Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Nizamidə  azərbaycançılıq

müxalif  olanlara  cavab  kitabı»),  «Kitab  əl-cami  fi  üsul  əl- 

fiqh»  («Fiqhin  əsaslanna  dair  toplu»)  və  başqa  əsərləri  öz 

dövründə  məşhur  idi.  Bundan  başqa  ərəbdilli  mədəniyyətin 

Azərbaycanlı  nümayəndələrindən  Əbdüləziz  ibn  Həsən  əl- 

Bərdəi,  Əbusəid  Əhməd  ibn  Hüseyn  əl-Bərdəi,  Əbübəkir 

M əhəmməd  ibn  Abdullah  əl-Əbhəri,  Yəqub  ibn  Musa  əl- 

Ərdəbili,  Musa  ibn  İmran  əs-Səlmasi,  Əbu-bəkr  Əhməd  ibn 

Harun  əl-Bərdici  kimi  məşhur  şəxsiyyətlərin  adlarını 

göstərmək  olar.  Adlan  ərəb  kontekstinin  siyahısında  itib- 

batmış 

intellektlərin 

qat-qat 

çox 

olması 

da 

istisna 

sayılmamalıdır. 

Bu 

dövrdə 

ərəbdilli 

ədəbiyyatın 

zənginləşməsində  Azərbaycan  mənşəli  yaradıcılar  da  az 

olmamışdı.  Bunlann  bir  çoxu  öz  ərəb  quruluşlu  adlan  və 

əsərləri  ilə  ərəb  kontekstində  əriyib  getmişdir.  Məşhurlann 

isə ərəb  ədəbiyyatını  inkişaf etdirən yaradıcılar kimi  adlan bu 

və ya digər mənbələrdə saxlanılır.  Bunlardan tarixi mənbələr­

də adlan  çəkilən  Musa  Şəhəvatı,  İsmayıl ibn Yaşan Əbül Ab­

bas  əl-Əmanı  və  digərlərini  göstərmək  olar.  Tarixi  mənbələr­

də  deyildiyi  kimi,  onlar  burada  (Azərbaycanda)  böyümüş,  ilk 

təhsillərini 

doğma 

diyarda 

almış, 

öz 

xalqlannın 

mədəniyyətini,  o  cümlədən,  şifahi  xalq  ədəbiyyatının  heca 

vəznini 

tam 

mənimsəmişdilər. 

Onların 

poeziyasından 

dövrümüzə  çatan  nümunələr  sübut  edir  ki,  iki  mədəniyyətin 

sintezindən  qidalanmış,  ümummüsəlman  mədəniyyətinin  ilk 

poetik səhifələrini  yaradan  bu şairlər doğma heca vəzninin tə­

siri  ilə  ərəb  ədəbiyyatında  özünəməxsus  yeni  cığır  açmışlar. 

Bu,  həmçinin  sübut  edir  ki,  Azərbaycanın  da  daxil  olduğu 

xilafətin  söz  ustalan  sırasında  görkəmli  yer  tuta  bilmiş  Azər­

baycanlı  şairlər  vətəndən  uzaqda  yaşasalar  da  ərəb  dilində 

yazsalar  da  doğma  diyara,  doğma  mədəniyyətə  bağlı  olmuş, 

bunlardan  bəhrələnmişlər».1

1 Azərbaycan tarixi. Ш-ХП1 əsrin I rübü. Yeddi cilddə, П cild. Bakı, «Elm», 2007, s. 303.

19

---