Muallifdan

Bog‘lovchi 
 
Qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplar va gap bo‘laklarini 
bog‘lash uchun xizmat qiladigan yordamchi so‘zlar 
bog‘lovchi 
deyiladi. Bog‘lovchilar qo‘llanishiga qarab yakka bog‘lovchilar va 
takroriy bog‘lovchilarga ajratiladi. 
 Yakka bog‘lovchilar
: va, hamda, lekin, ammo, biroq. -ki (-kim), 
chunki, agar, toki, balki, go‘yo, basharti, holbuki, vaholanki, yoki, 
yoxud, yo, gar.
Takroriy bog‘lovchilar
: dam.., dam..., ba’zan,..., ba’zan, ham.., 
ham, bir.., bir, yoki..., yoki, yo.., yo, goh.., goh, xoh.., xoh. 
Bog‘lovchilar vazifasiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi: 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
142 
142
1)
teng bog‘lovchilar;
2)
ergashtiruvchi bog‘lovchilar.
I. 
Teng bog‘lovchilar
grammatik jihatdan teng bo‘lgan gap 
bo‘laklarini, teng munosabatli sodda gaplarni bog‘laydi. Teng 
bog‘lovchilar a) uyushiq bo‘laklarni b) qo‘shma gap tarkibidagi 
sodda gaplarni bog‘lash uchun xizmat qiladi. Teng bog‘lovchilar 
quyidagicha: 
1. Biriktiruv bog‘lovchilari: va, hamda (bilan, ham, -u,-yu,-da). 
2. Zidlov bog‘lovchilari: ammo, lekin, biroq, balki, holbuki (-u,-
yu). 
3. Ayiruv bog‘lovchilari: yo, yoxud, yoki, yoinki, goh..., goh, 
ba’zan...,ba’zan, xoh..., goh..goh, dam..., dam, bir..., bir. 
II. 
Ergashtiruvchi bog‘lovchilar
ergashgan qo‘shma gaplar 
tarkibidagi sodda gaplarni bog‘laydi, tobelik munosabatini 
ifodalashga xizmat qiladi. Ergashtiruvchi bog‘lovchilar quyidagicha: 
1. Aniqlov bog‘lovchilari: ya’ni,-ki,-kim 
2. Sabab bog‘dlovchilari: chunki, shuning uchun, negaki, zeroki, 
nainki. 
3. Shart (va to‘siqsizlik) bog‘lovchilari: agar, agarda,basharti, 
agarchi (garchi), garchand, modomiki. 
4. Chog‘ishtiruv bog‘lovchilari: go‘yo, go‘yoki.