5 15	6 6	209
BMW 335	9 90	7 56	5 25	4 20	4 12	7 7	215
Nissan Cube	5 50	8 64	5 25	4 20	10 30	10 10	199
Toyota Camry	6 60	5 40	10 50	10 50	6 18	6 6	224
Honda Fit Sport MT	8 80	6 48	6 30	5 25	7 21	8 8	212

7. Seçilmiş alternativin tətbiqi
Bu mərhələdə seçilmiş həll variantı tətbiq edilir. Bəzən variant heç vaxt real ola bilmir, çünki menecerlərin lazım olan qədər resursları və enerjisi olmur. Qərarın həyata keçirilməsini müşahidə etmək üçün ünsiyyət, motivasiya və liderlik bacarıqları istifadə edilməldilir. Seçimi tətbiq edən kəslər niyə bu variantın seçildiyini anlamalı və bunun müvəffəqiyyətli olması üçün qəti addımlar atmalıdırlar.
Seçilmiş alternativin tətbiqi mərhələsində nə olur?
Seçim müddəti bundan əvvəlki mərhələdə izah edilsə də əgər lazımi formada tətbiq edilməsə müvəffəqiyyətsiz olacaqdır. Prosesin bu mərhələsi qərarın reallaşdırılması ilə bağlıdır. Qərarın tətbiqi həmin qərarın təsir göstərəcək insanlar arasında yayılması və qərar üçün onlardan dəstək almaqdır. Qərarın nəticəsinin təsir göstərəcəyi insanlar qərar qəbulu prosesində iştirak ediblərsə qərarın nəticəsini daha həvəsli qəbul edəcəklər. Bağlılığın təmin ediməsi üçün qrup və komitələrin də menecerə köməyindən istifadə edilir.
8. Dəyərləndirmə və rəy
Qərar qəbulunun son mərhələsi menecerlər problemin həll edilib-edilmədiyini görmək üçün qərarın nəticələrini dəyərləndirilər. Seçilən və tətbiq edilən alternativ arzu olunan nəticəni təmin edibmi? Qərar qəbulunun dəyərləndirmə mərhələsində qərar qəbul edən qərarın hansı səviyyədə həyata keçirildiyini və onun məqsədlərə nail olmaq üçün nə dərəcədə effektiv olduğunu üzə çıxaran məlumatlar toplayır. Rəy (feedback) çox vacibdir, çünki qərar-qəbulu davamlı, sonsuz prosesdir. Rəy monitorinqin bir hissəsidir və yeni qərarın qəbul edilməsinə ehtiyacın olub olmamasını üzə çıxarır.

Problemin həll edilib-edilmədiyini görmək üçün qərarın nəticələri

Menecerlər qərar verərkən ancaq öz stillərindən istifadə etmirlər. Bəzən qərar qəbulu prosesini sadələşdirmək üçün “birlikdə” qərar qəbul edə bilərlər və ya yaradıııcı üsullardan istifadə edə bilərlər. Birlikdə həll tapmaq; qarışıq və qeyri-müəyyən məlumatları məntiqi əsaslandırmağa kömək etdiyinə görə bəzən faydalıdır. Menecerlər bəzən bu formada qərar qəbul etsələr də bu qərarlar həmişə Düzgün olmaya bilər. Çünki bu stil, məlumatın təhlil və qiymətləndirilməsində səhvlərə səbəb ola bilər. Cədvəl 6-da menecerlərin 12 əsas səhvləri qeyd edilmişdir. Hər birini qısaca izah edək.
Şəkil 3: Qərar verməkdə əsas səhv və meylliliklər.

