Muallifdan

O‘rin holi
qaerda? qayoqqa? qaerdan? so‘roqlariga javob 
bo‘ladi. Ot turkumidagi so‘z, o‘rin ravishi ko‘p hollarda gapda o‘rin 
holi vazifasida keladi: Sakson ota orqadan qarab qoldi. (O.) 
2.
Payt holi
qachon?, qachongacha?, qachondan beri?, 
qachondan buyon?, qayvaqt? kabi so‘roqlarga javob bo‘ladi. Payt 
holi asosan ot, payt ravishi, payt ravishdoshi bilan ifodalanadi. 
Bugun konsertga boramiz. Bir ozdan keyin dahliz eshigi ochildi. 
(M.Sh) 
3. 
Miqdor holi 
qancha?, qanchalab?, nechalab?, necha marta? 
so‘roqlariga javob bo‘ladi: Oz-oz o‘rganib dono bo‘lur. 
Miqdor holi asosan miqdor-daraja ravishi, son hamda hisob 
so‘zlari bilan ifodalanadi. Onasi ishdan ancha kech qaytdi. Choydan 
bir qultum ho‘pladi. (O) 
4. 
Vaziyat (tarz, ravish) holi
qanday?, qay holda?, qay 
vaziyatda?, qay tarzda? so‘roqlariga javob bo‘ladi. Vaziyat holi 
asosan ravish, ravishdosh, ot, sifat, taqlid so‘zlar, ibora bilan 
ifodalanadi: Saida xayrlashib, orqasiga qaramay jo‘nab ketdi. (A.Q). 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
154 
154
Vaziyat holi ba’zan ish-harakatning bajarilishini o‘xshatish yo‘li 
bilan anglatib,-dek,-day,-larcha qo‘shimchalarini olgan so‘zlar bilan 
ifodalanadi. Shaftolilar egilgan, go‘yo salom berganday. (P.M) 
Ba’zan vaziyat holi yoyiq holda keladi. To‘la singlisining 
shartiga rioya qilib, to‘g‘ri uyga jo‘nadi. (M.Sh). Bu gapda 
singlisining shartiga rioya qilib
ravishdoshli so‘z birikmasi yoyiq 
vaziyat holi vazifasida kelgan. 
5. 
Sabab holi
nima sababdan?, nima sababli?, nima uchun?, 
nimaga?, nega? so‘roqlariga javob bo‘ladi. Odil uyalganidan qizarib 
ketdi. (O.). Sabab holi -lik,-sizlik,-ganlik qo‘shimchali chiqish 
kelishigidagi 
otlar, 
shuningdek, 
sifatdoshdan 
keyin 
-dan 
qo‘shimchasini keltirish bilan; 
-gani, -ganligi qo‘shimchali so‘zlardan keyin sababli, tufayli, 
uchun so‘zlaridan birini keltirish bilan ifodalanadi: Shodligidan qul 
Tarlon, To‘xtamadi yig‘idan.(H.O); Majolsizlikdan kiyimlari 
joylangan sumkani ham tashlab, yuqori qavatga ko‘tarildi. Qizi 
kelmaganidan ancha ranjidi. 
6. 
Maqsad holi 
jo‘nalish kelishikdagi so‘z yoki harakat nomidan 
keyin 
uchun
ko‘makchisini keltirish bilan; fe’ldan so‘ng
uchun,deb 
so‘zlarini keltirish bilan, maqsad ravishdoshi bilan ifodalanadi.