Mövzunun planına daxil olan suallar: Mövzunun planına daxil olan suallar

Müəssisədə istehsal və satış proseslərində iştirak edir. Dövriyyə vəsaitinə əmtəə-mal qiymətləri, debitor borcları, hesablaşmalarda olan vəsaitlər, pul vəsaiti və s. daxildir.

Dövriyyə vəsaiti istehsal dövriyyə fondları ilə tədavül dövriyyə fondlarına avans edilmiş pul vəsaitinin məcmusundan ibarətdir.

Istehsal dövriyyə fondları ancaq bir istehsal tsiklində iştirak edir, istehsal prosesində istehlak etdikcə dəyərini itirir, öz dəyərini bütünlükdə hazır məhsula keçirir və özlərinin ilkin formasını dəyişir, yəni natural formadan dəyər formasına keçirirlər. Bütün bu proseslər bir istehsal tsiklində baş verir.

Dövriyyə vəsaitinə daxil olan bütün elementlərin məcmusu, onun tərkibi ni təşkil edir. Dövriyyə vəsaitinin quruluşu isə dövriyyə vəsaitinin ümumi məbləğində ayrı-ayrı elementlərin xüsusi çəkisini göstərir.

II Sual: Dövriyyə kapitalına olan tələbatın müəyyən edilməsi.

• II Sual: Dövriyyə kapitalına olan tələbatın müəyyən edilməsi.

• Müəssisənin normal istehsal fəaliyyəti üçün dövriyyə kapitalına olan tələbatın düzgün müəyyən edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.

• Müəssisədə zəruri həcmdə dövriyyə vəsaitinə plan tələbat normalaşma yolu ilə müəyyən edilir.

• Dövriyyə kapitalının normativi pul ifadəsi ilə müəyyən edilir. Normativ istehsal xərcləri smetası əsasında hesablanılır. Istehsal xərcləri smetasında məhsul buraxılışı üçün lazım olan xammal, material, yanacaq və s. ilə əlaqədar xərclər göstərilir.

• Dövriyyə kapitalının normativi xüsusi və ümumi normativlərə ayrılır. Xüsusi normativ dövriyyə vəsaitinin ayrı – ayrı elementlər üzrə hesablanılır. Dövriyyə vəsaitinin ayrı – ayrı elementləri üzrə xüsusi normativlərin məbləğlərinin cəmi ümumi normativi verir. Ümumi normativ müəssisənin dövriyyə vəsaitinə olan ümumi tələbatının həcmini müəyyən edir.

• Dövriyyə kapitalının normalaşdırılması bir neçə mərhələni əhatə edir.normalaşmanın ən vacib mərhələsini ehtiyat normasının gün hesabı ilə hesablanması təşkil edir

Norma – əmtəə – mal qiymətlilərinin ehtiyatının həcmi deməkdir. Norma müəssisənin normal işini təmin etməlidir.

• Norma – əmtəə – mal qiymətlilərinin ehtiyatının həcmi deməkdir. Norma müəssisənin normal işini təmin etməlidir.

• Istehsal ehtiyatlarının normalaşdırılması:

• Istehsal ehtiyatlarının ayrı- ayrı növləri üzrə əvvəlcə gün hesabı ilə norma və sonra isə normativ (pul ifadəsi ilə) hesablanılır.

• Xammal və materiallar üzrə normativin hesablanması formulası aşağıdakı kimidir:

• H = X * E

• X – xammal və materialın 1 günlük xərci;
• E – ehtiyat norması (gün hesabı ilə);

• Xammal və materialların bir günlük xərci rüblük xərc məbləğini rübdəki günlərin sayına bölməklə hesablanılır.

• Nəqliyyat ehtiyatının təşkili malların hərəkət vaxtı ilə sənədlərin hərəkət vaxtının bir – birinə uyğun olmaması ilə əlaqədardır. Belə ki, sənədlərin hərəkət vaxtı malların yolda olma vaxtından azdır. Fərq hissə nəqliyyat ehtiyatının həcmini (gün hesabı ilə) təşkil edir.

Nəqliyyat ehtiyatının təşkili malların hərəkət vaxtı ilə sənədlərin hərəkət vaxtının bir – birinə uyğun olmaması ilə əlaqədardır. Belə ki, sənədlərin hərəkət vaxtı malların yolda olma vaxtından azdır. Fərq hissə nəqliyyat ehtiyatının həcmini (gün hesabı ilə) təşkil edir.

• Nəqliyyat ehtiyatının təşkili malların hərəkət vaxtı ilə sənədlərin hərəkət vaxtının bir – birinə uyğun olmaması ilə əlaqədardır. Belə ki, sənədlərin hərəkət vaxtı malların yolda olma vaxtından azdır. Fərq hissə nəqliyyat ehtiyatının həcmini (gün hesabı ilə) təşkil edir.

• Əgər müəssisədə xammal və materialın daxil olma vaxtı ilə sənədlərin ödənilmə vaxtı uyğun gələrsə, o zaman nəqliyyat ehtiyatı təşkil edilmir.

• Cari anbar ehtiyatı materialların müəssisəyə daxil olma vaxtından asılıdır. Əgər materiallar müəssisəyə tez-tez daxil olarsa, o zaman cari anbar ehtiyatının həcmi də azalacaqdır və əksinə.Cari anbar ehtiyatının həcmi materialların daxil olma intervalının 50%-i həcmində müəyyən edilir.

• Cari anbar ehtiyatı materialların daxil olma intervalında müəssisədə istehsal prosesinin arası kəsilmədən davam etməsinə şərait yaradır.

• Ehtiyat normasının sonuncu elementini sığorta ehtiyatı təşkil edir. Sığorta ehtiyatı müəssisədə təchizatda hər hansı bir qeyri – normal halara qarşı nəzərdə tutulur.

• Bitməmiş istehsal üzrə ehtiyatın təşkili üçün müəssisənin dövriyyə vəsaitinə olan tələbatı istehsalın ahəngdarlığının təmin edilməsi və istehsal prosesinin bütün mərhələlərində ehtiyatları yaratmaqdan ibarətdir.

Istehsal tsiklinin uzunluğuna (gün hesabı ilə) aşağıdakılar daxildir:

• Istehsal tsiklinin uzunluğuna (gün hesabı ilə) aşağıdakılar daxildir:

• - texnoloci ehtiyat;
• - bitməmiş istehsalda nəqliyyat ehtiyatı (detalların iş yerlərində olması);
• - dövriyyə ehtiyatı (məmulatın ayrı-ayrı istehsal əməliyyatlarında olması);
• - sığorta ehtiyatı;

• Xərclərin artma əmsalı bitməmiş istehsalın maya dəyərinin istehsala sərf ediləcək plan xərclərinin ümumi məbləğinə olan nisbəti kimi hesablanılır.

• Hazır məhsul, istehsal sferasından tədavül sferasına daxil olan mallar deməkdir. Hazır məhsul alıcıya yola salınana qədər müəssisənin anbarında yerləşir. Anbarda olan hazır məhsul minimum (normativ) həcmində olmalıdır.

•