Hədsiz dərəcədə özünəetibar


Yanlış rəy

Təcili razılıq(məmnunluq) ehtiyacı





Özünə xidmət

Lövbər salmaq effekti


Qəbul etməkdə seçicilik

Geri qayıtmayan(batmış) xərclər

Qərar qəbulunun səhv və mühakiməvə





Təsdiq

Təsadüfilik


Çərçivələmə

Təmsil


Çatılabilərlik


Hədsiz dərəcədə özünəetibar meyliliyi-Qərar verənlər özlərini olduqlarından daha çox şey bilirlər kimi qiymətləndirib özləri və performanslarıyla bağlı real olmayan müsbət qiymətləndirmə aparırlar.
Təcili məmnunluq meyliliyi xərclərdən yayınmaq və mükafatları birbaşa əldə etməklə bağlı qərarvericilərin malik olduqları yanlışlıqlardır. Bu fərdlər üçün sürətli həll təmin edən qərar variantları gələcəkdəki variantlardan daha da cəledicidir.
Lövbər salmaq effekti meylliyi qərar qəbul edənlərin başlanğıcda məsələylə bağlı ilk əldə etdiləri məlumatlara əsaslanıb sonrakı məlumatları istifadə etməkdə müvəffəqiyyətsiz olmaqlarıdır. İlk təəssüratlar, fikirlər, dəyərlər və meyarlar daha sonra əldə edilənlərlə müqayisədə məntiqli səbəb olmasa da daha çox üstünlüyə malikdirlər.
Qəbul etməkdə seçicilik meylliyi Qərar qəbul edənlər; müəyyən məsələləri öz təəssüratlarına əsasən təhlil edib təşkil edirlərsə edirlər. Bu vəziyyət onların maraq dairələrində olan məlumatlara, təyin etdikləri problemlərə və inkişaf etdirdikləri alternativlərə təsir edir.
Təsdiq etmək meylliyi özünün keçmiş seçimlərini təsdiqləmək üçün məlumat axtarışında olan və keçmiş qərarı ilə ziddiyyət təşkil edən məlumatlara əsaslanan qərar qəbul edənlərin malik olduğu meylliyi göstərir. Bu insanlar keçmiş yanaşmalarını təsdiq edən ilk məlumatları qəbul edib bu yanaşmaya əks olan məlumatlara isə tənqidi və şübhəli qəbul edirlər.
Çərçivələmə meylliyi qərar qəbul edənlərin hər hansı bir məsələylə bağlı müəyyən yanaşmanı seçib vurğuladığı halda digərlərinə nəzər salmadığı vəziyyətlərdə meydana gəlir. Bu şəxslər hər hansı bir məsələylə bağlı yanaşmaya mərkəzləndikdə digər yanaşmaları nəzərə almır və səhv istinad formalaşdırırlar.
Çatılabilərlik meylliyi qərar qəbul edənlərin yaddaşlarında yeni olan və son vaxtlar olmuş hadisələri daha tez xatırlamaqları ilə yaranır. Bu vəziyyət onların hadisələri obyektiv xatırlamaq bacarıqlarına mane olur; nəticə etibarilə təhrif edilmiş qərar və təxmini meyarlar yaranır. Qərar qəbul edənlər bir vəziyyəti digəri ilə nə qədər oxşadaraq qiymətləndirsələr bu təmsil meylliyi olacaq. Bu meyliliyə malik menecerlər müxtəlif əlaqələr formalaşdırıb əslində olmayan oxşar hadisələri var kimi qəbul edir.
Təsadüfilik meylliyi qərar qəbul edənlərin təsadüfi hadisələrdən məna çıxarmağa çalışmağını ifadə edir. Təsadüfi hadisələr hamının başına gəlməyinə və onların qarşısını almaq üçün ediləcək bir şeyin olmamasına baxmayaraq; onları bu meyllilikdən istifadə etməyə istiqamətləndirir.
Geri qayıtmayan (batmış) xərclər səhvi qərar qəbul edənlərin mövcud seçimlərinin keçmişi düzəltməyəcəyini unutduqlarını ifadə edir. Qərar qəbul edənlər seçimlərini qiymətləndirdikdə səhv olaraq; qərarlarının gələcək nəticələrinə fokuslanmır, vaxt, pul və cəhd baxımından keçmiş xərclərə fokuslanırlar. Batmış xərcləri keçmişdə qoymalı olduqları halda onları unutmurlar. Özünə xidmət meylliliyi qərar qəbul edənlərin müvəffəqiyyətlərini özlərinə, müvəffəqiyyətsizliklərini isə xarici mühit faktorlarına şamilləridir.
Yanlış rəy meylliliyi isə; qərar qəbul edənlərin nəticə bilindiyi halda məsələnin nəticəsini dəqiq və aydın olaraq əvvəlcədən təhlil etdiklərinə inanmaqlarını ifadə edir.
Menecerlər qərar qəbulu ilə bağlı bu səhvlər və meyilliliklərin mənfi təsirlərindən təxmin edib istifadə etmiyə bilərlər. Bundan da başqa menecerlər “necə” qərar qəbul etdiklərini təhlil etməli və istifadə etdikləri üsulları müəyyənləşdirməyə çalışaraq nə qədər düz olduğunu tənqidi qiymətləndirməlidirlər. Bunun üçün menecerlər qərar qəbulunda istifadə etdikləri stilldəki çatışmamazlıqları müəyyənləşdirmək üçün iş yoldaşlarından kömək istəyib bu çatışmamazlıqları aradan qaldıra bilərlər.